■ البارِی
از نامهای خداوند که در قرآن سه بار (دوبار در بقره : 54 یکبار در حشر: 24) آمده است . برخی مفسران (ابوحیان ، ج 1، ص 204؛ طبرسی ، ج 1، ص 112؛ ابن فارس ، ج 1، ص 236) آن را از مادة «ب ر ء» به معنای خلق و ایجاد دانسته اند؛ زیرا «برا
-
امام صادق عليه السلام :
فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا. فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست. بحارالأنوار، ج 82، ص 359
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه ، معراج المؤمن نماز، معراج مؤمن است. کشف الاسرار، ج ۲، ص .۶۷۶ سرالصلوه ، ص ۷، اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹
-
پيامبر صلى الله عليه وآله :
صَلاةُ اللّيلِ مَرضاةٌ لِلرَّبِّ وَ حُبُّ المَلائِكَةِ وَ سُنَّةُ النبياءِ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ اَصلُ اليمانِ وَ راحَةُ البدانِ وَ كَراهيَةٌ لِلشَّيطانِ وَ سِلاحٌ عَلَى العداءِ وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَ قَبولُ العمالِ وَ بَرَكَةٌ فِى الرِّزقِ؛ نماز شب، موجب رضايت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پيامبران، نور معرفت، ريشه ايمان، آسايش بدنها، مايه ناراحتى شيطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مايه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است. ارشاد القلوب، ج 1، ص 191
-
امام على عليه السلام :
لَو يَعلَمُ المُصَلّى ما يَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛ اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت. غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛ امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند... امالى طوسى، ص 647، ح 1340
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه نور المؤمن نماز نور مؤمن است. شهاب الاخبار، ص .۵۰ نهج الفصاحه ، ص ۳۹۶
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛ نماز كليد همه خوبی هاست. الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛ نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است. سنن الدار قطنى، ج 1، ص 201، ح 974
-
امام صادق عليهالسلام :
صَلاةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛ نماز شب، انسان را خوشسيما، خوشاخلاق و خوشبو مىكند و روزى را زياد و قرض را ادا مىنمايد و غم و اندوه را از بين مىبرد و چشم را نورانى مىكند. ثواب الأعمال، ص 42
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
موضع الصلوه من الدین کموضع الرأس من الجسد جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است. کنز العمال ، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲
■ الباسِط
در مقابل القابض ، از نامهای خداوند که با هم یا جداگانه ، عیناً یا به اشتقاق ، در قرآن کریم و احادیث و ادعیه ذکر شده است .
بسط به معنای پهن کردن و گستردن است (راغب اصفهانی ، ذیل بسط ) و بِساط به معنی هر چه پهن شود (همان ، ذیل بساط ؛ نوح :
■ الباطن
(در مقابل «الظّاهر») ، از نامهای خداوند. در قرآن ، فقط یک بار آمده است : (هوالاول و الا´خِرُ و الظّاهِرُ و الباطن ، حدید: 3 و در دعای جوشن کبیر، بند 85، به این صورت : یا اوّل یا آخرُ یا ظاهِرُ یا باطن ).
در بادی امر، &l
■ الباعِث
از نامهای خداوند. در قرآن به همین صورت و با مشتقات 67 بار آمده و در دعای جوشن کبیر (بند 33)، که جامع اسماءاللّه است ، به صورت «یا باعثُ یا وارث » دیده می شود. از مادة «بَعْث » به معنای برانگیختن و معادل «إثارة &raq
■ الباقی
الباقی ، از نامهای خداوند که در لغت به معنای بقا مقابل فنا است (فراهیدی ، ذیل «بقی »؛ فیروزآبادی ، ذیل «بقی »). این واژه در قرآن به صورت مشتق آمده است (کلّ مَن علیها فانٍ و یَبْقی ' وَجهُ رَبّکَ ذوالجلالِ و الاءکرامِ: هرچه
■ الباقیات الصّالحات
تعبیری که در قرآن (کهف : 46، مریم : 76) برای افادة امور نیکِ ماندنی ، با اشاره به ناپایداری داراییهای دنیا مانند ثروت و فرزند، و بی ثمری امکانات و مهلتی که خدا به گمراهان می دهد، به کار رفته است . در دو آیة حاوی این تعبیر بر بهتر بودن «الباقیات
■ البدیع
از نامهای خدا. این نام دوبار در قرآن مجید به صورت «بدیع السموات و الارض » (بقره : 117؛ انعام : 101) آمده است و در روایاتی نیز که فهرست نود ونه نام خدا را دارد، ذکر شده است .
