■ مگر نه اينکه خداوند در همه جا حاضر است پس چرا نماز به سمت کعبه خوانده مي شود؟
پاسخ: قرآن كريم مىفرمايد:« فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَيْثُ ما كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ...» ؛«پس روى كن به طرف مسجدالحرام و شما مسلمين نيز هر كجا باشيد در نماز روى بدان جانب كنيد»، و نيز مىفرمايد:« وَ مِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ حَيْثُ ما كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَه...» ؛«و اى رسول از هر جا و به هر ديار بيرون شدى روى به جانب كعبه كن و شما مسلمين هم به هر كجا بوديد روى بدان جانب كنيد».
همان خدايى كه فرموده است به هر طرف رو كنيد آنجا وجه خدا است و اينكه او از رگ گردن به انسان نزديكتر است، همو دستور داده است كه به هنگام نماز به طرف مسجدالحرام نماز بخوانيد.
بر این اساس همه جا بودن خداوند با برگزاری نماز به سوی جهت خاص منافات ندارد. چنانکه خدا همه زبانها را مىداند ولى قرآن را به زبان عربى نازل کرده و باید نماز را به زبان عربی خواند.
نماز خواندن به طرف قبله، نه از این جهت است که خداوند مکان یا جهت معیّنى دارد - همان طور که قرآن در ضمن آیات مربوط به قبله مخصوصاً در دو مورد به این حقیقت تصریح کرده و مى فرماید:«وَلِلّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَاَیْنََما تَوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللهِ; مشرق و مغرب از آن خداست; و به هر سو رو کنید، خداوند آن جاست.»(1) و در آیه دیگر مى گوید: قُلْ لِلّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ; بگو مشرق و مغرب از آن خداست.»(2) - بلکه از این نظر است که انسان به حکم این که جسم است هنگام نماز ناچار است به یک طرف متوجّه باشد; ولى اسلام خواسته از این موضوع حدّاکثر استفاده را براى تکمیل این عبادت (نماز) بنماید، زیرا همه مى دانیم که خانه کعبه قدیمى ترین مرکز توحید است. خانه اى است که به دست قهرمان توحید، ابراهیم خلیل(علیه السلام) تجدید بنا شده و مورد توجّه تمام راهنمایان توحید و پیغمبران خدا بوده است.
توجّه به این مرکز توحید، توجّه به خداست. درست است که خداوند مکانى ندارد، امّا کسى که مقابل چنین مرکزى بایستد از جهات زیادى به خدا نزدیکتر است و گویا خود را در پیشگاه او حاضر مى بیند.
علاوه بر آن، توجّه عموم مسلمانان جهان در هر شبانه روز پنج مرتبه به این مرکز مقدّس، روح وحدت و یگانگى را در دل و جان آنها پرورش مى دهد و به وحدت اسلامى و هماهنگى مسلمین جهان کمک مى کند و اجتماعات مختلف اسلامى را از شرق و غرب عالم به هم مربوط مى سازد و شوکت و عظمت آنها را ظاهر مى نماید و بالاخره جوهر تعلیمات جهانى اسلام را به صورت«وحدت هدف و عقیده» به دنیا نشان مى دهد.
جابرابن حیان از حضرت امام صادق(ع) پرسید: آیا مرکزیت کعبه برای نماز اهمیتش بیشتر است یا مرکزیت آن برای حج؟
امام صادق(ع) فرمودند: مرکزیت آن برای نماز٫ زیرا بسیاری از مسلمانان نمیتوانند در تمامی عمر حتی یکبار هم به مکه بروند، ولی هر مسلمان در هر نقطه از جهان که هست، حداقل روزی ۵ بار به سوی کعبه نماز میخواند و میتوان گفت در هر شبانهروز حداقل ۵ بار نگاه تمامی مسلمانان جهان در کعبه به هم میرسند و گویا تمامی مسلمانان جهان شبانهروز ۵ بار در چشمان یکدیگر مینگرند و سخن آنان در آنجا به هم میرسد و تکبیر میلیونها مسلمان که در شرق و غرب و شمال و جنوب دنیا زندگی میکنند، در کعبه شنیده میشود. این مرکزیت در هیچیک از ادیان گذشته وجود نداشته است و در آینده هم نخواهد آمد.
