■ آیا حضور قلب دارای مراتب و مراحل هست که بشود با تمرین به دست آورد
پاسخ از طرف محمدسعید اختریان پور: مراتب حضور قلب:
در سخنان بزرگان اهل معرفت برای حضور قلب مراتبی بیان شده است که در ادامه به اختصار به آن اشاره می‌کنیم.
• مرتبۀ اول:
نمازگزار همین اندازه می‌داند كه دارد با خداوند سخن می‌گوید و او را ستایش می‌کند؛ اگر چه به معانی الفاظ توجه ندارد. این مرتبه برای آنانی است كه معانی نماز را نمی‌دانند؛ مثل اینکه شعری را به دست کودکی بدهند که آن را در مدح شخصی بخواند. در اینجا این کودک به صورت کلی می‌داند که دارد با این شعر آن شخص را ستایش می‌کند؛ هر چند معنای شعر را به درستی نمی‌داند.
• مرتبۀ دوم:
علاوه بر مرحلۀ قبلی، شخص به معانی كلمات و ذكرهای نماز نیز توجه دارد و می‌داند كه چه می‌گوید. در این مرحله، قلب تابع زبان است؛ یعنی وقت به آوردن زبان توجه قلبی به معانی آنها می‌شود.
• مرتبۀ سوم:
علاوه بر مراتب پیشین، نمازگزار اسرار عبادت و حقیقت ذكرها و تسبیح و تحمید و سایر مفاهیم را نیز می‌فهمد و در حال نماز به آنها توجه می‌کند تا خوب بداند چه می‌گوید و چه می‌خواهد.
• مرتبۀ چهارم:
نمازگزار علاوه بر مراحل سابق، اسرار و حقایق اذكار را به طور كامل در باطن ذات خود نفوذ داده و به مرحلۀ یقین و ایمان كامل رسیده است. در این صورت است كه زبان از قلب پیروی می‌كند؛ یعنی اینکه قلب چون به آن حقایق ایمان دارد، زبان را به گفتن ذكرها وادار می‌كند.
• مرتبه پنجم:
در این مرحله، نمازگزار به مرتبۀ كشف و شهود و حضور كامل می‌رسد كه به این مرحله حضور قلب در معبود می‌گویند نه حضور قلب در نماز؛ یعنی مرحله‌ای كه اسماء و صفات و كمالات حق را با چشم باطن مشاهده می‌كند و چیزی را جز خدا نمی‌بیند، حتی به خودش و افعال و حركات و اذكارش نیز توجه ندارد و در حقیقت در انجذاب (کشیده‌شدن) كامل قرار دارد، البته در این مرحله هم مراتبی است كه نسبت به سالكان متفاوت است.
■ آیا با رخ دادن شک های باطل کننده ، بی درنگ نماز باطل می شود یا اگر پس سلام از اندکی فکر کردن شک از بین برود ، نماز صحیح است؟
مقام معظم رهبری: در این صورت بنابر احتیاط واجب باید قدری فکر و تأمل کند چنانچه شک از بین نرفت (یقین یا گمان به یک طرف پیدا نکرد) ، نماز باطل می شود. ...
■ چرا در نماز تسبیحات اربعه را آهسته می خوانند؟
این حکم از تعبدیات است بلکه قاعده کلی در باب عبادات تعبدی بودن آن است و کمتر دانش بشر توان درک آن را دارد، چون به طور مستقیم به رابطه انسان با خدا برمی گردد و آثار اجتماعی یا دنیوی آن کم رنگ تر است به خلاف معاملات که به روابط اجتماعی و بیشتر دنیوی ان ...
■ شخصی فکر می‌کرده که مدت اقامت او، ده روز است و پس از چند روز متوجه شد که نُه روز بوده و اشتباه محاسبه کرده است؛ تکلیف نمازهایی که تمام خوانده و نمازهای بقیه روزها چیست؟
مقام معظم رهبری؛ اگر قصد داشته فقط تا روز معینی مثلاً دوشنبه بماند و به تصور این که تا دوشنبه، ده روز می شود قصد ده روز کرده (در حالی که کمتر می شده)، در این صورت وظیفه، نمازِ شکسته است و باید نمازهایی که کامل خوانده، اگر در وقت متوجه شد، اعاده کند و ...
