■ بابُ المَنْدَب
تنگه ای به عرض 32 کیلومتر میان جنوب غربی شبه جزیرة عربستان و شمال شرقی افریقا که بحراحمر را به خلیج عدن و اقیانوس هند وصل می کند. جزیرة آتشفشانی مَیّون * ، که در غرب ، آن را پِریم می نامند، باب المندب را به دو تنگه (تنگة بزرگ به عرض تقریبی 25 کیلومتر
■ باده
باده، نوشابهای مسکر که از تخمیر مواد قندی و نشاستهای موجود در انگور، خرما، برنج و غیره به دست میآید.
فهرست مندرجات
نامهای باده در زبان عربی
تأثیرات باده در نظر دانشمندان
تاریخچه باده
باده در مشرق ز
■ بارداری و باروری در قرآن
(اعراف : 189 ، رعد: 8، مریم : 22، حج : 2، لقمان : 14، فاطر:11، فصّلت : 47، احقاف : 15، طلاق : 4 و 6) به برخی از مسائل فقهی راجع به بارداری (حَمْل ) و زایمان (وضع حمل )، مانند عدّة زن باردار و وجوبِ نفقه دادن به او پس از طلاق تا هنگام زایمان و ن
■ بازی
هرگونه فعالیتی به قصد سرگرمی و مشغولیت که انگیزة آن دست یافتن به فایده ، محصول یا نتیجه ای بخصوص نباشد. در جهان اسلام ، بازی یکی از مفاهیم اساسی با دلالتهای متعدّد ضمنی و بسیار وسیع جامعه شناسی و روانشناسی است . در این مقاله تنها می توان به بعضی از ج
■ باطل
باطل در لغت ، قرآن و حدیث ، اسم فاعل از بطلان ، دارای مفهوم تقابلی «ضد حق »، که در قرآن ، حدیث ، علوم بلاغی ، منطق ، فلسفه ، فقه ، اصول فقه ، کلام و عرفان بسیار به کار رفته است . در علوم بلاغی و منطق ، در مبحث صدق و کذبِ کلام ؛ در فقه و ا
■ باطل
در لغت ، قرآن و حدیث ، اسم فاعل از بطلان ، دارای مفهوم تقابلی «ضد حق »، که در قرآن ، حدیث ، علوم بلاغی ، منطق ، فلسفه ، فقه ، اصول فقه ، کلام و عرفان بسیار به کار رفته است . در علوم بلاغی و منطق ، در مبحث صدق و کذبِ کلام ؛ در فقه و
■ باطن (1)
مقابل «ظاهر» در قرآن کریم (حدید: 3) «الظاهر و الباطن » درباره خداوند آمده است . ولی اغلب اوقات «ظاهر» یا «باطن » را در بارة مفهوم «علم » به کار می برند. علم به دو صورت جنبة باطنی می یابد: 1)
■ باطِنِیّه
نامی که در عالم اسلام بر اسماعیلیّه اطلاق می شد، بدین دلیل که برای آیات قرآن و احکام دین به ظاهر و باطن قایل بودند و باطن را از ظاهر برتر می شمردند و مراد اصلیِ آیات و احکام را همان باطن می دانستند. این نام توسعاً، و بخصوص در نوشته های جدلی و کلامی ،
■ باه
واژه ای عربی به معانی جماع و نکاح (فراهیدی ، ازهری ، جوهری ، ابن منظور، فیروزآبادی ، ذیل «بوء» و «بوه »). برخی واژه شناسان آن را دگرگون شدة باء (با تبدیل همزه به هاء) و گروهی تغییریافتة باءَة (با حذف همزه )یا تصحیف (و تل
■ بت
بُت در لغت . تندیس ساخته از سنگ ، چوب ، عاج یا فلز، به شکل انسان یا حیوان یا ترکیبی از این دو (مانند سر فیل یا خوک با تنة انسان ) و بندرت چیزهای دیگر ( رجوع کنید به بت سومنات ، دمشقی ، ص 170) که مشرکان آن را به جای خدا پرستش کنند. در وندیدادِ ا
■ بحارالانوار (یا بحارالانوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار )
از بزرگترین و نامورترین جوامع حدیثی شیعه به زبان عربی ، تألیف محمّدباقر مجلسی ، دانشمند نامی قرن یازدهم (1037ـ1110 یا 1111). این کتاب دایرة المعارف مانند، به سبب ذکر مستند بیشتر روایتهای منقول از ائمة شیعه علیهم السّلام ، تبویب نسبتاً کامل موضو
کلمات کلیدی : بحارالانوار (یا بحارالانوار الجامعة لدُرر اخبار الائمة الاطهار ) ,دانشنامه,لغت
مشاهده
■ بحر موّاج
تفسیر فارسی قرآن ، نوشتة قاضی شهاب الدین دولت آبادی (متوفی 849). وی از شاگردان محمدبن احمد خواجگی و در زمان حکومت ابراهیم شاه شرقی (803 ـ 844)، قاضی القضات جونپورِ هند بود (سرور لاهوری ، ج 1، ص 390 ـ 391؛ فرشته ، ج 2، ص 306). به گفتة برخی ، فتاوی ابر
کلمات کلیدی : بحر موّاج,دانشنامه,لغت
مشاهده
■ بدایة المجتهد و نهایة المقتصد
کتابی در فقه تطبیقی عامّة ، تألیف ابوالولید محمّد بن احمد بن محمّد بن رشد، معروف به ابن رشد حفید. مؤلف این کتاب بیشتر به فلسفه شهرت دارد. انگیزة ابن رشد در تألیف بدایة به گفتة خود وی (ج 1، ص 55)، گردآوردن موارد اتفاق و اختلاف آرای فقها در بابهای مختل
کلمات کلیدی : بدایة المجتهد و نهایة المقتصد,دانشنامه,لغت
مشاهده
■ بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع
کتابی جامع در فقه استدلالی حنفی ، تألیف علاءالدین قاسانی * منسوب به قاسانِ (کاسان ) فرغانه (متوفی 587). قاسانی از فقهای نامور حنفی قرن ششم و شاگرد علاءالدین سمرقندی (متوفی 539)، مؤلف تحفة الفقهاء ، بود و بدایع الصنایع را به اقتفای استادش تألیف کرد. ا
کلمات کلیدی : بدایع الصنایع فی ترتیب الشرایع,دانشنامه,لغت
مشاهده
■ بدعت
در لغت به معنای چیزی است که نمونة پیشین نداشته باشد (رجوع کنید به ابن فارس ؛ ابن منظور؛ مرتضی زَبیدی ؛ صفی پوری ؛ معلوف ، ذیل «ب د ع »). در قرآن ، «بدیع » (بقره : 117؛ انعام : 101) به معنای مُبدِع برای خدا و «بِدْع