■ اسامی و صفات قرآن
محتویات
توضیح مفهومی
منابع
اصطلاحنامه
مترادفات
اعم
اخص
وابسته
نمایههای موضوعی
منابع
توضیح مفهومی
اسامی و صفات قرآن : نامها و اوصاف قرآن در قرآن و روایات
&nb
■ البادِی ء
اسم فاعل از ریشة ثلاثی «ب د ء» که ماضی و مضارع آن (بَدَءَ، یَبْدَءُ) در چند آیة قرآن (عنکبوت :20، سجده :7، اعراف :29، انبیاء:104، یونس : 4،34، نمل :64، روم : 11،27)، در مقام اشاره به آفرینش نخستین و غالباً همراه با فعل «یُعیدُ»
■ البارِی
از نامهای خداوند که در قرآن سه بار (دوبار در بقره : 54 یکبار در حشر: 24) آمده است . برخی مفسران (ابوحیان ، ج 1، ص 204؛ طبرسی ، ج 1، ص 112؛ ابن فارس ، ج 1، ص 236) آن را از مادة «ب ر ء» به معنای خلق و ایجاد دانسته اند؛ زیرا «برا
■ الباسِط
در مقابل القابض ، از نامهای خداوند که با هم یا جداگانه ، عیناً یا به اشتقاق ، در قرآن کریم و احادیث و ادعیه ذکر شده است .
بسط به معنای پهن کردن و گستردن است (راغب اصفهانی ، ذیل بسط ) و بِساط به معنی هر چه پهن شود (همان ، ذیل بساط ؛ نوح :
■ الباطن
(در مقابل «الظّاهر») ، از نامهای خداوند. در قرآن ، فقط یک بار آمده است : (هوالاول و الا´خِرُ و الظّاهِرُ و الباطن ، حدید: 3 و در دعای جوشن کبیر، بند 85، به این صورت : یا اوّل یا آخرُ یا ظاهِرُ یا باطن ).
در بادی امر، &l
■ الباعِث
از نامهای خداوند. در قرآن به همین صورت و با مشتقات 67 بار آمده و در دعای جوشن کبیر (بند 33)، که جامع اسماءاللّه است ، به صورت «یا باعثُ یا وارث » دیده می شود. از مادة «بَعْث » به معنای برانگیختن و معادل «إثارة &raq
■ الباقی
الباقی ، از نامهای خداوند که در لغت به معنای بقا مقابل فنا است (فراهیدی ، ذیل «بقی »؛ فیروزآبادی ، ذیل «بقی »). این واژه در قرآن به صورت مشتق آمده است (کلّ مَن علیها فانٍ و یَبْقی ' وَجهُ رَبّکَ ذوالجلالِ و الاءکرامِ: هرچه
■ الباقیات الصّالحات
تعبیری که در قرآن (کهف : 46، مریم : 76) برای افادة امور نیکِ ماندنی ، با اشاره به ناپایداری داراییهای دنیا مانند ثروت و فرزند، و بی ثمری امکانات و مهلتی که خدا به گمراهان می دهد، به کار رفته است . در دو آیة حاوی این تعبیر بر بهتر بودن «الباقیات
■ البدیع
از نامهای خدا. این نام دوبار در قرآن مجید به صورت «بدیع السموات و الارض » (بقره : 117؛ انعام : 101) آمده است و در روایاتی نیز که فهرست نود ونه نام خدا را دارد، ذکر شده است .
واژة بدیع از ریشة «ب د ع » گرفته
■ البروج
نام هشتاد و پنجمین سورة قرآن در «مصحف امام »،که در سالهای نخست بعثت نازل شده و از نظر زمانی سورة 27 است ، با یک رکوع * ، 22 آیه ، 109 کلمه و 458 حرف . در اولین آیة سوره ، به آسمانِ «ذات البروج » قسم یاد شده ، و نام سوره مأخوذ
■ البَّر
از نامهای خدا. در قرآن در شمار اوصاف خدا از زبان بهشتیان (انّه هوالبرّ الرحیم ؛ طور: 28) به کار رفته است .
در بیشتر منابع در شمار نود و نه اسم خداوند آمده است (ابن بابویه ، ص 195؛ ترمذی ، ج 5، ص 531) و آن را به معنای اسم فاعل و متر
■ الجامع
از نامهای خدا. این کلمه که از مشتقات ریشة ج م ع به معنای گردهم آوردن است ، به عنوان نام خدا در قرآن به کار نرفته اما به صورت اسم فاعل برای خدا در دو آیه آمده است (آل عمران : 9؛ نساء: 140). در این دو آیه و در بسیاری از آیات دیگری که مشتقات ج م ع در آن
■ الجامع 1
از نامهای خدا. این کلمه که از مشتقات ریشة ج م ع به معنای گردهم آوردن است ، به عنوان نام خدا در قرآن به کار نرفته اما به صورت اسم فاعل برای خدا در دو آیه آمده است (آل عمران : 9؛ نساء: 140). در این دو آیه و در بسیاری از آیات دیگری که مشتقات ج م ع
■ الجبّار
از اسمای حُسنای الاهی . الجبّار، به عنوان یکی از اسمای الاهی ، یک بار در قرآن کریم به کار رفته است : المَلِکُ القُدُّوسُ الْعَزِیزُ الجبّارُ الْمُتَکَبِّرُ (حشر:23). واژة الجبّار ده بار در سوره های مکی آمده است ( رجوع کنید به عبدالباقی ، ذیل &l
■ الحسیب
از نامهاى نیكوى خدا. حسیب از حَسَب گرفته شده كه به معناى شرف، كرم و چیزى است كه مایه فخر و مباهات انسان است. در این صورت، حسیب در وصف انسان، به معناى فرد بسیار بخشنده، شریف و كریم، داراى اهل و فرزندان فراوان یا دارنده فضائل اخلاقى بسیار است (خل