■ چرا خداوند نماز را واجب نموده است؟
پاسخ:
برای واجب شدن نماز علت هایی ذکر شده است که به بعضی از آنها اشاره میکنیم:
1. جلوگیری از تحریف دین
امام صادق(ع) فرمودند: "اگر خداوند در فرستادن دین، تنها به فرستادن کتاب آسمانی اکتفا میکرد و عملی برای محافظت و یادآوری روزانۀ آن قرار نمیداد، حتما دین تحریف میگردید و به سرنوشتی دچار میشدند که ادیان گذشته گرفتار شدند؛ که دینشان از بین رفت و به عاقبتی دچار شدند که نبایست میشدند". (1)
2. جلوگیری از فراموشی زحمت های پیامبر(ص)
امام صادق(ع) فرمودند: "یکی از علتهای واجب شدن نماز این است که خداوند می خواست مسلمانان هرگز یاد پیامبر اکرم (ص) و کوششهای او برای اسلام را فراموش نکنند". (2) چون در اذان واقامه و تشهد نماز نام پیامبر به میان آمده است.
3. جلوگیری از فراموشی یاد خداوند
به فرموده امام صادق(ع) چون انسان موجودی فراموشکار است، برای جلوگیری از غفلت و فراموشی یاد خدا نیاز به یادآوری دارد و چه یادآوری برتر از نماز که هر روز در پنج نوبت فرد با ستایش خالق خود، به یاد بزرگی و عظمت او بیفتد. (3)
4. اقرار به ربوبیت پروردگار
امام رضا (ع) فلسفۀ واجب شدن نماز را اقرار انسانها به ربوبیت خداوند معرفی فرمودهاند. یعنی خداوند علاوه بر اینکه خالق ما هست، تدبیر و پرورش امور ما را نیز به عهده دارد و به همین جهت در نماز فقط او را می پرستیم و فقط از او یاری می طلبیم (إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعينُ) (4).
5. جلوگیری از شرک
نماز نشانگر موحد بودن انسانهاست؛ زیرا اگر جز الله خدای دیگری هم بود، بایستی آن خدای دیگر نیز، نوعی پرستش برای خود معلوم مینمود؛ لذا خداوند بدین وسیله راه شرک را ریشهکن نموده است تا مبادا اشخاص به شرک روی آورند. (5)
6.اعتراف به کوچکی خود در برابر خداوند
خداوند برای آنکه کوچکی و ناتوانی انسان و از سوی دیگر قدرت خویش را به او نشان دهد تا از ستم و طغیان و سرکشی بندگان جلوگیری نماید، نماز را بر او واجب کرد؛ در واقع نماز راهی برای اعتراف بندگان به کوچکی خود در برابر پروردگار و سبب خاشعشدن آنها در برابر اوست. امام رضا(ع) فرمودند: "خدواند نماز را واجب نمود تا بندگان با گذاشتن صورت بر خاک، در برابر خداوند، به بزرگی و عظمت خداوند اعتراف نمایند". (6)
7. طلب آمرزش گناه
خداوند نماز را واجب نمود تا راهی باشد برای اینکه انسان از خداوند بخواهد که گناهان گذشتۀ او را ببخشد و بدین وسیله روح خود را از کثافات گذشته پاک کند. (7)
8. افزایش معرفت دین
به سبب انجام نماز که ستون دین است، پایههای اعتقادی انسانها تقویت میگردد. (8)
9. طلب برکت در زندگی دنیوی
خداوند نماز را وسیلهای برای طلب برکت در زندگی مسلمانان قرار داده است که به وسیله آن روزی انسان وسعت یابد. (9)
10. بازدارندگی از گناه و فساد
خداوند نماز را واجب نموده تا انسان به سبب آن به نوعی مصونیت عملی در برابر گناه، دست یابد. (10)
11. دوری از تکبر
