■ معنای «وتیره» چیست؟ و چرا به نافله عشاء، «نماز وتیره» گفته می‌شود؟
پاسخ از طرف محمد دماوندی: نماز «وتیره»، دو رکعت نافله نماز عشاء است که بعد از آن و به صورت نشسته خوانده می‌شود.[1]
«وَتیره» از ریشه «وتر»، در لغت معانی گوناگونی آمده است؛ مانند:
1. شیوه و روش؛[2] 2. قسمتی از خانه یا اتاق که به وسیله ستون از بخش‌های دیگر جدا و مستقل می‌شود. 3. پرده میان دو سوراخ بینی. 4. غضروف گوش. 5. پره و پوست نازک میان دو انگشت. 6. سستی در کار یا آرزومندی. 7. کاهلی، تنبلی و کوتاهی.[3]
شیخ صدوق (م 381ق) در کتاب «علل الشرائع»، درباره سرّ و حکمت استحباب دو رکعت نماز وتیره بعد از نماز عشاء، روایتی نقل کرده که شاید بتوان از آن، علت نام‌گذاری «نماز وتیره» را هم فهمید.
از امام باقر(ع) پرسیده شد که براى چه بعد از نماز عشاء، دو رکعت نماز نشسته توصیه شده است؟ حضرت فرمودند: «براى این‌که خدای تبارک و تعالى هفده رکعت واجب فرمود پس رسول خدا(ص) دو برابر (نماز مستحب) بدان افزودند پس مجموع پنجاه و یک رکعت گردید، پس این دو رکعت را امر فرمودند نشسته بخوانند تا یک رکعت محسوب شده و بدین ترتیب در مقابل هر یک رکعت فریضه دو رکعت نافله واقع می‌شود».[4]
مفضّل، از امام صادق(ع) پرسید: نماز عشاء را که می‌خوانم، در حال نشسته دو رکعت نافله می‌خوانم؛ چرا؟
آن‌حضرت فرمود: «این نماز یک رکعت است و اگر بعد از خواندنش از دنیا رفتی، آن‌را نماز وتر (رکعت آخر نماز شب) برایت منظور می‌نمایند».[5]
همچنین شیخ صدوق روایتی را درباره سرّ و حکمت این‌که رسول خدا(ص) دو رکعت بعد از عشاء را خود نمی‌خواندند ولى امر به آن می‌فرمودند، چنین نقل می‌کند:
امام صادق(ع) فرمود: «کسى که به خدا و به روز قیامت ایمان دارد شب را به روز نخواهد آورد، مگر آن‌که نماز وتر را خوانده باشد».
راوى پرسید: مقصودتان از «وتر» دو رکعت بعد از نماز عشاء است؟
حضرت فرمودند: «آرى، این دو رکعت، یک رکعت محسوب می‌شوند. پس کسى که این دو رکعت را خواند و پس از آن فوت نمود، از دنیا رفته در حالی‌که نماز وتر را خوانده است، و اگر فوت ننمود در آخر شب البته نماز وتر را بخواند».
پرسید: آیا رسول خدا(ص) این دو رکعت را می‌خواندند؟
حضرت فرمودند: «خیر».
پرسید: چرا؟
حضرت فرمودند: «زیرا به رسول خدا(ص) وحى می‌رسید و می‌دانست که آیا در این شب از دنیا می‌روند یا نه، ولى دیگران چنین علمى ندارند، به همین جهت بود که آن‌حضرت خودشان این دو رکعت را نمی‌خواندند ولى به آن امر می‌فرمودند که دیگران بخوانند».[6]
از این دسته روایات می‌توان فهمید که نماز وتر (یک رکعت پایانی نماز شب) پیش خدای تعالی آن‌قدر دارای اهمیت و ارزش است که نماز وتیره را به جبران آن قرار داده تا نمازگزار با خواندن وتیره، به ثواب نماز وتری که احیاناً فوت می‌شود برسد.
[1]. ر. ک: «کیفیت خواندن نماز نافله عشاء»، سؤال 8428.
[2]. فرهنگ فارسی معین، واژه «وتیره».
[3]. مسعود، جبران، الرائد، ترجمه انزابی نژاد، رضا، ج 2، ص 1850، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم، 1376ش؛ نیز ر. ک: ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 5، ص 276 – 277، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[4]. صدوق، محمد بن على، علل الشرائع، ج 2، ص 330، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ق.
[5]. همان.
[6]. همان، ص 331.
■ آیا می توان در سلام نماز جماعت اقتدا به جماعت کرد؟
مأموم اگر موقعى برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولى سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد، بعد بایستد و بدون آن که دوباره ...
■ دوست دارم نماز شب بخوانم اما هر چه تلاش مي كنم بيدار نمی شوم، آیا آیه یا دعایی برای بیدار شدن وجود ندارد؟
امام صادق عليه السلام فرمودند: کسی که دوست دارد برای نماز شب بیدار شود و از خواب ماندن می ترسد، هنگام خواب آيه آخر سوره کهف را قرائت نماید:
«قُلْ إِنَّما أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحى إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَمَنْ كانَ يَرْجُوا لِق ...
■ بر اساس چه دلیلی می شود اهمیت نماز جمعه را برای دیگران تبیین کرد؟
بهترين دليل بر اهميت اين فريضه بزرگ اسلامى قبل از هر چيز آيات سوره جمعه است، كه به همه مسلمانان و اهل ايمان دستور مىدهد به محض شنيدن اذان جمعه به سوى آن بشتابند، و هر گونه كسب و كار برنامه مزاحم را ترك گويند، تا آنجا كه اگر در سالى كه مردم گرفتار كم ...
