■ حدیث (4)
9) حدیث و ادبیات و فرهنگ عامه. ارتباط حدیث با ادبیات و فرهنگ عامه از چند بُعد درخور بررسى است، از جمله ارتباط حدیث با صرف و نحو و لغت و علوم بلاغى، تأثیر آن بر نظم و نثر، و كاربرد حدیث در فرهنگ عامه.
از مهم‌ترین ویژگیهاى مردم
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه نور المؤمن نماز نور مؤمن است. شهاب الاخبار، ص .۵۰ نهج الفصاحه ، ص ۳۹۶
-
امام على عليه السلام :
لَو يَعلَمُ المُصَلّى ما يَغشاهُ مِنَ الرَّحمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛ اگر نمازگزار بداند تا چه حد مشمول رحمت الهى است هرگز سر خود را از سجده بر نخواهد داشت. غررالحكم، ج 5، ص 116، ح 7592
-
امام صادق عليه السلام :
فَضلُ الوَقتِ الاوّلِ عَلَی الأخیر کَفَضل الاخرةِ عَلَی الدُّنیا. فضیلت خواندن نماز در اول وقت نسبت به تأ خیر انداختن آن، مثل فضیلت آخرت بر دنیاست. بحارالأنوار، ج 82، ص 359
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَوَّلُ الوَقتِ رِضوانُ اللّه وَوَسَطُ الوَقتِ رَحمَةُ اللّه وَآخِرُ الوَقتِ عَفوُ اللّه ؛ نماز در اول وقت خشنودى خداوند، ميان وقت رحمت خداوند و پايان وقت عفو خداوند است. سنن الدار قطنى، ج 1، ص 201، ح 974
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَيرٍ ما تَحابّوا وَاَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَكاةَ وَقَروا الضَّيفَ... ؛ امّتم همواره در خير و خوبى اند تا وقتى كه يكديگر را دوست بدارند، نماز را برپا دارند، زكات بدهند و ميهمان را گرامى بدارند... امالى طوسى، ص 647، ح 1340
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
الصلوه ، معراج المؤمن نماز، معراج مؤمن است. کشف الاسرار، ج ۲، ص .۶۷۶ سرالصلوه ، ص ۷، اعتقادات مجلسی ، ص ۲۹
-
پيامبر صلى الله عليه وآله :
صَلاةُ اللّيلِ مَرضاةٌ لِلرَّبِّ وَ حُبُّ المَلائِكَةِ وَ سُنَّةُ النبياءِ وَ نورُ المَعرفَةِ وَ اَصلُ اليمانِ وَ راحَةُ البدانِ وَ كَراهيَةٌ لِلشَّيطانِ وَ سِلاحٌ عَلَى العداءِ وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ وَ قَبولُ العمالِ وَ بَرَكَةٌ فِى الرِّزقِ؛ نماز شب، موجب رضايت پروردگار، دوستى فرشتگان، سنت پيامبران، نور معرفت، ريشه ايمان، آسايش بدنها، مايه ناراحتى شيطان، سلاحى بر ضدّ دشمنان، مايه اجابت دعا، قبولى اعمال و بركت در روزى است. ارشاد القلوب، ج 1، ص 191
-
رسول اكرم صلى الله عليه و آله :
اَلصَّلاةُ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ؛ نماز كليد همه خوبی هاست. الفردوس، ج 2، ص 404، ح 3796
-
پیامبراکرم صلي الله عليه و اله و سلم :
موضع الصلوه من الدین کموضع الرأس من الجسد جایگاه نماز در دین ، مانند جایگاه سر در بدن است. کنز العمال ، ج ۷، حدیث ۱۸۹۷۲
-
امام صادق عليهالسلام :
صَلاةُ اللَّيْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَيِّبُ الرِّيحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛ نماز شب، انسان را خوشسيما، خوشاخلاق و خوشبو مىكند و روزى را زياد و قرض را ادا مىنمايد و غم و اندوه را از بين مىبرد و چشم را نورانى مىكند. ثواب الأعمال، ص 42
■ حدیث (5)
12) پژوهشهاى حدیثى مسلمانان. حدیث در كنار قرآن و پس از آن، مهم‌ترین سرچشمه شناخت دین و كارآمدترین ابزار تبیین آیین مبین و شامل‌ترین منبع دریافت آموزه‌هاى اسلامى است و بى گمان حجم بزرگى از میراث مكتوب فرهنگ اسلامى درباره حدیث است.
