■ چرا بعد از اتمام نماز، به گفتن سه مرتبه «الله اکبر» سفارش شده است؟

پاسخ: پاسخ اجمالی
در روایات به گفتن سه مرتبه «الله اکبر» بعد از اتمام نماز و بلند کردن دست تا برابر گوش در هنگام گفتن آن[1] سفارش شده است.[2]
امام صادق(ع) فرمود: «إِذَا سَلَّمْتَ مِنَ الصَّلَاةِ فَکَبِّرْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ...»؛ وقتی نماز به اتمام رسید، سه‌بار «الله اکبر» بگو.[3]
اولین گزارشی که از تکبیرهای سه‌گانه آخر نماز وجود دارد، بعد از فتح مکه است :
«هنگامی که پیامبر(ص) مکّه را فتح نمودند، همراه با یارانشان، نماز ظهر را در کنار حجر الاسود خواندند و وقتى سلام دادند، دو دست را بلند کرده و سه مرتبه تکبیر گفتند و بعد از آن فرمودند: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ نَصَرَ عَبْدَهُ وَ أَعَزَّ جُنْدَهُ وَ غَلَبَ الْأَحْزَابَ وَحْدَهُ. لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ[4]‏ وَ یُمِیتُ وَ یُحْیِی‏ وَ هُوَ عَلى‏ کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ».[5]
سپس به اصحاب خود فرمود: این تکبیر را ترک نکنید و این دعا را بعد از هر نماز واجبى بخوانید؛ زیرا کسى که بعد از سلام این‌گونه عمل کند و این دعا را بخواند، خداوند را به دلیل تقویت اسلام و سپاه مسلمانان شکرگزاری کرده است».[6]
در مورد حکمت و سرّ گفتن این سه تکبیر در پایان نماز، ابتدا باید گفت؛ فهم و درک دقیق تمام اسرار احکام عبادی امری مشکل است؛ در عین برخی از اهل معرفت، این تکبیرها را نمادی از سطح شناخت انسان می‌دانند:
این سه تکبیر براى بیان تجلّیات ذاتی و اسمائی و افعالی است؛ یعنی نمازگزار با تکبیر اول اعلام می‌کند که به مرتبه درک تجلیات ذاتی خداوند رسیده، و خداوند را در مقام اسما و صفات مشاهده کرده است، و با بالا بردن دست‌ها اشاره می‌کند که تعیینات و مصادیق اسما و صفات، مانع و حجاب برای مشاهده تجلیات ذاتی نیستند. با تکبیر دوم اعلام می‌کند که تجلیات ذاتی، اسمائی و صفاتی خدا را در مقام اعیان ثابته[7] مشاهده کرده و با بالا بردن دست‌ها اشاره می‌کند که اعیان ثابته مانع و حجاب برای این مشاهده نیستند. و با تکبیر سوم اعلام می‌کند که تجلیات ذاتی، اسمائی و صفاتی را در مقام موجودات خارجی و مخلوقات مشاهده می‌کند، و بالابردن دست‌ها اشاره به این است که موجودات خارجی و مخلوقات مانع از این مشاهده نیستند.[8]


