آیت الله کمیلی در درس اخلاق خود با اشاره به آداب معنوی نماز و اقامه گفت: در ادامه جلسات گذشته از کتاب آداب الصلاه حضرت امام خمینی رضوان الله علیه مباحث ما به مبحث اذان رسید، حدود ۳۰ صفحه از کتاب به اسرار و آداب اذان اختصاص پیدا کرده، و این نشان می دهد که مسئله اذان از زمان رسول الله صل الله علیه و آله و سلم یک امر مهمی بوده است.
این استاد حوزه گفت: اذان یک نوع اعلان و از شعائر دین اسلام است. شما در اذان اعلام شهادتین می کنی؛ البته در احادیث اذان، اشهد ان علی ولی الله را ندارد، فقط همان دو شهادت اول یعنی، شهادت به وحدانیت الله و شهادت به رسالت پیامبر .
آیت الله کمیلی با اشاره به تنها سند معتبری که شهادت به ولایت حضرت علی علیه السلام در آن آماده گفت: حدیث من قال لا اله الا الله محمد رسول الله فلیقل امیرالمومنین علی علیه السلام است. شما هر وقت اسم خدا را آوردی، اسم پیامبر را آوردی، اسم حضرت علی را هم بیاور. بگو علی امیر مومنان است. اشهد ان علی ولی الله یک شعاری است، همان طور که حَیِّ علی خَیرِ العَمَل یک شعار است. ولی این که انسان توجه نکند به معنای کلمات، و فقط لقلقه زبان باشد موثر نخواهد بود. این باطن تو هم، همراه با ظاهر حرکت کند، باید مثل زبان که لقلقه ای دارد، باطن هم لقلقه ای داشته باشد. چون شما در محضر خدا هستی. آیا می دانید مورد حمد و ستایش چه کسی هست؟ باید اقرار داشته باشید که همراه شما فرشتگانی هستند. چرا ما غافلیم؟
به غیر فرشتگان طرف راست و چپ، فرشتگان دیگری هستند که اگر نبودند شیاطین انسان را تکّه و پاره می کردند. چقدر ما باید قدردان خدا باشیم.
استاد حوزه علمیه گفت: ما مسائل غیبی، عقاید غیبی زیاد داریم. ابتدای سوره بقره می خوانیم یُومنونَ بِالغَیب. بنابراین به این مقیّدات اعتقادی باید اعتقاد داشت. و یُومنونَ بالله و برُسُلهِ و ملائکَتِه، همان طور که به خدا ایمان دارید، به امامان ایمان دارید، ایمان به ملائکه نیز جزء اعتقادات ما هست. و لو که این ها مُغیَّب های غیبی هستند. هستند برخی از اولیاء الهی که راحیه طیّبه آن ها را استشمام و ندای آن ها را می شنوند. در مکاشفات با آن ها مسائلی دارند.
غیر از ملائکه ای که با خودِ شخص انسان است، و غیر از آن موجودات غیبی که مرئی نیستند، خیلی از غیبیّات هست، اعتقاد به معاد یک مسئله غیبی است.
این فقیه عارف افزود: بنابراین خیلی از مسائل ایمانی غیبی است. یک ملائکه دیگری هم وجود دارند که در آسمان ها و زمین هستند، آن ها را باید شما ولو این که نمی بینید و صدای شان را نمی شنوید، ولی باید اقرار به آن ها هم داشته باشید.
بعد می فرماید به حسب چهار تکبیر که در اذان است، چرا چهار مرتبه تکرار شده است؟
این برای یادآوری عظمت و کبریایی خدا است، وقتی که شما می گویی خداوند بزرگ تر از آن است که به وصف در بیاید، از چه چیز بزرگ تر است خدا؟ از همین آیات خود بزرگتر است دیگر، آیات آفاقی و انفسی. از شئوناتی که دارد. با الله اکبر گفتن شما می گویی من نمی توانم وصف کنم، نمی توانم نعمت های تو را به شمار بیاورم، خدایا نمی توانم. عاجز از وصف تو هستم. اعلام قیام به فنای ذات، آن طور که شایسته ذات هست ما نمی توانیم حمد و ثنا کنیم.
امام خمینی ره می فرماید همه این ها را باید جلوی چشم خودت ببینی، وارد نماز، وارد حریم خدا بشوی. همه این بزرگی ها، همه عظمت های خدا را باید به نظر بیاوری تا این که بعد آهسته آهسته وارد نماز بشویم.
