پاسخ: در خصوص اين جمله از كتاب فقه الرضا ( عليه السلام ) چند نكته حائز اهميت است
اول: اين جمله در ميان منابع روايي شيعه تنها در كتاب فقه الرضا (عليه اسلام ) ذكر گرديده كما اينكه علامه مجلسی(رض) در حاشيه توضيح روايتي با اكتفا به دو كلمه از اين جمله يعني ( واجعل واحدا) می فرماید:«لم یذکر ذلک فی خبر آخر» ترجمه:«اين مطلب در روايت ديگري ذكر نگرديده» و مصحح بحارالانوار نيز در پاورقی همان صفحه می نویسد:«این جمله از افزوده های ابن ابی العزاقر الشلمغانی است که از اصحاب حلول و اتحاد بوده است».
دوم: در مورد فقه الرضا واينکه آيا اين کتاب از حضرت رضا عليه السلام است يا خير اقوال مختلفي مطرح است ودر انتساب آن به حضرت رضا عليه السلام ترديد جدي وجود دارد و در بين فقها کمتر کسي به صورت قطعي حکم به انتساب آن به حضرت رضا عليه السلام نموده است برخي آنرا کتاب فتوايي پدر مرحوم صدوق علي بن بابويه دانسته اند و برخي آنرا از اصحاب ويا اولاد آن حضرت دانسته اند بنا بر اين نميتوان مطلب مورد سوال را روايت قطعي دانست. علاوه بر این در این کتاب به پاره ای از احکام فقهی اشاره شده است که با فقه مذهب تشیع هیچ گونه هم آهنگی ندارد.
حاج شیخ حسین نهاوندی غروی می نویسد: شیخ حر عاملی«فقه الرضا» را از کتب مجعوله و موضوعه و در«وسائل الشیعه» ابدا از آن خبری ذکر نکرده است. هم چنین مرحوم صدوق در«عیون» و کلینی در«کافی» دانسته، اسمی از فقه الرضا نبرده اند.
سوم: این جمله با آن چه در متن«فقه الرضا» آمده است متناقض است، چون در صفحه 102 همان کتاب حدیث چنین روایت شده است:«واقبل علی اللّه بجمیع القلب و بوجهک حتی یقبل اللّه علیک» علاوه بر اينكه روایات صحیحی در دست است که تصریح دارد به این که نباید در حال نماز و عبادت متوجه غیرخدا بود و اصلاً اگر غیر از این باشد شرک محسوب می شود.
چهارم: بر اساس تحقيقات به عمل آمده صوفیان جهت سرپوش نهادن به اعمال خلاف شرع خود، دست به دامان اينگونه احادیث متشابه و یا ضعیفی شده اند که اگر چه می توان وجه صحیحی برای آن ها یافت و توضیحی معقول و خردمندانه از آن ها به دست داد، ولی آنان به دنبال دست یافتن به مقاصد خود به تأویلاتی روی آورده اند که نه مورد قبول آیات کلام اللّه مجید می باشد و نه با احادیثی که از ائمه(ع) نقل شده است، قابل تطبیق است؛ بلکه هیچ سنخیتی با اصول مسلم و صحیح اسلامی ندارد.
و در خصوص جمله؛«تذکّر رسول اللّه (ص) واجعل واحدا من الائمة نصب عینیک؛ رسول خدا(ص) را به یاد آر و یکی از ائمه(ع) را نصب العین خود قرار ده.» می گویند غرض از نصب العین قرار دادن یکی از ائمه(ع)، در نظر گرفتن و حاضر ساختن صورت مرشد است در دل، تا از تفرقه و وسوسه شیطان خلاصی یافته شود.
پنجم: با صرف نظر نمودن از مطالب گفته شده و صحت اين جمله به عنوان روايت؛لحاظ معنا دو احتمال ميتواند در اين روايت مطرح شود
احتمال اول: اين که مراد از نصب العين و مورد توجه قرار دادن يکي از ائمه اين باشد که نماز گذار نستجير بالله ائمه را مورد عبادت وپرستش قرار دهد اين مطلب علاوه بر اين که با ظاهر وسياق عبارت اين کتاب مخالف است مخالف با قرآن و روايات ائمه معصومين و بديهي مکتب اسلام و تشيع است که عبادت غير خداوند و شريک گرفتن براي خدا در عبادت جايز نيست و کفر است.
احتمال ديگري که در اين روايت مطرح است اين است که نماز گذار هنگام نماز ائمه را وسيله توجه خود به خداوند قرار دهد چنانکه در دعاي توجه هنگام نماز که در کتاب کافي نقل شده اين گونه آمده است: عن ابي عبدالله عليه السلام قال: كان أمير المؤمنين عليه السلام يقول: من قال هذا القول كان مع محمد وآل محمد إذا قام قبل أن يستفتح الصلاة:« اللهم إني أتوجه إليك بمحمد وآل محمد، وأقدمهم بين يدي صلاتي، وأتقرب بهم إليك، فاجعلني بهم وجيهاً في الدنيا والآخرة، ومن المقربين، مَنَنْتَ عليَّ بمعرفتهم، فاختم لي بطاعتهم ومعرفتهم وولايتهم فإنها السعادة، فاختم لي بها، فإنك على كل شئ قدير.» ؛« خدايا من متوجه ميشوم به سوي تو به محمد وآل محمد و آنها را مقدم ميدارم در مقابل نمازم وتقرب ميجويم به آنان به سوي تو پس قرار بده مرا به سبب ايشان صاحب جاه ومقام در دنيا وآخرت واز مقرباني که منت گذاشته اي بر آنان به معرفت ايشان وعاقبت مرا ختم کن به اطاعت، معرفت و ولايت ايشان که اين همان سعادت {در دنيا وآخرت }است تو بر هر چيز توانايي.»
اگر در مضامين اين دعا که به دعاي توجه هنگام نماز ناميده ميشود دقت کنيد مي بينيد که در اين دعا توجه به خداوند به سبب پيامبر وائمه معصومين است مطرح است که به احتمال زياد همين مطلب مقصود از عبارت کتاب فقه الرضا عله السلام است که« وَ انْوِ عِنْدَ افْتِتَاحِ الصَّلَاةِ ذِكْرَ اللَّهِ وَ ذِكْرَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ اجْعَلْ وَاحِداً مِنَ الْأَئِمَّةِ ع نُصْبَ عَيْنَيْكَ»« هنگام شروع نماز در نظر بياور ياد خدا را وياد روسول خدا را ويکي از امامان را در مقابل نظر خود آور.» مقصود از به نظر آوردن يکي از ائمه و نصب العين قرار دادن اين است که به سبب آنها فرد به سوي خداوند عالم توجه پيدا کند وآنان را واسطه خود به سوي خداوند قرار دهد وبه وسيله آنان به خداوند نزديک شود و اين همان مضمون آيه قرآن است که ميفرمايد:« وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسيلَة» ؛«به سوي خداوند وسيله بجوييد» وکدام وسيله اقرب به خداوند است از شخص پيامبر اکرم وائمه معصومين عليه السلام.