[1]. ر. ک: «مستحبات تشهد و سلام در نماز»، 47193؛ «استحباب کشیدن دست‌ها به مهر و صورت بعد از نماز»، 33978.
[2]. مجلسی، محمد باقر، بیست و پنج رساله فارسی، محقق، مصحح، رجائی، سید مهدی، ص 266، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1412ق.
[3]. ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الأحکام، محقق، مصحح، فیضی، آصف،‏ ج 1، ص 170، قم، مؤسسة آل البیت ع ، چاپ دوم، 1385ق.
[4]. تغابن، 1.
[5]. همان.
[6]. شیخ صدوق، علل الشرائع، ج 2، ص 360، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، 1385ش.
[7]. ر. ک: 50759 و 102772.
[8]. ر. ک: امام خمینی، سر الصلاة، فصل دوازدهم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار، چاپ 16، 1392ش. «و آن سرّ اجمالى تکبیرات افتتاحیه است. چنانچه سالک تا رفع حجب سبعه را نکند، وصول به باب اللَّه براى او رخ ندهد و فتح ابواب دخول در محضر براى او نشود و به واسطه رفع حجب کشف سبحات جمال و جلال بر او شود. همین طور، پس از رجوع از مقام وصول و فناى محض و حصول حالت صحو، تجلّیات ذاتیّه و تجلّیات اسمائیه و تجلّیات افعالیّه- به عکس ترتیب سلوک إلى اللَّه- بر قلب او شود، و براى هر یک از تجلّیات تکبیرى گوید. و چون این تجلّیات به کثرت حجاب جمال محبوب نشود، سالک با هر رفع یدى اشاره به عدم احتجاب از مقامى کند؛ چنانچه در تکبیر اول جلوه ذات را در حضرت اسما و صفات مشاهده کرده، با رفع ید اشاره کند به آنکه تعینات اسما و صفاتْ حجاب تجلى ذات نیستند. و در تکبیر دوم، تجلّیات اسمایى را در حضرات اعیان مشاهده کند، بلکه تجلّیات ذاتى را نیز در آنها مشاهده کند، و با رفع ید اشاره به عدم احتجاب نماید. و در تکبیر سوم، تجلّیات ذاتى و اسمایى و افعالى را در مرآت اعیان خارجى شهود نماید و با رفع ید نفى حجابیت آنها کند.
پس، تکبیرات افتتاحیه براى شهود تجلّیات است از ظاهر به باطن و از تجلّیات افعالى تا تجلّیات ذاتى؛ و رفع ید در آنها براى رفع حجاب است تا وصول به مقام قرب معنوى و معراج حقیقى. و تکبیرات اختتامیه براى تجلّیات از باطن به ظاهر و از تجلّیات ذاتیه تا تجلّیات افعالیه است؛ و رفع ید در آنها براى اشاره به عدم احتجاب و مرفوعیت حجاب است».
1402/3/29 ساعت 13:27
کد : 1366
لینک مطلب

■ آيا دليل جلوتر ايستادن مرد بر زن به هنگام نماز، برتري مرد بر زن را از دیدگاه اسلام اثبات نمي کند؟

در پاسخ به این سؤال توجه به نکات زیر بایسته است: 1- اين مساله به عنوان يك اصل واجب كلي در اسلام مطرح نمي باشد چراكه اگر فاصله زن و مرد بيشتر از پنج متر باشد، يا بين آنها حائلى مانند پرده يا ديوار باشد و يا در دو سطح مختلف (مثل طبقه اول و بالكن بعضى ...

■ با سلام من در سجده دوم رکعت اول نمازم ذکر نماز را در حالی که تا نصفش را خوانده بودم را تمام نکرده ,دوباره از اول ذکر را تکرار کردم نمی دانم باید نمازم را دوباره بخوانم یا خیر .البته به این خاطر که حواسم پرت شد و ترسیدم اشتباه کرده باشم دوباره خواندم ولی بعد پشیمان شدم که چرا از اول خواندم

تکرار ذکر اگر برای اطمینان از درست بجا آوردنن آن باشد اگر منجر به وسواس یا زیاد شدن رکن نشود اشکالی ندارد. ...

■ نحوه خواندن نماز زیارت ائمه بقیع علیهم السلام را بیان کنید

شیخ طوسی در تهذیب فرمود: بعد از آن هشت ركعت نماز زیارت بخوان، یعنی از برای هر امامی دو ركعت.(مفاتیح الجنان، ص 655) تذکر یک نکته : با توجه به اینکه ماموران سعودی از اقامه نماز در آن مکان مقدس ممانعت می کنند و از طرف دیگر چون نماز مستحبی است می شود ...
درباره ما
با توجه به نیازهای روزافزونِ ستاد و فعالان ترویج اقامۀ نماز، به محتوای به‌روز و کاربردی، مربّی مختصص و محصولات جذاب و اثرگذار، ضرورتِ وجود مرکز تخصصی در این حوزه نمایان بود؛ به همین دلیل، «مرکز تخصصی نماز» در سال 1389 در دلِ «ستاد اقامۀ نماز» شکل گرفت؛ به‌ویژه با پی‌گیری‌های قائم‌مقام وقتِ حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ...
ارتباط با ما
مدیریت مرکز:02537841860
روابط عمومی:02537740732
آموزش:02537733090
تبلیغ و ارتباطات: 02537740930
پژوهش و مطالعات راهبردی: 02537841861
تولید محصولات: 02537841862
آدرس: قم، خیابان شهدا (صفائیه)، کوچۀ 22 (آمار)، ساختمان ستاد اقامۀ نماز، طبقۀ اول.
پیوند ها
x
پیشخوان
ورود به سیستم
لینک های دسترسی:
کتابخانه دیجیتالدانش پژوهانره‌توشه مبلغانقنوت نوجوانآموزش مجازی نمازشبکه مجازی نمازسامانه اعزاممقالات خارجیباشگاه ایده پردازیفراخوان های نماز