■ اهميت نماز نزد کارگزاران حکومت اسلامي

اهميت نماز نزد کارگزاران حکومت اسلامي

مقدمه

امروزه، کارکردهاي تربيتي نماز در عرصه­هاي گوناگون فردي، خانوادگي و اجتماعي بر خداجويان و حتي بر غير متدينان پوشيده نيست. نماز ـ اين هديه شب معراج ـ هم راز است و هم نياز. سالک طريق الهي، تازه به اين وادي قدم گذاشته يا مدهوش صهباي آن باشد، در هر مرحله، بي­نياز از اين رازونياز نيست و به حق، در روايات ما، وسيله عروج مؤمن1 و نزديک‌کننده پارسايان به خداوند2 معرفي شده است.

در اين ميان، وقتي به جنبه حاکميتي اسلام نظر مي­افکنيم و مي­رويم تا قواعد «سبک زندگي اسلامي» را اجرا کرده و از رهگذر آن، به «تمدن اسلامي» نائل شويم، ­بايد اهميت نماز را در سطح بالاتري، يعني در عرصه مديريتي جامعه نيز بررسي نماييم؛ حيطه­اي که در آن، نخبگان اجتماعي و سياسي و فرهنگ­سازان جامعه ديني يعني کارگزاران و مديران جامعه اسلامي حضور دارند. سياق کلي آياتي از قرآن کريم که به مسئله نماز پرداخته است، دو نگاه فردي و اجتماعي به نماز را تأييد مي­کند؛ چنان‌که در برخي از آيات به «نماز خواندن»3 و در برخي ديگر به «به­پا داشتن نماز»4 توصيه شده است.

آنچه در اين مجال کوتاه بررسي مي­شود، تبيين اهميت نگاه حکومتي به نماز و رابطه آن با کارگزاران حکومتي است. به همين منظور، نخست به نياز ويژه يک مدير به نماز و سپس به وظيفه او در قبال ترويج فرهنگ نماز در جامعه مي­پردازيم.

لزوم توجه کارگزاران حکومتي به نماز

از مديري که کنترلي بر قلب خود نداشته و اصلاح باطن و صيقل يافتن روح را دغدغه اصلي خود نمي­داند، نمي­توان انتظار داشت که به فکر اصلاح امور مردم باشد. شکي نيست که از کوزه همان برون تراود که در او است. اميرالمؤمنين (علیه السلام) در اين­باره فرموده­اند: «هر ظاهري باطني متناسب با خود دارد. آنچه ظاهرش پاکيزه باشد باطنش نيز پاک و آنچه ظاهرش پليد باشد، باطنش نيز پليد است».5

نماز و ارتباط مستمر با خداوند، بهترين راه رهايي از رذايل اخلاقي است. امام علي (علیه السلام) در اين­باره تذکرات متعددي را به فرمانداران خود مي­دادند؛ مثلاً آن حضرت در نامه­اي به همة فرمانداران شهرها، ابتدا وقت نمازهاي پنج­گانه را تذکر دادند6 يا اينکه به سپاهيان خود قبل از آغاز جنگ فرمودند: «پاسدار نماز باشيد و بر آن مراقبت كنيد و آن را بسيار به جاي آريد و به­وسيله آن به سوي خدا تقرّب جوييد».7

مگر نه اين است که حاکمان جامعه در معرض هجوم­هاي خاصي از ناحيه شيطان و ابتلا به پاره­اي از ويژگي­هاي ناپسند اخلاقي چون عجب، تکبّر، غفلت از ياد خدا، ظلم، تجاوز، انتقام، استبداد، رياست­طلبي، فخرفروشي، دنياگرايي و اشرافي­گري هستند؟ بنابراين نسخه «إنّ الصلاة تنهي عن الفحشاء والمنکر»8 که بر تقوابخشي نماز گواهي دارد، در مرحله نخست، مورد نياز مبرم حاکمان است؛ زيرا آنان نه فقط به تقواي فردي، بلکه به تقواي سياسي نيز احتياج دارند.

بنابراين نمازي که ستون خيمه دين است، ­بايد محوري­ترين مسئله يک حاکم اسلامي باشد؛ به گونه­اي که در هر شرايطي بايد آن را به بهترين صورت انجام دهد. مولاي متقيان به محمد بن ابي­بکر ـ هنگامي که او را به عنوان حاکم مصر برگزيد ـ چنين نوشت: «نماز را در وقت خودش به جاي آر. نه اينکه در بيکاري زودتر از وقتش بخواني و به هنگام درگيري و کار، آن را تأخير بيندازي و بدان که تمام کردار خوبت در گرو نمازت است».9 آن حضرت به مالک اشتر نيز چنين فرمود: «نيکوترين وقت­ها و بهترين ساعات شب و روزت را براي خود و خداي خود انتخاب کن... پس در بخشي از شب و روز، وجود خود را به پرستش خدا اختصاص ده و آنچه تو را به او نزديک مي­کند، بي­عيب و نقص انجام ده؛ اگرچه دچار خستگي جسم شوي».10

مسئول برپاداري نماز در جامعه

از دقت در آيه 41 سوره حج به اين مطلب رهنمون مي­شويم که مسئوليت اصلي و ابتدايي به­پا داشتن نماز بر عهده کارگزاران حکومتي است؛ زيرا آنان به صورت مستقيم امور مردم را به دست گرفته و برايشان تصميم‌گيري مي­کنند؛11 يا حداقل مي­توان گفت که الگوگيري و تأثيرپذيري مردم از زمامداران يک واقعيت اجتماعي است.12 امام علي (علیه السلام) نيز کارگزاران حکومتي را مسئول مستقيم اجراي اين‌دست از فرامين الهي مي­دانستند؛ چه آنکه خود آن حضرت فرموده‌اند: «الأعمالُ تُستقيمُ بالعُمّال».13

