■ برای تمرکز افکار و حضور قلب بیشتر هنگام نماز چه توصیه های کاربردی داریم
پاسخ: با سلام و احترام و تشکر از شما کاربرمحنرم
مهمترین نکته در این موضوع آن است که در ایجاد تمرکز و حضور قلب در نماز باید آهسته و گام به گام حرکت کنید تا با هر قدم پیشرفت احساس شوق و امید در شما تقویت شود.
بزرگان اهل دل می فرمایند:
كسي كه در ابتداي راه كمال و خودسازي قرار دارد نبايد از خود انتظار حضور قلب كامل داشته باشد بلكه بايد آن را به تدريج تمرين كند و بدست آورد. براي نمونه راههاي حضور قلب در نماز و دعا مي توانيد از راههاى زير استفاده كنيد:
1- دقت در انجام مقدمات نماز، مانند وضوى با معنويت، انجام مستحباتى چون اذان، اقامه و...
در كتابهاى حديث آمده است: شخصى از پيامبر(ص) درخواست كرد كه راهى به او بنماياند تا حضور قلب بيشترى در نماز پيدا كند حضرت او را به شاداب گرفتن وضو فرمان دادند. بنابراين وضوي شاداب و با آداب خود در حضور قلب انسان در نماز مؤثر است.
2- گزينش مكان مناسب، دورى ازجاهاي شلوغ و پر سر و صدا و پرهيز از هر آنچه كه موجب انحراف توجه از خداوند شود.
3- گزينش وقت مناسب و تا آن جا كه ممكن است اول وقت خواندن نماز.
4- تا حد امكان در مسجد و با جماعت نماز خواندن و دعا كردن (به ويژه در جماعاتى كه بعد معنوى بيشترى دارد).
5- نماز را با طمأنينه و دقت در مفاهيم و معانى آن خواندن و دعا را با توجه به عظمت خداوند و كوچكي خود به جا آوردن.
6- در نماز در حال ايستاده به مهر نگريستن و در ركوع پايين پا و در تشهّد به دامن خود نظر نمودن.
7- تخليه دل از حب دنيا و امور دنيوى وآن را مالامال از عشق خدا ساختن. توضيح: ذهن انسان همواره متوجه چيزى است كه به آن عشق مىورزد؛ همانند عاشقى كه آنى از فكر معشوق خود بيرون نمىرود. اين كه ما در نمازهايمان همواره به فكر مسائل ديگر هستيم، به خاطر تعلق شديد نفس به دنيا و حب آن است. اما آن كه عاشق حق شد، در هر حال و در هر كارى به ياد خدا خواهد بود به طورى كه گويى هميشه در نماز است.
8- توجه به اين كه مبدأ و منتهاى انسان خداوند است وآنچه در اين بين است براى امتحان آدمى و ابزارى جهت رشد و كمال اوست.
9- ضبط قوه خيال. توضيح : پرنده لجام گسيخته خيال، چكاوكى است كه هر آن بر شاخسارى مىنشيند. ازاينرو هميشه افكار انسان به اين طرف وآن طرف متوجه بوده و قرار و آرامى ندارد؛ اما اگر آدمى با دقت و هوشيارى در كنترل آن بكوشد پس از چند صباحي رام و مطيع شده و به هر سو كه اراده شود متوجه ميگردد. بنابراين انسان بايد در نماز از اول با قاطعيت بنا را بر اين بگذارد كه تمام توجه خود را به سوي پروردگار معطوف دارد و هر گاه پرنده خيال از چنگ او گريخت، بلافاصله آن رابه همان جهت برگرداند. اگر چندين مرتبه در ايام متوالى چنين كند، كمكم ذهنش عادت خواهد كرد.
10- توجه به عظمت و هيبت پروردگار و فقر و فاقه خود. روشن است اگر آدمى بداند با چه بزرگى روبه رو است و خود در مقابل او هيچ بلكه عين احتياج و فقر و فاقه است، با تمام وجود و ذهن و انديشه خاضع خواهد گرديد.
يكى از اولياى خدا توصيه نمودهاند كه مدتى قبل از شروع نماز حداقل 15 دقيقه به حسابرسي و تخليه درون بپردازيد و به صورت ارادي عوامل پريشاني خاطر را تعديل بخشيد. با گفتن ذكر هاي مستحبي و دعاهاي افتتاح نماز و استغفار خود را براى نماز مهيا سازيد.
مطالعه كتابهايى همچون «آداب الصلوه» يا «پرواز در ملكوت امام خمينى» و «اسرار الصلوه» مرحوم ميرزا جواد آقا ملكى بسيار نافع است.
دو كتاب ديگر نيز در اين مورد پيشنهاد مىكنيم:
1. حضور قلب در نماز، على اصغر عزيزى تهرانى
2. حضور قلب در نماز، محمد بديعى
■ اگر مراد از وضو گرفتن، طهارت ظاهري است؟ چرا انسان بعد از استحمام و تميز شدن بدن بايد براى نماز وضو بگيرد؟
اگر چه استحمام نيز مانند وضو باعث نظافت و طهارت ظاهري بدن مي شود اما - همانگونه كه در پاسخ به فلسفه وضو گفته شد - وضو تنها براي تميز شدن ظاهر بدن نيست، بلكه اين عمل علاوه بر طهارت ظاهري در طهارت باطني انسان نيز نقش ايفا مي كند و از همه بالاتر به عنوا ...
■ آيا کسي مسلمان باشد و نماز نخواند و بگويد مهم اينكه« انسان ذاتش پاك باشه و دل پاک داشته باشه»!! بنابراین آیا بهتر نیست که به جای نماز ظاهری، قلب پاک داشته باشیم؟ خیلی ها نماز می خواند اما مشکل دارند؟
در این باره اشاره به چند نکته شایان توجه است؛
1. بدیهی است در اسلام کیفیت، بیشتر از کمیت و باطن، بیشتر از ظاهر!! مورد توجه و تاکید قرار گرفته است.
2. تاثیرگذاری متقابل ظاهر و باطن قابل انکار نیست چنان که آراستگی چهره و لباس در نشاط و شادابی روحیه م ...