■ جوع
اصطلاحی در عرفان و اخلاق عرفانی، به معنای گرسنگی اختیاری. جوع در لغت در حالت مصدری به‌معنای گرسنه شدن و در حالت اسم مصدری به
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
موضع الصلوه من الدین کموضع الرأس من الجسد جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است. کنز العمال ، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛ امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند... امالى طوسى، ص 647، ح 1340
-
امام صادق عليه السلام :
فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا. فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست. بحارالأنوار، ج 82، ص 359
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛ نماز كليد همه خوبی هاست. الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
-
امام صادق عليهالسلام :
صَلاةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛ نماز شب، انسان را خوشسيما، خوشاخلاق و خوشبو مىكند و روزى را زياد و قرض را ادا مىنمايد و غم و اندوه را از بين مىبرد و چشم را نورانى مىكند. ثواب الأعمال، ص 42
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛ نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است. سنن الدار قطنى، ج 1، ص 201، ح 974
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه نور المؤمن نماز نور مؤمن است. شهاب الاخبار، ص .۵۰ نهج الفصاحه ، ص ۳۹۶
-
امام على عليه السلام :
لَو يَعلَمُ المُصَلّى ما يَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛ اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت. غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592
-
پيامبر صلى الله عليه وآله :
صَلاةُ اللّيلِ مَرضاةٌ لِلرَّبِّ وَ حُبُّ المَلائِكَةِ وَ سُنَّةُ النبياءِ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ اَصلُ اليمانِ وَ راحَةُ البدانِ وَ كَراهيَةٌ لِلشَّيطانِ وَ سِلاحٌ عَلَى العداءِ وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَ قَبولُ العمالِ وَ بَرَكَةٌ فِى الرِّزقِ؛ نماز شب، موجب رضايت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پيامبران، نور معرفت، ريشه ايمان، آسايش بدنها، مايه ناراحتى شيطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مايه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است. ارشاد القلوب، ج 1، ص 191
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه ، معراج المؤمن نماز، معراج مؤمن است. کشف الاسرار، ج ۲، ص .۶۷۶ سرالصلوه ، ص ۷، اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹
■ جَفر و جامعه
عنوان دو كتاب حدیثی به املای پیامبر اكرم و نگارش حضرت علی علیه‌السلام، كه بعدها سبب به وجود آمدن علم جفر شد.
جفر، واژه‌ای عرب
■ جَمَل ، جنگ
نخستین جنگ داخلی در حوزه اسلامی، میان علی علیه‌السلام و پیمان‌شكنان (ناكِثین) در سال 36. امام علی علیه‌السلام در ذیحجه 35، در پی اصرا
■ جَهمیه
از فرقه‌های متقدم اسلامی، پیروان جَهم‌بن صَفوان. این فرقه از قدیم‌ترین فرقه‌های كلامی اسلامی است كه نام آن و نیز نام مؤسس&
■ حال
مفهومى در علم كلام، كه ابوهاشم جُبّائى* آن را مطرح كرده است. در متون كلامى گاهى به جاى حال، حالت هم آمده، اما اغلب با تعبیر حال، یا جمع آن احوال، به این مفهوم اشاره و درباره آن بحث شده است.
مفهوم حال به طور كلى براى تبیین نسبت صفات
■ حال/ احوال
اصطلاحى پركاربرد در تصوف و عرفان، به‌معناى حالتى كه بی‌اختیار در ضمیر سالك پدیدار و در مدت كوتاهى ناپدید می‌شود اما اثرى نافذ و ماندگار از خود برجاى می‌گذارد.
حال (مؤنث آن: حالت، جمع آن: احوال و حالات) در لغت به
■ حجاب(2)
اصطلاحى در عرفان اسلامى به معناى آنچه مانع یا واسطه آشكار شدن خدا بر غیر اوست. حجاب در لغت به معناى سِتر است؛ از این‌رو، هر چه سبب شود شیئى از شىء دیگر پوشیده و پنهان گردد، حجاب نامیده می‌شود (خلیل‌بن‌احمد؛ ابن‌منظور، ذیل &la
■ حجاب(2)
اصطلاحى در عرفان اسلامى به معناى آنچه مانع یا واسطه آشكار شدن خدا بر غیر اوست. حجاب در لغت به معناى سِتر است؛ از این‌رو، هر چه سبب شود شیئى از شىء دیگر پوشیده و پنهان گردد، حجاب نامیده می‌شود (خلیل‌بن‌احمد؛ ابن‌منظور، ذ
■ حجّت(4)
اصطلاحى كه در طول تاریخ اسماعیلیه* به معانى گوناگون به‌كار رفته است. اسماعیلیانِ نخستین (پیش از دوره فاطمیان) این اصطلاح را به چند معنا به‌كار می‌بردند. نخست، به‌همان معنای‌اصلى شیعى آن بود؛ به اعتقاد اسماعیلیان در هر عصرى بر
■ حدوث و قِدَم
از اصطلاحات و مسائل فلسفه و كلام اسلامى.
1) در فلسفه. حدوث، بودن شىء است پس از نبود آن و قدم مقابل آن است. در لغت و كاربرد عرف، هرگاه زمانى كه از پیدایش چیزى گذشته است بیشتر از زمانى باشد كه از پیدایش چیز دیگرى گذشته است، اولى در مقایسه
■ حسینیه (2)
یكى از فرق زیدیه قائل به رجعت حسین‌بن قاسم عِیانى (یكى از امامان زیدیه یمن). در تاریخ زیدیه* درباره مهدى موعود و ظهور مدعیان مهدویت، بحثهاى جدّى وجود دارد (رجوع کنید به عبداللّه‌بن حمزه منصورباللّه، ص 194). یكى از مهم‌ترین این موارد، ا
■ حشویه
گروهى از اهل حدیث و عنوانى عام براى گرایشهایى داراى عقاید خاص و غیررایج از فرق مختلف اسلامى. نام این گروه به چند صورت ضبط شده كه رایج‌ترین آنها، به ترتیب، حَشْویه و حَشَویه است. منشأ این اختلاف، اقوال متعدد درباره وجه تسمیه آنان است. برخى
■ خاتميت
خاتميت، مفهومى كلامى و از آموزههاى مشترك همه مسلمانان به معناى پايان يافتن نبوت به حضرت محمد صلىاللّهعليهوآله.
1) در قرآن و حديث. خاتميت مصدر جعلى از خاتم (به كسر يا فتح تاء) و از ريشه خ ت م است. در بيشتر منابع لغوى مراد از خاتمالانبيا ب
■ خاكساريه
خاكساريه، فرقهاى از درويشان شيعىمذهب ايرانى. اين فرقه در عهد قاجار، خاصه پس از سفر يكى از قلندران جلاليه (رجوع کنید به جلالالدين حسين بخارى*) هند به نام غلامعلىشاه به ايران، مشهور شد و ظاهراً تا پيش از آن، طريق آنان همان طريقه حيدريه* بوده است. در وا
■ خانقاه (1)
خانقاه (1)، نهادى متعلق به صوفيان با كاربردهاى گوناگونِ تجمع، اقامت، مراسم آيينى و عبادت و آموزش صوفيان و نيز مهمانپذيرى رايگان.
1) واژگان. واژه خانْقاه/ خانَقاه، معرب خانگاهِ فارسى، تركيب خانه و گاه (غياثالدين رامپورى؛ دهخدا، ذيل واژه)،