تا این جا بیانات امام خمینی قدس سره است، اما این روایتی که ما به آن اشاره می کنیم؛ سید احمد فهری که از رفیقان ما بوده اند و علاقه زیادی به استاد ما داشتند، زمانی که در نجف بودند و تشرف داشتند آقای حداد را می دیدند، اخیراً امام جمعه زینبیه شام بودند که پیکر ایشان را آوردند و در حرم امام رضا علیه السلام دفن کردند. سید احمد فهری دو جلد کتاب دارد به نام پرواز در ملکوت که شرحی است بر آداب الصلاه حضرت امام.
در شرح ایشان روایاتی را آورده اند که حضرت امام نیاورده اند.
امام رضا فرمودند که إِنَّمَا أُمِرَ النَّاسُ بِالْأَذَانِ لِعِلَلٍ كَثِيرَةٍ؛ اینکه مردم مأمور شدند که باید اذان قبل نماز گفته بشود، حالا این اذان را هم گفتیم که دو نوع اذان هست، اذان اعلامی برای اعلام وقت، و یک اذان هم قبل نماز برای اعلام نماز است، هر دوی این ها یک اسراری دارد، یه عللی دارد، مِنْهَا أَنْ يَكُونَ تَذْكِيراً لِلنَّاسِي وَ تَنْبِيهاً لِلْغَافِلِ؛یکی از فوائد اذان این هست که شما وقتی اذان می گویی اگر یک نفر کنار شما باشد، یا از بلندگو که پخش می شود،خوب همسایه های مسجد صدای اذان را می شنوند، از آن حالت سهو و غفلت متنبه می شوند، آگاه می شوند، هم وقت نماز را متوجه می شوند، هم به نماز مشغول می شوند، به یاد خدا، این یک فائده،
فائده دوم وَ تَعْرِيفاً لِمَنْ جَهِلَ الْوَقْتَ وَ اشْتَغَلَ عَنْهُ؛ کسانی که در کار و کسب مشغول هستند، یعنی در وقت نماز در مسجد، در محل عبادت نیستند، خوب این آقا وقتی اذان را بشنود، جذب می شود برای نماز، و وقت را می فهمد، وَ يَكُونَ الْمُؤَذِّنُ بِذَلِكَ دَاعِياً لِعِبَادَةِ الْخَالِقِ؛ فائده سوم این که این مؤذن دعوت دارد می کند مردم را به عبادت و پرستش خدا، وقتی می آید می گوید حی علی الصلاة یعنی بیایید نماز بخوانید، بیایید سجود و رکوع برای خدا بکنید، نماز یک نوع پرستش هست، دَاعِياً لِعِبَادَةِ الْخَالِقِ و مُرَغِّباً فِيهَا؛ مردم را ترغیب می کند، وَ مُقِرّاً لَهُ بِالتَّوْحِيدِ؛ فائده چهارم این که دارد در برابر مردم اقرار می کند این مؤذن، اشهد أن لا اله الا الله وحدانیت خداست، توحید خداست،
مُجَاهِراً بِالْإِيمَانِ مُعْلِناً بِالْإِسْلَامِ مُؤَذِّناً لِمَنْ يَنْسَاهَا؛ خوب هم توحید خداست، هم اقرار به رسالت پیامبر، با چی انسان مسلمان می شود؟ با همین دو شهادتین دیگر، این ها ارکان اسلام هستند، مؤذن می آید مردم را به این ارکان دعوت می کند، وَ إِنَّمَا يُقَالُ لَهُ مُؤَذِّنٌ لِأَنَّهُ يُؤَذِّنُ بِالْأَذَانِ بِالصَّلَاةِ؛ بعد می فرماید که خوب چرا مؤذن را مؤذن نام گذاشتند؟ یکی از جهت این که خوب اذان را اعلام می کند، یک فائده دیگر این که مؤذن یعنی اذن دهنده، اجازه دهنده، امام رضا می فرماید:
