■ اسرار وضو 2
بسم الله االرحیم
اسرار وضو 2
راز شستن اعضای وضو
شستن صورت: شستن غبارِ توجه به هر چيز جز خدا است[1]؛ زيرا در صورت، بیشترين اندام‌هاي ظاهری انسان جاي دارند که توجه انسان را به دنيا برمي‌انگيزند. از سويي نيز توجه و روی آوردن دل به خداوند، با صورت رخ مي‌دهد.[2]
شستن دستها: شستن دست از دلبستگي‌هاي نفساني و شهوت‌هاي حيواني است[3]؛ زيرا آدمی بیشتر کارهاي دنيايي را با آنها انجام میدهد.[4]
مسح سر: سر خطّ بندگي است كه بر رقّ منشور و ورق شجره طور مي‌نگارد.[5] نيز سَر منبع خیال‌هاي فاسد است؛ یعنی در سر نیروی اندیشه قرار دارد که با آن، رسیدن به خواستههای طبیعی ممکن مي‌شود. اين عضو سرچشمه برانگیختن حواس برای روی آوردن به دنيا است.[6]
مسح پاها: پشت پا زدن به غير خدا و قدم زدن به ساحت حرم الله است.[7] نيز از اين رو است که آنها واسطه بسیاری از خواست‌هاي دنیوی هستند.[8]
پيامبر گرامي(ص) مي‌فرمايد: "كسي كه دستش به آب مي‌رسد، شيطان از او دور مي‌شود. آن‌گاه که صورتش را مي‌شويد، خداوند روی او را سفيد و نوراني مي‌گرداند. هنگامي که دستهايش را مي‌شوید، خداوند غلّ آتشين را بر دستهاي او حرام مي‌كند. چون مسح سر مي‌كشد، خدا گناهان را از او دور مي‌گرداند. وقتي پاهايش را مسح مي‌كند، خدا او را بر صراط مي‌گذراند، در روزي كه قدم‌ها بر صراط بلغزد و به دوزخ افتد. "[9]
نيز فرمود: "روز قیامت دست و پاى امّت من بر اثر وضو در دنیا، نورانى است."[10]
ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي می‌نويسد: "از بعضي اخبار پيدا است كه هر طهارتي چهره و سيماي ويژه‌اي دارد، همانند چهره‌هاي موجودات، بلكه انسانها، که روز قيامت با آن چهره مي‌آيد و دست صاحبش را مي‌گيرد و از آتش و مهلكه‌ها او را نجات مي‌دهد. و از بعضي كمال‌يافتگان حكايت شده است كه نوري جدّاً با عظمت از وضويش بر او كشف شده و او آن نور را به چشم ديده است. "[11] در برخي از آیات و روایات نيز به نوراني بودن وضو[12] اشاره شده است.
قاضي سعيد قمي در باره اسرار وضو و تیمم مي‌گويد: "طهور يا آب است و آن عبارت است از سرّ حيات و حقيقت آن علم است و مشاهده حيّ قيوم؛ يا خاك است كه آن اصل و منشأ انسان است.[13] "[14]
با تیمم باید انسان در ذات خود انديشه کند تا بشناسد چه كسي او را آفريده است و از چه هستي يافته و چرا به دايره وجود پا نهاده است. پس در پيشگاه او خاضع و فروتن باشد و هواي كبر را از سر خود بيرون كند.