به عبارت دیگر کعبه مغناطیس دلهای اهل ایمان و رمز وحدت و استقلال مسلمانان است و ارتباط کعبه و نماز ارتباطی دائمی است: نماز منهای کعبه و قبله بیارزش است و حج و کعبه بدون نماز معنا ندارد. نماز و کعبه هر دو وسیلهای هستند برای ارتباط با حضرت خالق هستی، یعنی رسیدن به توحید و یکتا پرستی. اگر کسی که از فراز آسمانها به صفوف نمازگزاران در سطح کره زمین بنگرد، دایرههای متعددی را میبیند که مرکزیت همه آنها کعبه است و توحید نقطه تمرکز فکر و دل و جان مسلمانان است.
بنابراين خداوند جهت ندارد.ولی ما انسان ها در زندگی و حیات مادی و معنوی خود،نیازمند جهت هستیم.و قبله تعیین کننده ی جهت حرکت مسلمانان در طول تاریخ بوده وهست.اگر فرض شود که نماز بدون قبله بود،چه اتفاقی می افتاد؟ هرکس به سمتی نماز می خواند و همین امر موجب می شد تا عده ای،جهتی را ترجیح بدهند و دیگران را نیز به آن دعوت کنند،مثلا عده ای به مشرق،برخی به مغرب،گروهی به شمال و برخی به جنوب و...... این موضوع خود عاملی برای تفرقه و نزاع و درگیری می شد،حال آنکه نماز با قبله ی واحد،صفوف را متحد و یک پارچه می کند و روحیه جامعه پذیری و الفت در بین مسلمانان و جوامع اسلامی را ایجاد و هویت مستقل فرهنگی در جامعه اسلامی پدید می آورد. علاوه بر تحقق وحدت و همدلی، توجه به قبله توجه به نداگر یکتاپرستی حضرت ابراهیم ( علیه السلام)، توجه به زادگاه و خاستگاه دعوت توحیدی پیامبر( صل الله علیه و آله) و توجه به اولین بناء معبد روی زمین است زیرا کعبه اولین نقطه ای است که برای عبادت مردم وضع شده است:
«إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمين» ؛«نخستين خانهاى كه براى مردم(و نيايش خداوند) قرار داده شد، همان است كه در سرزمين مكّه است، كه پر بركت، و مايه هدايت جهانيان است.»
■ اگر در نماز نیاز به طهارت است، پس چرا بانوانی که بعد از زایمان تا 40 روز خونریزی دارند، آن وقت باید نماز بخوانند، در حالیکه در آن زمان ، زن بیشتر از زمان حیض معمولی مریض و رنجورند؟!
در ارتباط با پرسش مطرح شده نکاتی تذکر داده میشود.
2. بدون تردید در نماز پاکی و طهارت، شرط است؛ لذا اگر کسی (مرد یا زن) بدن و یا لباسش آلوده به نجاست و خون باشد بدون عذر نمیتواند نماز بخواند و اگر بخواند صحیح نیست، بلکه نخست باید بدن و لباسش را تط ...
■ من شنیدم که نمازها به صورت 2 رکعتی نازل شده است ولی به دلیل ولادت امام حسن و حسین(ع) هفت رکعت پیامبر(ص) به نمازها اضافه کرده است آیا این درست است؟ لطفا اگر در اين خصوص روايتي هست بيان كرده و بگوئيد نماز در صدر اسلام چگونه بوده است؟
امام رضا عليه السلام در خصوص تعداد ركعات نماز و روند تغيير آن فرموده اند: اصل نماز يك ركعت است چون اصل عدد، يك مىباشد لذا هر گاه نماز را از يك ركعت كمتر بياورند عمل آورده شده نماز نيست بارى حقّ عزّ و جلّ مىدانست آن يك ركعت - كه كمتر از آن اصلا نماز ...
■ سلام وقت بخیر
آیا خانمی که مسجد نزدیک منزلش هست ضرورت هست نماز را به جماعت بخواند؟ یا بهتر است در منزل ؟
پاسخ حجت الاسلام افسری از کارشناسان مرکز تخصصی نماز :
در این مساله نظرات مراجع عظام تقلید مختلف است :
آیت الله العظمی مکارم شیرازی: مسأله برای زنها در صورتی که خود را از نامحرم به خوبی حفظ کنند بهتر است نماز را در مسجد بخوانند و اگر راهی برای یا ...