■ البدیع
از نامهای خدا. این نام دوبار در قرآن مجید به صورت «بدیع السموات و الارض » (بقره : 117؛ انعام : 101) آمده است و در روایاتی نیز که فهرست نود ونه نام خدا را دارد، ذکر شده است .
واژة بدیع از ریشة «ب د ع » گرفته
-
پيامبر صلى الله عليه وآله :
صَلاةُ اللّيلِ مَرضاةٌ لِلرَّبِّ وَ حُبُّ المَلائِكَةِ وَ سُنَّةُ النبياءِ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ اَصلُ اليمانِ وَ راحَةُ البدانِ وَ كَراهيَةٌ لِلشَّيطانِ وَ سِلاحٌ عَلَى العداءِ وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَ قَبولُ العمالِ وَ بَرَكَةٌ فِى الرِّزقِ؛ نماز شب، موجب رضايت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پيامبران، نور معرفت، ريشه ايمان، آسايش بدنها، مايه ناراحتى شيطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مايه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است. ارشاد القلوب، ج 1، ص 191
-
امام صادق عليه السلام :
فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا. فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست. بحارالأنوار، ج 82، ص 359
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه نور المؤمن نماز نور مؤمن است. شهاب الاخبار، ص .۵۰ نهج الفصاحه ، ص ۳۹۶
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛ امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند... امالى طوسى، ص 647، ح 1340
-
امام صادق عليهالسلام :
صَلاةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛ نماز شب، انسان را خوشسيما، خوشاخلاق و خوشبو مىكند و روزى را زياد و قرض را ادا مىنمايد و غم و اندوه را از بين مىبرد و چشم را نورانى مىكند. ثواب الأعمال، ص 42
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛ نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است. سنن الدار قطنى، ج 1، ص 201، ح 974
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه ، معراج المؤمن نماز، معراج مؤمن است. کشف الاسرار، ج ۲، ص .۶۷۶ سرالصلوه ، ص ۷، اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛ نماز كليد همه خوبی هاست. الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
-
امام على عليه السلام :
لَو يَعلَمُ المُصَلّى ما يَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛ اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت. غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
موضع الصلوه من الدین کموضع الرأس من الجسد جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است. کنز العمال ، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲
■ البروج
نام هشتاد و پنجمین سورة قرآن در «مصحف امام »،که در سالهای نخست بعثت نازل شده و از نظر زمانی سورة 27 است ، با یک رکوع * ، 22 آیه ، 109 کلمه و 458 حرف . در اولین آیة سوره ، به آسمانِ «ذات البروج » قسم یاد شده ، و نام سوره مأخوذ
■ البُرهان فی علوم القرآن
نخستین کتاب مستقل دربارة علوم قرآنی تألیف بدرالدین محمدبن بهادر زرکشی * (745ـ794). پیش از زرکشی ، برخی از علما در ضمن متون تفسیری ، و به طور حاشیه ای در تفاسیر و جوامع حدیثی خود، دربارة دانشهای قرآنی مطالبی آورده بودند، مانند حوفی نحوی (متوفی 330) که
■ البَّر
از نامهای خدا. در قرآن در شمار اوصاف خدا از زبان بهشتیان (انّه هوالبرّ الرحیم ؛ طور: 28) به کار رفته است .
در بیشتر منابع در شمار نود و نه اسم خداوند آمده است (ابن بابویه ، ص 195؛ ترمذی ، ج 5، ص 531) و آن را به معنای اسم فاعل و متر
■ البیان
کتابی به زبان عربی دربارة معجزات پیامبران علیهم السلام ، تألیف ابوبکر محمدبن طیب باقلانی متکلم اشعری مذهب قرن چهارم . این کتاب ، که نام کامل آن البیان عن الفرق بین المعجزات و الکرامات و الحِیَل و الکهانة و السّحر و النّارنجات است ، فقط براساس یک نسخة
■ التمهید
از مهمترین آثار در حوزة کلام اشعری ، نوشتة قاضی ابوبکر باقلانی * متکلم قرن چهارم و پنجم .