امام كاظم(ع) فرموده است: "هركس براي نماز مغرب وضو گيرد، آن وضو كفاره گناهاني خواهد بود كه در آن روز از او سر زده باشد، جز گناهان بسيار بزرگ. هر كس براي نماز صبح وضو گيرد، كفاره گناهانش خواهد بود كه در شب رخ داده است، مگر گناهان بسيار بزرگ. "[15]
پيامبر(ص) فرموده است: "وضو کفاره گناهان پيشين است."[16]
میتوان از این گونه احادیث دريافت که وضو، خود، نوعی توبه و پاک کننده گناه است. بنابراين، در وضو تنها شستن صورت كافي نيست؛ بلكه اين کار بايد با نيت صورت پذيرد. اگر كسي صورتش را با اين قصد بشويد كه براي فرمان بردن از خداوند و نماز خواندن، چهره‌اش را از هر گناه تطهير كند و با چهره‌اي پاك نزد او بر خاك بيفتد، به اسرار عبادت پي مي‌برد و با فرشتگان ملاقات مي‌كند.[17]
اسرار وضو 2
برخی روايات اشاره دارند كه وضو را سرّي است كه در باطن وضو گيرندة جوياي طهارت اثر مي‌گذارد. روزی گروهي از يهوديان از پيامبر(ص)پرسيدند: "اين چهار عضو چرا بايد شسته شوند با اين كه از تميزترين اعضاي بدن به شمار مي‌آيند؟" فرمود: "شيطان آدم را وسوسه كرد. او زيور و پوشش خود را از دست داد و دست بر سر گذاشت و گريست. خدا فرمان داد به دليل اين که به آن درخت نگريسته، روي خود را بشويد و به اين سبب که با دو دست از ميوه آن خورده، دو دستش را نيز تا آرنج شستشو دهد. همچنين به اين دليل که دست بر سر گذاشته، به او فرمان مسح سر داد. نيز به مسح دو پايش امر فرمود؛ زيرا با آن دو به سوي گناه رفته بود.[18]
در توضیح بايد گفت: صفات نفساني، تكويني و بيروني هستند، نه اعتباري. از اين رو، زنگار و تيرگي گناه كه بر نفس مي‌نشيند، تنها با امری تكويني زدوده مي‌شود كه عبارت است از سرّ و باطن همين شستن‌ها و مسح كشيدنها. انسانها بيشتر گناهان خود را با همین اعضا انجام میدهند. پس برای ديدار با خداوند، شستن این اعضا بر آنها واجب شده است.
در فقه گفته‌اند که "حدث" وضو را از ميان مي‌برد. در معرفت‌شناسي نيز مي‌گويند که پليديهاي نفساني، وضو را مي‌شکنند. در برخي از روايات آمده است كه خواندن شعر باطل يا ستم کردن و يا دروغ گفتن، وضو را از ميان مي‌برد.[19] مقصود آن است که هنگام گناه اگر به باطن توجه شود، ديگر براي وضو اثري تكويني نخواهد ماند؛ هر چند که در ظاهر هنوز اثر اعتباري آن باقي است. شايد بتوان به همين معنا دانست حديثي را كه سماعه در زمينه استحباب وضوي دوباره، روايت كرده است.[20]
از اين سخن درمي‌يابيم كه حكمت و سرّ وضو، دستيابي به طهارت راستين از هر گونه زشتي و پليدي است. كسي كه وضو مي‌گيرد، بايد خود را از هر چيز که ناپاكي و پليدي و آلودگي دارد و نيز از چرك گناه، پاك نگاه دارد.[21]
پی نوشت ها
[1]. تهراني، اسرار الصلاة، ص102.
[2]. ملا احمد نراقی، معراج السعادة، ص840.
[3]. تهراني، اسرار الصلاة، ص102.
[4]. ملا احمد نراقی، معراج السعادة، ص840.
[5]. تهراني، اسرار الصلاة، ص102.
[6]. ملا احمد نراقی، معراج السعادة، ص840.
[7]. تهراني، اسرار الصلاة، ص102.
[8]. ملا احمد نراقی، معراج السعادة، ص840.
[9]. شرح من لا يحضره الفقیه، ص146.
[10]. شرح فارسى شهاب الأخبار، ص123
[11]. المراقبات، ج3، ص170.
[12]. من لا يحضره الفقيه، ج1، ص41.
[13]. سر الصلاة، ص41.
[14]. و الله خلقکم من تراب. (فاطر: 11)
[15]. الكافي، ج3، ص70.
[16]. بحار الأنوار، ج 78، ص 144.
[17]. اسرار عبادات، ص20.
[18]. من لا يحضره الفقيه، ج1، ص56.
[19]. وسائل الشیعه، ج1، ص296.
[20]. همان، ج1، ص283.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
