■ اسرار قرائت نماز
اسرار قرائت نماز
نماز عبادتی است فراگير که در آن، با حالتهاي گوناگون بندگی، با خدا سخن میگویيم. خداوند نیز با سورههایی که در نماز خوانده میشوند، با ما سخن میگوید. رسول خدا فرمود: "هر كه شوق ديدار خدا دارد، به سخن خدا گوش فرادهد. "[1]
قرائت نماز دو راز نهان دارد؛ یکی به لحاظ آن چه قرائت ميشود و دیگری به اعتبار آن که يکي از حالتهاي نماز است. گواه آن که قرآن راز دارد، اين آیه گرامي است:
إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُون وَ إِنَّهُ في أُمِّ الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكيم.[2]
آن را قرآنى عربى نازل كرديم؛ باشد كه بينديشيد. و به راستي آن در امّ الكتاب [= لوح محفوظ] نزد ما والا و پرحكمت است.
قرآن داراي راز و نهاني است که نزد خداوند والا و حکیم است. تا هنگامي که قراءت کننده قرآن به دنبال اين راز نباشد، به آن سرّ نهان دست نمييابد.
مقصود از قرائت در نماز، تنها بيان با زبان نیست؛ بلکه وصل شدن به آن معانی و تدبّر در آنها و بهره بردن از نورانیّت آنها است. به اين مقام دست نمييابد، جز خردمندی كه بر كرانههاي خرد او محبّت و شيدايي حضرت معبود جاي گرفته باشد.[3]
بنا بر این، کسی که به راز قرائت دست یابد، سمت و سوي میل و خواستش تغییر مييابد و کسي جز خدایی را که در نماز با او نجوا مينمايد، طلب نميکند.
هنگامي که بندهاي فاتحة الكتاب و سوره پس از آن را بخواند، خداوند به فرشتگان خود ميفرمايد: "آيا اين بنده مرا نمىبينید که چگونه با قرائت سخن من لذت مىبرد؟ اى فرشتگانم! شما را گواه مىگيرم که روز قيامت به او خواهم گفت: ‹در بهشت من قرائت كن و به رتبههاي بالاتر رو! او همواره قرائت مىكند و به شماره هر حرف، درجهاى به او داده ميشود. "[4]
البته باید توجه داشت که اصل این ارتقاء هنگام قرائت در نماز حاصل است و آنچه در بهشت عنوان شده ظهور این ترقّی میباشد (چون قیامت ظرف ظهور دنیا است).
اسرارقرائت
بلندخواني و آهستهخواني:
محمد بن عمران از امام صادق(ع) پرسيد که چرا نماز صبح و مغرب و عشا بلند خوانده ميشود. امام فرمود: خداوند در معراج به پیامبر(ص) دستور فرمود که قرائت نماز مغرب و عشا را بلند بخواند، در حالي كه فرشتگان به او اقتدا كرده بودند. هنگامي كه وقت طلوع فجر و صبح صادق نزديک شد، وي به زمين بازگشت و با مردم به نماز ايستاد. خدا فرمان داد كه قرائت آن را نيز بلند ادا كند تا بزرگي و فضلش بر همگان روشن شود، همان گونه كه بر فرشتگان آشکار گشت. "[5]
علامه طباطبايي مينويسد: "بلند كردن صدا در نماز، معنايش متعالي و والا بودن خدا است. آهسته خواندن آن، معنايش نزديك بودن او است، حتي نزدیکتر از رگ قلب. پس به هر دو گونه نماز خواندن، ادا کردن حق همه نامهاي خدا است. "[6]