■ فلسفه ارکان اصلی نماز مانند نیت، قیام، ركوع و سجود در نماز - جدا از بحث تعبدي آن - نمايانگر چيست؟ چه واقعيتي را مي خواهد نشان دهد؟
پاسخ از طرف محمدسعید اختریان پور: فلسفه نيت:
عنصرى كه به عمل انسان، بها مىدهد، نيت و انگيزه و هدف اوست. از همين رو، در آيات قرآن، كلمه«فى سبيل الله، فراوان به كار رفته (70 بار) و اين هشدارى است كه انسانها مواظب اعمال و نيّات خود باشند كه در راه خدا باشد، نه براى غيرخدا يا انگيزههاى نفسانى، مانند جاده خطرناكى كه تابلوهاى هشداردهنده فراوانى در آن نصب مىكنند، بندگى خدا راهى است كه لغزشگاههاى فراوانى دارد و اين همه تأكيد، هشدار براى دورى از انحرافها است. بخصوص در عبادات، كه بدون«قصد قربت» و نيّت خدايى ارزش ندارد. نيّت ركن عبادت است. اگر عملى بدون نيّت انجام شود، يا نيّت غيرخدايى داشته باشد، باطل است. نيت، اصل و اساس عمل است. مقدسترين كارها بخاطر نيت بد فاسد مىشود و سادهترين كارها، با نيّت خوب، ارزشى بسيار پيدا مىكند.
نيّت خدايى، عامل جذب الطاف الهى است. هر كه در راه خدا تلاش كند خداوند هم راههاى خودش را به او مىنماياند:«و الذين جاهدوا فينا لنهدينّهم سبلنا» . و نيت شرط قبولى عمل است. امام صادق(ع) از قول خداى متعال نقل مىكنند و مىفرمايند:« لَمْ أَقْبَلْهُ إِلَّا مَا كَانَ خَالِصاً» ؛«جز آنچه را خالص براى من مىباشد، نمىپذيرم» .
فلسفه قيام:
حقیقت قیام عبارت از ایستادن در پیشگاه پروردگار برای اداء حق عبودیت و بندگی او ... و بداند که در فردای قیامت او را در پیشگاه ذات اقدس خود ایستادنی است که چگونگی آن را این ایستادن تعیین می کند و لذا سزاوار است که انسان آن چه در توان دارد در تصحیح قیام نماز خود، به کارگیرد... .
فلسفه ركوع:
ركوع آن است كه پس از پايان سوره، به نيّت تعظيم و فروتنى در برابر فرمان و عظمت پروردگار، تا حدى خم شويم كه دستها به زانوها برسد، كمر صاف باشد، گردن كشيده باشد.
حضرت علی علیه السلام در بیان فلسفه چنین حالتی در رکوع می فرماید:«معناي كشيدن گردن در ركوع اين است كه در ايمان به خدا استوارم، اگر چه گردنم زده شود، و معناي سر برداشتن از ركوع و گفتن ((سمع الله )) اين است كه حمد وثناي ما را مي شنود، آن خدايي كه مرا از نيستي و عدم به وجود آورده است.»
فلسفه سجده:
سجده، نشان تذلّل و خاكسارى در برابر خداوند و عالىترين درجه عبوديت است. انسان با سجده، خود را همرنگ با هستى مىكند« و للّه يسجد ما فى السموات و الارض» .
سجده بهترين حالتي است كه انسان به خدا نزديك مي شود. سجده، رمز دوران هاي چهارگانه زندگي انسان است.
علي (ع ) مي فرمايد: سجده اول، يعني اين كه از خاكم، سر برداشتن رمز زندگي دنيايي است. سجده دوم، رمز مردن و به خاك خفتن است، سربرداشتن از سجده دوم، رمز محشور شدن است .
و اين کلام امیرالمومنین علیه السلام مضمون اين آيه است كه:« مِنْها خَلَقْناكُمْ وَ فيها نُعيدُكُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْرى» ؛« ما شما را از خاك آفريديم و به خاك بر مي گردانيم و بار ديگر از خاك، بيرونتان مي آوريم.»
■ آیا میتوانیم بعد از رکوع، ذکر «سمع الله لمن حمده» را در حال حرکت بگوییم؟
در نماز، ذکرهاى واجب و مستحب را باید در حالی گفت که بدن بىحرکت باشد،[1] ولی اگر نمازگزار ذکری مانند «سمع الله لمن حمده» را به نیت مطلق ذکر،[2] در حال حرکت بگوید، اشکال ندارد.
ضمائم:
پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[3]
حضرت ...
■ شخصي اهل نمازه است اما گناه هم مي کند، وضعيت نمازش پيش خداوند چطور است؟
اكثر مومنين كه نماز مي خوانند و روزه مي گيرند، گاهي نيز آلوده به گناه مي شوند. كسي نمي تواند ادعا كند كه هرگز گناه نمي كند. اين ادعا خاص معصومين(ع) است. وهمين نمازهاي بي روح و دست و پا شکسته نيز خالي از آثار مختلف تربيتي و رواني و اجتماعي نمي باشد و ...
■ ازدواج دختری سر نمی گیرد و به اصطلاح بختش باز نمی شود آیا نماز و ذکری وجود دارد که شخص انجام بدهد ؟ا
این سئوال از آیت الله بهجت پرسیده شد که ایشان در جواب فرمودند: نماز جعفر طیار بخواند و پس از آن دعائی که در کتاب زاد المعاد مجلسی آمده که در این هنگام خوانده شود، بخواند و در پی آن به سجده رود و تلاش کند که حتما گریه کند، گر چه به مقدار کم و همین که ...