شیطان به سبب تکبر حاضر نشد به روح خداوند که در کالبد آدم دمیده شده بود، سجده کند و درگاه خداوند رانده شد. او از سجده و تواضع برای خداوند متنفر است درحالی که انسان در نماز به بهترین شکل در برابر خداوند تواضع و خضوع میکند و به همین سبب تکبر از او دور میشود. به فرموده امیر مؤمنان (ع) و حضرت فاطمۀ زهرا (س) خداوند نماز را برای دوری از تکبر واجب نمود. (11)
12. پاسخ به نیاز انسان برای پرستش
ما انسان ها نیازهایی مثل غذا و محبت و... داریم و خداوند حکیم پاسخ این نیازها را در جهان قرار داده است. عبادت هم نیاز فطري ماست و تمامي انسان ها از ابتدای خلقت تا کنون به شکلي پرستش داشته اند. (12) خداوند با واجب کردن نماز به اصلي ترين نياز روحي انسان که عبوديت و پرستش است پاسخ داده است. (13)
__________________
(1)حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ الْحَكَمِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ عِلَّةِ الصَّلَاةِ فَإِنَّ فِيهَا مَشْغَلَةً لِلنَّاسِ عَنْ حَوَائِجِهِمْ وَ مَتْعَبَةً لَهُمْ فِي أَبْدَانِهِمْ قَالَ فِيهَا عِلَلٌ وَ ذَلِكَ أَنَّ النَّاسَ لَوْ تُرِكُوا بِغَيْرِ تَنْبِيهٍ وَ لَا تَذَكُّرٍ لِلنَّبِيِّ ص بِأَكْثَرَ مِنَ الْخَبَرِ الْأَوَّلِ وَ بَقَاءِ الْكِتَابِ فِي أَيْدِيهِمْ فَقَطْ لَكَانُوا عَلَى مَا كَانَ عَلَيْهِ الْأَوَّلُونَ فَإِنَّهُمْ قَدْ كَانُوا اتَّخَذُوا دِيناً وَ وَضَعُوا كُتُباً وَ دَعَوْا أُنَاساً إِلَى مَا هُمْ عَلَيْهِ وَ قَتَلُوهُمْ عَلَى ذَلِكَ فَدَرَسَ أَمْرُهُمْ وَ ذَهَبَ حِينَ ذَهَبُوا وَ أَرَادَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنْ لَا يُنْسِيَهُمْ أَمْرَ مُحَمَّدٍ ص فَفَرَضَ عَلَيْهِمُ الصَّلَاةَ يَذْكُرُونَهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ خَمْسَ مَرَّاتٍ يُنَادُونَ بِاسْمِهِ وَ تَعَبَّدُوا
■ آیا پوشاندن تمام پا مقابل نامحرم و هنگام نماز برای بانوان واجب است؟
حضرت آیت الله خامنه ای در این مورد می فرمایند:«خانمها در مقابل نامحرم باید پاها را بپوشانند؛ تنها دو موضع برای پوشش خانمها در حضور نامحرم استثنا شده است: «گردی صورت» و «دستها تا مچ» البته به شرط اینکه آرایش و زیوری که جلب توجه کند و چشمگیر باشد ند ...
■ فرزندانی که هنوز به سن تکلیف نرسیده اند چه انگیزه ای را یرای شروع نماز قبل از سن تکلیف برای آنها بیان کنیم؟
به صورت مختصر چند روش کاربردی که والدین میتوانند، با به کارگیری آنها اثر مثبت در نهادینه نمودن نماز در فرزند خود به جا بگذارند، توضیح داده میشود :
الگو دهی
از جمله روشهای مؤثر و سریع الانتقال مطرح در روانشناسی رشد، روش الگوپذیری است، ا ...
■ اگر بر نمازگزار نماز احتیاط واجب شده باشد، اما آنرا فراموش کرده و بعد از مدتی یادش آید، وظیفهاش چیست؟
نماز احتیاط در برخی موارد که نمازگزار دچار شک در رکعات شود، بر او واجب میگردد،[1] که وقت خواندن آن بلافاصله پس از نمازی است که در آن شک کرده است؛ پس اگر فاصلهای که نماز احتیاط را فراموش کرده به قدری کم باشد که صورت نماز بهم نخورد، باید نماز احتیاط ...