■ حدیث (6)
ج) وضع و جعل
در میان پژوهشگران مسلمان تردیدى نیست كه عده‌اى در ساختن، پرداختن و پراكندن حدیث، به انگیزه‌هاى گوناگون، كوشیده‌اند؛ اما درباره آغاز این جریان، اتفاق‌نظر وجود ندارد. بر پایه حدیثى از امام على علیه&zw
■ حدیث (7)
13) حدیث پژوهى در غرب. پژوهشهاى حدیثى در غرب، علاوه بر سابقه دیرین، موضوعات متنوع و رهیافتهاى گوناگونى را شامل می‌شوند. به‌تازگى، كتابى با عنوان >حدیث : مبادى و تحولات< مشتمل بر گزیده‌اى از مقالات حدیثى مهم و اثرگذار در قرن
■ حدیث افتراق
حدیث منسوب به پیامبر اكرم درباره انشعاب امت اسلامى به فرقه‌هاى گوناگون. این حدیث حاكى از افتراق امت اسلامى، همانند امتهاى قدیم‌تر، به بیش از هفتاد یا 73 فرقه است. حدیث افتراق در بسیارى از كتابهاى حدیثى شیعه (براى نمونه رجوع کنید به اب
■ حدیث قدسى
نوعى حدیث كه به ذات مقدّس الهى منسوب است و به آن حدیث ربانى و الهى نیز گفته می‌شود. در تركیبِ وصفىِ حدیث قدسى، واژه قدسى منسوب است به قُدْس به معناى پاكى و طهارت (جوهرى؛ ابن‌فارس؛ ابن‌منظور، ذیل «قدس») یا بركت (ابن‌منظ
■ حدیث منزلت
از احادیث مشهور نبوى و مورد قبولِ عالمان شیعه و سنّى. این حدیث به معرفى جایگاه و منزلت امام على علیه‌السلام، نسبت وى با نبى مكرم اسلام و برترى موقعیت آن حضرت بر دیگر اصحاب پرداخته و از نظر عالمان شیعى از احادیث متواتر و از جمله دلایل احقیت
■ حدیثِ رَفْع
عنوان دو حدیث نبوى، یكى متضمن رفع تكلیف و لوازم آن یا رفع آثار وضعى یا تكلیفىِ برخى كارها از مكلّفان، در دین اسلام، در وضعى خاص؛ و دیگرى ناظر به نفى تكلیف یا نفى برخى احكام از افرادى معین.
حدیث اول، با تفاوتهایى اندك در تعبیرات و با اختل
■ حروفِ مُقَطَّعَه
یك یا چند حرف كه در آغاز 29 سوره قرآن كریم، پس از بَسْمَلَه*، قرار دارند و جداجدا و گسسته خوانده می‌شوند، مانند الم (الف، لام، میم)، یس (یا، سین)، ص (صاد). نامهاى دیگر این حروف عبارت‌اند از: مُقَطَّعات (رجوع کنید به مجلسى، ج 89، ص 373
■ حسد
از رذایل اخلاقى، به معناى آرزوىِ زوال نعمتها و داشته‌هاى دیگران. اما برخى از مفسران واژه حسد را در اصل به معنى چیزى را بر چیزى ساییدن چندان كه خراشیده شود، دانسته‌اند (رجوع کنید به ثعلبى؛ ابوالفتوح رازى، ذیل بقره: 109). برخى از فرهنگ&
■ حسینیه (1)
پركاربردترین مكان مذهبى در میان شیعیان با كاركرد اختصاصى در برگزارى مراسم سنّتى عزادارى و روضه‌خوانى به ویژه براى حضرت امام حسین علیه‌السلام و یارانش، و نیز با كاركرد عمومى در برگزارى آیینهاى مذهبى و فرهنگى.
با وجود اهمیت
■ حسینیه (2)
یكى از فرق زیدیه قائل به رجعت حسین‌بن قاسم عِیانى (یكى از امامان زیدیه یمن). در تاریخ زیدیه* درباره مهدى موعود و ظهور مدعیان مهدویت، بحثهاى جدّى وجود دارد (رجوع کنید به عبداللّه‌بن حمزه منصورباللّه، ص 194). یكى از مهم‌ترین این موارد، ا
■ حشر
سوره، پنجاه‌ونهمین سوره قرآن كریم در ترتیب مصحف و یكصدویكمین سوره در ترتیب نزول. این سوره پس از سوره بینه* و پیش از سوره نصر* نازل شده است (مقدمتان فى علوم القرآن، ص10ـ12؛ زركشى، ج 1، ص 194). داراى 24 آیه است و مفسران درباره مدنى بودن آن ا
■ حشویه
گروهى از اهل حدیث و عنوانى عام براى گرایشهایى داراى عقاید خاص و غیررایج از فرق مختلف اسلامى. نام این گروه به چند صورت ضبط شده كه رایج‌ترین آنها، به ترتیب، حَشْویه و حَشَویه است. منشأ این اختلاف، اقوال متعدد درباره وجه تسمیه آنان است. برخى
