■ تعیّن
اصطلاحی در فلسفه وکلام و عرفان اسلامی . تعین در لغت به معنای مخصوص شدن چیزی از میان چیزها، به یقین دیدن کسی یا چیزی ، حصه و بهره و هر چیز مخصوص به کسی است (صفی پوری ،ذیل «عین »؛ غیاث الدین رامپوری ؛ نفیسی ،ذیل واژه ).
1) در ف
-
امام على عليه السلام :
لَو يَعلَمُ المُصَلّى ما يَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛ اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت. غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه نور المؤمن نماز نور مؤمن است. شهاب الاخبار، ص .۵۰ نهج الفصاحه ، ص ۳۹۶
-
پيامبر صلى الله عليه وآله :
صَلاةُ اللّيلِ مَرضاةٌ لِلرَّبِّ وَ حُبُّ المَلائِكَةِ وَ سُنَّةُ النبياءِ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ اَصلُ اليمانِ وَ راحَةُ البدانِ وَ كَراهيَةٌ لِلشَّيطانِ وَ سِلاحٌ عَلَى العداءِ وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَ قَبولُ العمالِ وَ بَرَكَةٌ فِى الرِّزقِ؛ نماز شب، موجب رضايت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پيامبران، نور معرفت، ريشه ايمان، آسايش بدنها، مايه ناراحتى شيطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مايه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است. ارشاد القلوب، ج 1، ص 191
-
امام صادق عليهالسلام :
صَلاةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛ نماز شب، انسان را خوشسيما، خوشاخلاق و خوشبو مىكند و روزى را زياد و قرض را ادا مىنمايد و غم و اندوه را از بين مىبرد و چشم را نورانى مىكند. ثواب الأعمال، ص 42
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛ نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است. سنن الدار قطنى، ج 1، ص 201، ح 974
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه ، معراج المؤمن نماز، معراج مؤمن است. کشف الاسرار، ج ۲، ص .۶۷۶ سرالصلوه ، ص ۷، اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛ امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند... امالى طوسى، ص 647، ح 1340
-
امام صادق عليه السلام :
فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا. فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست. بحارالأنوار، ج 82، ص 359
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
موضع الصلوه من الدین کموضع الرأس من الجسد جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است. کنز العمال ، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛ نماز كليد همه خوبی هاست. الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
■ تعیینی و تخییری
دو اصطلاح در اصول فقه . از جملة تقسیمات وجوب در منابع اصولی ، تقسیم آن به تعیینی و تخییری (یا مخیّر) است که تقسیم به لحاظ مورد و متعلَّق امر، صورت گرفته است (برای نمونه رجوع کنید به فخررازی ، ج 2، ص 159). از دیدگاه اصولیان ، واجب تعیینی آن است
■ تغابن
سوره ، شصت و چهارمین سورة قرآن . این سوره هجده آیه دارد و نام آن از آیة نهم سوره اقتباس شده است . تغابن یکی از نامهای روز قیامت است و ریشة این کلمه (غبن ) در لغت به معنای ضعف و ناکامی در نظر و پشیمانی در عمل به کار رفته است (ابن فارس ؛ ابن منظو
■ تفأّل و تطیّر
از روشهای کهن پیش بینی ، متداول در برخی جوامع پیشین که آثار آن در برخی فرهنگها به جا
مانده است .
تفأل در لغت به معنای فال گرفتن و فالِ نیک زدن ، اختر نیک گرفتن (زوزنی ، ج 2، ص 586)، شگون نیک و خوش بینی ، در مقابل تطیر،
■ تفسير (1)
دانش شرح و تبيين آيات قرآن كه از عهد نزول وحی با شخص پيامبر آغاز شده و پس از رحلت آن حضرت، بتدريج بسط و تنوع يافته و گرايشها و روشهای مختلف در
■ تفسير (2)
تفسير پيامبر. مورخان آغاز تفسير قرآن را دوران صدر اسلام و به‌گونه‌ای دقيقتر دوره شخص پيامبر می دانند. در قرآن آيات متعددی وجود دارد كه وظيفه پيامبر را نه تنها ابلاغ وحی، بلكه
■ تفسير (3)
5) تفسير تابعين. تكوين و تحول دانش تفسير قرآن در پيوند با شكل‌گيری و تحول علوم بلاغی و دانش كلام صورت گرفت، ازينرو به علت ابتدايی بودن اين علوم، در م
■ تفسير (4)
8) تفسير فقهی، يكی از گرايشهای تفسيری قرآن كه به تفكيك و دسته‌بندی و تحليل و تفسير آياتی میپردازد كه با احكام فقهی ارتباط میيابد، تفسير فقهی است. بدون شك دو دانش تفسير و فقه
■ تفسير (5)
11) تفسير علمی. در اين روش تفسيری، مفسر می كوشد بين آيات قرآن و يافته‌های علم تجربی ارتباطی بيابد و به شرح آن بپردازد. از اين روش، با ديدگاه مخالف و موافق، تعاري
■ تفسير (6)
13) پژوهشهای تفسيری در جهان اسلام. تفسير پس از آنكه به‌صورت شرح و توضيح معانی آيات، موردتوجه مفسران قرار گرفت، به عنوان علمی مستقل كه دارای اصول و قو
■ تفویض
اصطلاحی در حدیث و کلام و عرفان . تفویض در لغت به معنای واگذار کردن و تسلیم امری به دیگری و حاکم کردن او در آن امر است (جوهری ؛ ابن فارِس ؛ ابن اثیر؛ فَیّومی ، ذیل «فوض »). این واژه معانی اصطلاحی متعدد و متفاوتی دارد.
1)
■ تقاصّ
اصطلاحی فقهی ، به این معنا که دایِن (طلبکار) حق خود را از اموال مدیون (بدهکار) بدون مراجعه به قاضی استیفا کند. تقاص در لغت به معنای در پی کسی یا چیزی رفتن و نزدیک شدن است ( رجوع کنیدبه ابن منظور؛ فیّومی ؛ فیروزآبادی ؛ طریحی ، ذیل «قصص &ra
■ تقلید(1)
اصطلاحی در فقه . تقلید در لغت به معنای افکندن چیزی بر گردن دیگری و نهادن کاری برعهدة کسی است (ابن منظور؛ شرتونی ، ذیل «قَلَدَ») و در اصطلاح رایج فقهی پیروی از مجتهد در احکام دینی است . این واژه به معانی دیگری نیز در متون فقهی به کار رفته
■ تلقیح
از موضوعات جدید فقهی و حقوقی ، به معنای بارور ساختن انسان با ابزار پزشکی . واژة تلقیح به معنای آبستن کردن و بارور ساختن جنس ماده است و در مورد باد و ابر و گیاه و حیوان و انسان به کار می رود ( رجوع کنید به حِجْر:22؛ ابن منظور؛ شَرتونی ؛ معلوف ؛ المعجم
