■ فلسفه ارکان اصلی نماز مانند نیت، قیام، ركوع و سجود در نماز - جدا از بحث تعبدي آن - نمايانگر چيست؟ چه واقعيتي را مي خواهد نشان دهد؟
پاسخ از طرف محمدسعید اختریان پور: فلسفه نيت:
عنصرى كه به عمل انسان، بها مىدهد، نيت و انگيزه و هدف اوست. از همين رو، در آيات قرآن، كلمه«فى سبيل الله، فراوان به كار رفته (70 بار) و اين هشدارى است كه انسانها مواظب اعمال و نيّات خود باشند كه در راه خدا باشد، نه براى غيرخدا يا انگيزههاى نفسانى، مانند جاده خطرناكى كه تابلوهاى هشداردهنده فراوانى در آن نصب مىكنند، بندگى خدا راهى است كه لغزشگاههاى فراوانى دارد و اين همه تأكيد، هشدار براى دورى از انحرافها است. بخصوص در عبادات، كه بدون«قصد قربت» و نيّت خدايى ارزش ندارد. نيّت ركن عبادت است. اگر عملى بدون نيّت انجام شود، يا نيّت غيرخدايى داشته باشد، باطل است. نيت، اصل و اساس عمل است. مقدسترين كارها بخاطر نيت بد فاسد مىشود و سادهترين كارها، با نيّت خوب، ارزشى بسيار پيدا مىكند.
نيّت خدايى، عامل جذب الطاف الهى است. هر كه در راه خدا تلاش كند خداوند هم راههاى خودش را به او مىنماياند:«و الذين جاهدوا فينا لنهدينّهم سبلنا» . و نيت شرط قبولى عمل است. امام صادق(ع) از قول خداى متعال نقل مىكنند و مىفرمايند:« لَمْ أَقْبَلْهُ إِلَّا مَا كَانَ خَالِصاً» ؛«جز آنچه را خالص براى من مىباشد، نمىپذيرم» .
فلسفه قيام:
حقیقت قیام عبارت از ایستادن در پیشگاه پروردگار برای اداء حق عبودیت و بندگی او ... و بداند که در فردای قیامت او را در پیشگاه ذات اقدس خود ایستادنی است که چگونگی آن را این ایستادن تعیین می کند و لذا سزاوار است که انسان آن چه در توان دارد در تصحیح قیام نماز خود، به کارگیرد... .
فلسفه ركوع:
ركوع آن است كه پس از پايان سوره، به نيّت تعظيم و فروتنى در برابر فرمان و عظمت پروردگار، تا حدى خم شويم كه دستها به زانوها برسد، كمر صاف باشد، گردن كشيده باشد.
حضرت علی علیه السلام در بیان فلسفه چنین حالتی در رکوع می فرماید:«معناي كشيدن گردن در ركوع اين است كه در ايمان به خدا استوارم، اگر چه گردنم زده شود، و معناي سر برداشتن از ركوع و گفتن ((سمع الله )) اين است كه حمد وثناي ما را مي شنود، آن خدايي كه مرا از نيستي و عدم به وجود آورده است.»
فلسفه سجده:
سجده، نشان تذلّل و خاكسارى در برابر خداوند و عالىترين درجه عبوديت است. انسان با سجده، خود را همرنگ با هستى مىكند« و للّه يسجد ما فى السموات و الارض» .
سجده بهترين حالتي است كه انسان به خدا نزديك مي شود. سجده، رمز دوران هاي چهارگانه زندگي انسان است.
علي (ع ) مي فرمايد: سجده اول، يعني اين كه از خاكم، سر برداشتن رمز زندگي دنيايي است. سجده دوم، رمز مردن و به خاك خفتن است، سربرداشتن از سجده دوم، رمز محشور شدن است .
و اين کلام امیرالمومنین علیه السلام مضمون اين آيه است كه:« مِنْها خَلَقْناكُمْ وَ فيها نُعيدُكُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْرى» ؛« ما شما را از خاك آفريديم و به خاك بر مي گردانيم و بار ديگر از خاك، بيرونتان مي آوريم.»
■ با توجه به روايتي در كتاب فقه الرضا(عليه السلام) نقل گرديده در باب الاستقبال في الصلاة به اين بيان كه« واجعل واحداً من الأئمة نصب عينيك..» آمده آيا مي توان براي حضور قلب در نماز چنين تصور كرد كه مثلا يكي از ائمه عليهم السلام در مقابل ما ايستاده است؟
در خصوص اين جمله از كتاب فقه الرضا ( عليه السلام ) چند نكته حائز اهميت است
اول: اين جمله در ميان منابع روايي شيعه تنها در كتاب فقه الرضا (عليه اسلام ) ذكر گرديده كما اينكه علامه مجلسی(رض) در حاشيه توضيح روايتي با اكتفا به دو كلمه از اين جمله يعني ( ...
■ آیا سبقت عمدی در افعال نماز جماعت موجب فرادی شدن نماز است؟ 2. آیا در صورتی که سهوا زودتر از امام از سجده بلند شد و نمی دانداگر به سجده باز گردد میرسد یا نه آیا واجب است برگردد؟ 3. اگر سهوا فعل را زودتر ازامام انجام دهد وعمداً باز نگردد فرادی می شود؟
در سوالات شرعی باید مرجع محترم تقلید خودتان را ذکر کنید. ولی به هر حال به سوالات شما پاسخ داده می شود.
جواب اول؛ اگر متابعت در افعال ننماید نمازش صحیح است؛ گر چه معصیت کرده، بلى اگر در حال قرائت رکوع کند نمازش صحیح نیست بنا بر اقوى، چنانچه اگر مخا ...
■ دلیل تغییر قبله مسلمانان از بیت المقدس به خانه کعبه چه بود؟
استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 141 و 142 سوره بقره پرداخته است.
آیه 141:
تِلْكَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَ لَكُمْ مَا كَسَبْتُمْ وَ لاَ تُسئَلُونَ عَمَّا كَانُواْ ...