نماز کارگزاران حکومت

بر اساس فرهنگ اسلامي در اداره جامعه، وقتي به شخصي منصبي واگذار مي­شود، در واقع شرايطي براي خدمت بيشتر او به مردم براي تقرب به خدا فراهم گرديده است. به همين جهت هر مسئله­اي که رسيدگي به امور مردم را به يک اصل تبديل کند، منجر به فراموشي خدا و در نهايت، فراموشي خود مي­گردد. کسي که دچار فراموشي خدا و فراموشي خود شود و قلب او در ديدن حقيقت­ها کور گرديده، يا زرق و برق­ها او را به درون خود مي­کشد، يا مشکلات، تشويش­ها و نگراني­ها سبب مي­شود تا نيازهاي واقعي مردم را درک نکند يا در مناسبات سياسي و اجتماعي، طبل توخالي شيطان را پر صدا و حيله­هاي دشمنان را برنده­تر از مکر خدا مي­بيند. اميرالمؤمنين (علیه السلام) مي­فرمايد: «من اشتغل بذکر الناس قطعه الله سبحانه عن ذکره؛14 کسي که به ياد مردم سرگرم شود، خداي سبحان او را از ذکر خود جدا کند». همچنين آن حضرت فرموده است: «من نسي الله سبحانه انساه الله نفسه واعمي قلبه؛15 هر کس خداي سبحان را فراموش کند، خداوند نفسش را از يادش مي‌برد و دل او را کور مي­گرداند».

به­جا آوردن نماز در اول وقت و حتي به صورت جماعت توسط کارگزاران حکومت و برقراري ارتباط صميمي با مردم، سبب مي­شود تا حاکمان از گزند اتهامات بيجا و شايعات بي­اساس در امان باشند و همواره مردم به آنان گمان نيکو داشته باشند؛ چراکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرموده­اند: «درباره کسي که نمازهايش را به جماعت مي­خواند، هر گمان خيري را روا داريد».16 همچنين سبب مي­شود تا آنان بتوانند از ظرفيت گردهمايي مسلمانان در نهاد جماعت و جمعه براي رفع مشکلات جامعه و بصيرت­بخشي به مردم بهره ببرند. عظمت­بخشي و اقتدارآفريني به جامعه مؤمنان نيز از ديگر فوايد ايجاد تشکل‌هاي ديني توسط کارگزاران حکومتي است.

 

 

پی‌نوشت

1. پبامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «الصلاة معراج المؤمن»؛ محمدتقي مجلسي، بحار الأنوار، ج 79، ص303.

2. امام علي(ع) فرمودند: «الصلاة قربان کلّ تقي» کليني، اصول کافي، ج3، ص265.

3. «انّ الصلاة کانت علي المؤمنين کتاباً موقوتاً؛ نماز وظيفه­اي ثابت و معيّن بر مؤمنان است». نساء: 103.

4. «أقم الصلاة لذکري؛ نماز را براي ياد من به پا دار». طه: 14.

5. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتي، خطبه 154، ص286.

6. همان، نامه 52، ص565.

7. همان، خطبه 199، ص 418.

8. «به درستي که نماز [انسان را] از ابتلاي به زشتي­ها و گناه بازمي­دارد». عنکبوت: 45.

9. نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتي، نامه 27، ص510.

10. همان، نامه 53، ص 585. اين نامه طولاني­ترين فرمان حکومتي حضرت علي (علیه السلام) است.

11. «الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ؛ همان کساني که هرگاه در زمين، به آنان قدرت بخشيديم، نماز را برپا مي­دارند». حج: 41.

12. در منابع روايي ما به اين مطلب با عبارت «النّاس علي دين ملوکهم» اشاره شده است؛ اما نمي­توان به روايت بودن آن به صورت قطعي حکم کرد. ر.ک: محمدباقر مجلسي، بحارالانوار، ج102، ص7.

13. «کارها به وسيله کارگزاران به سامان مي­رسد». تميمي آمدی، غرر الحکم ودرر الکلم، حديث 7920.

14. همان، حديث 3665.

15. همان، حديث 3666.

16. محمدتقي مجلسي، بحار الانوار، ج85، ص16.

1394/5/8 ساعت 11:21
کد : 91
دسته : بایسته ها و راهکار‌های مدیریت نماز
لینک مطلب
درباره ما
با توجه به نیازهای روزافزونِ ستاد و فعالان ترویج اقامۀ نماز، به محتوای به‌روز و کاربردی، مربّی مختصص و محصولات جذاب و اثرگذار، ضرورتِ وجود مرکز تخصصی در این حوزه نمایان بود؛ به همین دلیل، «مرکز تخصصی نماز» در سال 1389 در دلِ «ستاد اقامۀ نماز» شکل گرفت؛ به‌ویژه با پی‌گیری‌های قائم‌مقام وقتِ حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ...
ارتباط با ما
مدیریت مرکز:02537841860
روابط عمومی:02537740732
آموزش:02537733090
تبلیغ و ارتباطات: 02537740930
پژوهش و مطالعات راهبردی: 02537841861
تولید محصولات: 02537841862
آدرس: قم، خیابان شهدا (صفائیه)، کوچۀ 22 (آمار)، ساختمان ستاد اقامۀ نماز، طبقۀ اول.
پیوند ها
x
پیشخوان
ورود به سیستم
لینک های دسترسی:
کتابخانه دیجیتالدانش پژوهانره‌توشه مبلغانقنوت نوجوانآموزش مجازی نمازشبکه مجازی نمازسامانه اعزاممقالات خارجیباشگاه ایده پردازیفراخوان های نماز