■ با اين كه خدا دروغ را نمىپسندد چرا انسانها را در«ايّاكَ نَعْبُدُ و ايّاكَ نَسْتَعين» نماز مجبور به دروغ مىكند؟
پاسخ: بسياري از آيات و دعاهاى وارده از معصومين عليهم السلام ذو ابعاد است، يعنى علاوه بر جنبه تحميد و تسبيح و ذكر و دعا و تضرّع و عرض حاجت، جنبههاى آموزشى، عرفانى و تربيتى در آن لحاظ شده است.
در بسيارى از ادعيه بعد تربيتى بيشتر از ساير ابعاد است، و به عبارت ديگر، در ادعيه وارده پيامى نهفته است كه منظور اصلى از دعا همان پيام است و دعا وسيله ابلاغ آن پيام.
به عنوان مثال، وقتى در زيارت امام حسين عليه السلام مىگوييم:«يا ليتنى كنت معكم فافوز معكم» اين جمله را تنها به عنوان يك آرزوى بى محتوا نمىگوييم. در اين جمله پيام شهادت طلبى و تأسّى به امام حسين عليه السلام و اصحاب فداكار آن حضرت مطرح است و تكرار آن به منظور ايجاد همين روحيه در زايران حسينى است.
اين جملات گرچه به صورت اخبار است ولى در واقع از مقوله انشاء است. يعني اين كلمات را بدين قصد مىگوييم كه بايد اينچنين باشيم نه اينكه من اينچنين هستيم.
جمله«ايّاكَ نَعْبُدُ و ايّاكَ نَسْتَعين» در سوره فاتحه نيز به همين صورت مي باشد يعني اگر به منظور اخبار و شرح حال گفته شود در غالب اوقات و افراد دروغ واضح است. چه كسى مىتواند ادعا كند كه تنها خدا را مىپرستد و از ديگرى چيزى نمىخواهد؟ اما اين جمله در قالب اخبار با پيامى همراه است كه آن پيام جنبه انشايى و ايجابى دارد. يعنى: اى نمازگزار بايد اينچنين باشى، پس بكوش تا به اين مرحله از عبوديت نائل شوى.
از همين رو امام رضا عليه السلام در تفسير جمله«ايّاكَ نَعْبُدُ و ايّاكَ نَسْتَعين» مي فرمايد:
با عبارت«إِيَّاكَ نَعْبُدُ» بنده رغبت و تقرّب خود به خدا را بيان كرده و نيز خبر مىدهد از اخلاص عمل فقط براى خالق نه ديگرى.
و با عبارت«إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» بنده از خدا تقاضا مىكند كه توفيق و عبادتش را زياد كرده و نعمتها و نصرتش را خالق نسبت به او ادامه دهد.
همانگونه كه ملاحظه مي نمائيد امام در تفسير اين جمله بيشتر جنبه ايجابي آن را لحاظ نموده و اينكه بنده با بيان اين جملات به دنبال زياد شدن توفيق و عبادتش مي باشد نه اينكه به دروغ مطلبي را بيان كرده باشد.
■ اضافه نمودن یک حرف در تشهد نماز توسط امام جماعت چه حکمی دارد؟ وظیفه مأمومین چیست؟
پاسخ دفاتر چند تن از مراجع معظم تقلید به سؤال مذکور بدین شرح است:
مقام معظم رهبری: اگر قرائت امام از نظر مأموم صحیح نباشد، اقتداى به او صحیح نیست، ولى اگر صرف احتمال و خیال باشد، به آن اعتنا نکنید.[1]
آیت الله مکارم: اگر محرز شود که او چیزی را ...
■ آیا وجود ستون در مسجد، برای نماز جماعت اشکال دارد؟
(امام خامنه ای):
1. گاهی ستون های مسجد که عرض زیادی دارند، مانع از اتصال صفوف نمازگزاران می شود. از این رو بهتر است ستون ها و دیوارهای بین شبستان ها به گونه ای ساخته شود که مانع اتصال صفوف نباشد.
2. کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از سمت راست یا چپ ب ...
■ آیا پس از قرائت در نماز مکث کوتاه قبل از رفتن به رکوع لازم است؟ حکم قیام متصل به رکوع چیست؟
نظر برخی از مراجع عظام تقلید درباره مکث کوتاه پس از قرائت در نماز و حکم قیام متصل به رکوع، به شرح زیر است:
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):
ج1) وقف کردن لازم نیست و گفتن تکبیر هم واجب نیست بلکه مستحب است.
ج2) قیام متصل به رکوع ک ...