واژة بدیع از ریشة «ب د ع » گرفته
■ البروج
نام هشتاد و پنجمین سورة قرآن در «مصحف امام »،که در سالهای نخست بعثت نازل شده و از نظر زمانی سورة 27 است ، با یک رکوع * ، 22 آیه ، 109 کلمه و 458 حرف . در اولین آیة سوره ، به آسمانِ «ذات البروج » قسم یاد شده ، و نام سوره مأخوذ
■ البُرهان فی علوم القرآن
نخستین کتاب مستقل دربارة علوم قرآنی تألیف بدرالدین محمدبن بهادر زرکشی * (745ـ794). پیش از زرکشی ، برخی از علما در ضمن متون تفسیری ، و به طور حاشیه ای در تفاسیر و جوامع حدیثی خود، دربارة دانشهای قرآنی مطالبی آورده بودند، مانند حوفی نحوی (متوفی 330) که
■ البَّر
از نامهای خدا. در قرآن در شمار اوصاف خدا از زبان بهشتیان (انّه هوالبرّ الرحیم ؛ طور: 28) به کار رفته است .
در بیشتر منابع در شمار نود و نه اسم خداوند آمده است (ابن بابویه ، ص 195؛ ترمذی ، ج 5، ص 531) و آن را به معنای اسم فاعل و متر
■ البیان
کتابی به زبان عربی دربارة معجزات پیامبران علیهم السلام ، تألیف ابوبکر محمدبن طیب باقلانی متکلم اشعری مذهب قرن چهارم . این کتاب ، که نام کامل آن البیان عن الفرق بین المعجزات و الکرامات و الحِیَل و الکهانة و السّحر و النّارنجات است ، فقط براساس یک نسخة
■ التمهید
از مهمترین آثار در حوزة کلام اشعری ، نوشتة قاضی ابوبکر باقلانی * متکلم قرن چهارم و پنجم .
از این کتاب سه نسخه شناخته شده است : نسخة مورخ 472 (یعنی تقریباً هفتاد سال بعد از فوت باقلانی ) موجود در کتابخانة ملی پاریس (ش 6090) که قدیمت
■ التنبیه فی الفقه الشافعی
از مهمترین متون فقهی شافعیان تألیف ابواسحاق شیرازی * ، فقیه شافعی قرن چهارم و پنجم . التنبیه کتابی است مختصر که جایگاه علمی مؤلف و ویژگیهایی مانند نثر روان و ساده ، به کار بردن تعبیرات روشن و پرهیزکردن از جدل و مناقشه در میان آرا، آن را در زمرة
■ التوحید ( کتاب التوحید )
از کتابهای متقدم و مهم اعتقادی شیعه امامیه ، تألیف محدّث نامور قرن چهارم ، محمدبن علی بن بابویه معروف به شیخ صدوق * . این کتاب در موضوع توحید به معنای عام آن ، مشتمل است بر بیان وحدانیت ذات الاهی و بیان صفات ثبوتی و سلبی ، ذاتی و فعلی و نسبت آنها با
■ التِبیان فی تفسیرالقرآن
تفسیری از محمدبن حسن طوسی * معروف به شیخ طوسی ، فقیه و محدّث و متکلم نامور امامی قرن پنجم . این کتاب اولین تفسیر کامل شیعی از قرآن کریم است که مفسر آن ، علاوه بر نقل روایات مأثور، با تکیه بر عقل و توجه به علوم مختلف به ارزیابی آرای تفسیری گذشتگان و م