لِأَنَّهُ يُؤَذِّنُ بِالْأَذَانِ بِالصَّلَاةِ؛ این دارد اذن می دهد مردم بیایید، نماز بخوانید، دارد اذن میدهد به نماز، پس مؤذن ممکن است که از لفظ اذن باشد، ممکن هم هست از لفظ اعلام باشد، وَ إِنَّمَا بُدِئَ فِيهِ بِالتَّكْبِيرِ وَ خُتِمَ بِالتَّهْلِيلِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَرَادَ أَنْ يَكُونَ الِابْتِدَاءُ بِذِكْرِهِ وَ اسْمِهِ وَ اسْمُ اللَّهِ فِي التَّكْبِيرِ فِي أَوَّلِ الْحَرْفِ وَ فِي التَّهْلِيلِ فِي آخِرِهِ؛ میگوید خوب شما ببینید اذان با اسم الله اولش شروع می شود، الله اکبر، با اسم الله، بعد برو فصل فصل تا آخر، آخر چه هست؟ آخرش هم لا اله الا الله یعنی آخر اذان هم ختم می شود با اسم ذوالجلاله الله، همان طور که اولش می گوید، خوب این خیلی مهم است که شما خدا را این گونه یاد می کنی،
وَ إِنَّمَا جُعِلَ مَثْنَى مَثْنَى لِيَكُونَ تَكْرَاراً فِي آذَانِ الْمُسْتَمِعِينَ؛ ای نکه دوتا دوتا گفته شده، بله دو تا الله اکبر، دوتا دوتا می شود چهارتا در اول اذان، بعد آن های دیگر تا آخرش هر کدام دوتا دوتا، خوب می شود که یک دفعه بگوید، الان سنّی ها یک دفعه می گویند، خوب می شد که یک دفعه بگوید ولی چرا دو دفعه؟ می فرماید که این برای این است که یک تکراری بشود، یاد خدا دائم مکرر در مکرر یاد بشود خدا، فی آذان المستمعین؛ در گوش های مستمعان، لذا مستحب است که مستمع وقتی صدای اذان را می شنود با خود مؤذن کلمه کلمه بگوید، اگر گفت الله اکبر این هم بگوید الله اکبر، اشهد أن لا اله الله همین طور تا آخر اذان.
این اذان المستمعین گوش های شنونده های وقتی این اذان را بشنوند دائم بیاد خدا بیشتر می افتند. تکرارش موجب یاد خدا بیشتر می شود، مُؤَكِّداً عَلَيْهِمْ إِنْ سَهَا أَحَدٌ عَنِ الْأَوَّلِ لَمْ يَسْهُ عَنِ الثَّانِي؛ میگوید اگر الله اکبر را نشنید، درست توجه نکرد، خوب وقتی شما داری تکرار می کنی خوب دومی را هم، دومی سومی چهارمی، اینهارا بیشتر توجه می کند، خود شما هم همین طوری هستی، خود شما هم وقتی برای نماز اذان می گویی ممکن است مثلا تو اولی زیاد توجه نکنی، ولی وقتی تکرار می شود توجه و حضور قلب تان بیشتر می شود دیگر، این ها فائده تکرار است،
و لِأَنَّ الصَّلَاةَ رَكْعَتَانِ رَكْعَتَانِ فَلِذَلِكَ جُعِلَ الْأَذَانُ مَثْنَى مَثْنَى؛ می گوید این که مثنی مثنی یعنی دوتا دوتا آمده در اذان این بخاطر آن نماز است، چون نماز هم دورکعت دورکعت هست، نماز صبح دورکعت است، نماز ظهر هم دورکعت دورکعت است، اگر این طور است بنابراین مثل نماز می ماند. اذان مقدمه اذان است، مثل خود نماز که دورکعت دورکعت است.
این هم دوتا دوتا است، وَ جُعِلَ التَّكْبِيرُ فِي أَوَّلِ الْأَذَانِ أَرْبَعاً لِأَنَّ أَوَّلَ الْأَذَانِ إِنَّمَا يُبْدَأُ غَفْلَةً وَ لَيْسَ قَبْلَهُ كَلَامٌ يُنَبِّهُ الْمُسْتَمِعَ لَهُ فَجُعِلَ الْأُولَيَانِ تَنْبِيهاً لِلْمُسْتَمِعِينَ لِمَا بَعْدَهُ فِي الْأَذَانِ؛ می گوید چرا حالا اولش چهارتا الله اکبر آمده؟ می گوید چون قبل از الله اکبر دیگه چیزی نیست حالا این هایی هم می آیند آیه إن الله ملائکته را می خوانند یا چیزهای دیگر می گویند قبل اذان این ها جزء فصول اذان نیست، ممکن است شخصی از همان الله اکبر شروع کند، اگر این طور هست قبلش کلامی نیامده است. حالا شما می خواهی اذان بگویی باید این تکرار شامل بشود تا این که هم خود شما و هم شنوندگان توجه کنند و خود را آماده کنند.
خبرگزاری شبستان
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