از این کتاب سه نسخه شناخته شده است : نسخة مورخ 472 (یعنی تقریباً هفتاد سال بعد از فوت باقلانی ) موجود در کتابخانة ملی پاریس (ش 6090) که قدیمت
■ التنبیه فی الفقه الشافعی
از مهمترین متون فقهی شافعیان تألیف ابواسحاق شیرازی * ، فقیه شافعی قرن چهارم و پنجم . التنبیه کتابی است مختصر که جایگاه علمی مؤلف و ویژگیهایی مانند نثر روان و ساده ، به کار بردن تعبیرات روشن و پرهیزکردن از جدل و مناقشه در میان آرا، آن را در زمرة
■ التوحید ( کتاب التوحید )
از کتابهای متقدم و مهم اعتقادی شیعه امامیه ، تألیف محدّث نامور قرن چهارم ، محمدبن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق * . این کتاب در موضوع توحید به معنای عام آن ، مشتمل است بر بیان وحدانیت ذات الاهی و بیان صفات ثبوتی و سلبی ، ذاتی و فعلی و نسبت آنها با
■ التِبیان فی تفسیرالقرآن
تفسیری از محمدبن حسن طوسی * معروف به شیخ طوسی ، فقیه و محدّث و متکلم نامور امامی قرن پنجم . این کتاب اولین تفسیر کامل شیعی از قرآن کریم است که مفسر آن ، علاوه بر نقل روایات مأثور، با تکیه بر عقل و توجه به علوم مختلف به ارزیابی آرای تفسیری گذشتگان و م
■ الجامع
از نامهای خدا. این کلمه که از مشتقات ریشة ج م ع به معنای گردهم آوردن است ، به عنوان نام خدا در قرآن به کار نرفته اما به صورت اسم فاعل برای خدا در دو آیه آمده است (آل عمران : 9؛ نساء: 140). در این دو آیه و در بسیاری از آیات دیگری که مشتقات ج م ع در آن
■ الجامع 1
از نامهای خدا. این کلمه که از مشتقات ریشة ج م ع به معنای گردهم آوردن است ، به عنوان نام خدا در قرآن به کار نرفته اما به صورت اسم فاعل برای خدا در دو آیه آمده است (آل عمران : 9؛ نساء: 140). در این دو آیه و در بسیاری از آیات دیگری که مشتقات ج م ع
■ الجامع الصحیح (1)
یکی از کتابهای شش گانة حدیثی اهل سنّت (صحاح سته )، تألیف ابوعیسی تِرْمِذی * .
نام این کتاب در منابع به صورتهای کتاب الصحیح (ابن ندیم ، ص 289)، صحیح الترمِذی ، الجامع الصحیح ، الجامع الکبیر ، السنن ، و الجامع آمده است (عِتر، ص 50).
■ الجامع الصغیر(1)
اثری مهم در فروع فقه حنفی ، به عربی ، اثر محمدبن حسن شیبانی * ، فقیه و محدّث حنفی در قرن دوم .
زمان دقیق نگارش کتاب معلوم نیست ، ولی بنا بر منابع ، شیبانی پس از اتمام تألیف المبسوط ، به درخواست یا توقع استادش ، ابویوسف یعقوب بن ابر
■ الجامع الکبیر(1)
اثری مهم در فروع فقه حنفی ، به عربی ، تألیف محمدبن حسن شیبانی * ، فقیه بزرگ حنفی در
قرن دوم .
به نظر برخی مؤلفان (برای نمونه رجوع کنید به دَسوقی ، ص 156؛ ابن عاشور، ص 908)، انگیزة اصلی شیبانی برای تألیف کتاب آن بوده که مبانی
■ الجامع الکبیر(2)
یکی از جوامع حدیثی اهل سنّت ، به عربی ، اثر جلال الدین عبدالرحمان سیوطی ، عالم شافعی قرن نهم و دهم . سیوطی که در اواخر دوران شکوفایی علمی در مصر (یعنی از زمان سقوط خلافت عباسی تا اوایل قرن دهم رجوع کنید بهابوزهو، ص 438ـ440) می زیست ، تصمیم گرفت
