خانواده، يكي از مهم ترين نمادهاي اجتماعي است كه در سازندگي و شكوفايي و يا تخريب شخصيت انسان بسيار مؤثر است. از آن جا كه بخش زيادي از شخصيت تربيتي انسان در دوران كودكي شكل مي گيرد، خانواده از مهم ترين عوامل تربيتي انسان ها به شمار مي آيد؛ زيرا كودك از آغاز تولد، با اعضاي خانواده به سر مي برد و بيش ترين همانندسازي و الگوبرداري را در دوران كودكي از اهل خانواده، به ويژه پدر و مادر مي گيرد. انسان ها به ويژه كودكان، همواره در حال همانندسازي و تأثير پذيري از محيط و افراد هستند. به همين دليل، رفتار كودكان بيشتر از همه به رفتار پدر و مادر و اهل خانواده شباهت دارد.   

بي توجهي والدين به نماز خود

يكي از مهم ترين علل خانوادگي نمازگريزي، اين است كه خود پدر و مادر به نماز توجه نكنند و يا نماز نخوانند. در خانواده اي كه پدر و مادر به نماز خود اهميت نمي دهند و نماز را در آخر وقت، بدون رعايت آداب ظاهري و باطني به جا مي آورند و هيچ گاه در مسجد حاضر نمي شوند، نمي توان انتظار داشت كه فرزندان نمازگزاري تربيت شوند.

وجود الگويي براي به جا آوردن نماز در منزل، نقش اساسي در معنوي شدن كودكان دارد، چه بسا ديده مي شود كودكان براي تقليد از پدر و مادر، همراه آن ها نماز مي خوانند. بسياري از افراد علت ترك نماز را نداشتن الگويي در منزل مي دانند و مي گويند: «علت ترك نماز ما، دليل خاصي ندارد و تنها چون پدر و مادر و اهل منزل، نماز خوان نيستند، ما هم به پيروي از آن ها نماز نمي خوانيم».

با اين وجود، مي توان گفت كه بزرگ ترين عامل نمازگريزي، بي توجهي اعضاي خانواده به نماز است.

بي توجهي والدين به نماز فرزندان

گاهي ممكن است پدر و مادر نماز بخوانند، ولي به نماز فرزندانشان اهميت ندهند و شيوه هاي درستي را براي تربيت ديني فرزندانشان در نظر نگيرند.بي توجهي والدين در دو زمينه نمود دارد:

الف) نبودن جو معنوي در منزل

از علل ترك عبادت، به ويژه نماز، وجود فضاي آلوده و فساد حاكم بر منزل است. فضاي خانه بايد زمينه مناسب را براي گرايش فرزندان به ارزش هاي ديني فراهم سازد. ممكن است پدر و مادر نماز بخوانند، ولي بين نماز و ديگر اعمالشان هماهنگي نباشد و فضاي منزل به شكلي باشد كه اعمال ضد ارزش هاي اخلاقي در آن انجام شود. پدر و مادر، بدون اين كه متوجه باشند، محيط خانه را به سمتي مي برند كه فرزندان تمايلي براي خواندن نماز نداشته باشند. چگونه ممكن است در خانه اي كه نوارهاي موسيقي مبتذل گوش داده مي شود، فيلم هاي گمراه كننده و فاسد ديده مي شود و به مظاهر ديني توجه نمي شود، روح عبادت و بندگي وجود داشته باشد. به عبارت ديگر، در اين موارد پدر و مادر فقط نمازهاي ظاهري مي خوانند و به آن پاي بند نيستند.

نتيجه آن كه بايد مديران منزل (پدر و مادر)، نه تنها عامل خلأ معنوي محيط منزل نباشند، بلكه براي حاكم كردن روح معنويت در فضاي خانه بكوشند و نيايش و برنامه هاي مذهبي و تربيتي را در منزل اجرا كنند.

ب) اعمال روش نادرست

امروز، بيش و پيش از آن كه نيازمند دانش تربيتي باشيم، نيازمند روش و منش مناسب هستيم. طراحي شيوه اي نو، جذاب، ساده و هماهنگ با دنياي كودك و نوجوان، ضرورت كار با نسل نوشكفته امروز است. رفتارهاي بشارت آفرين و پرهيز از رفتار نفرت زا، شيوه و سيره اي مطمئن در دعوت فرزندان به سوي نماز است.برقراري يك رابطه عاطفي در اين مسير، بسيار لازم و مفيد است.

گاهي علّت ترك نماز در بعضي از نوجوانان و جوانان، سخت گيري ها و فشارهاي بي اندازه و غير منطقي پدر ومادر است و اين واقعيتي است كه در بعضي از بي نمازها ديده مي شود. رفتار خشونت آميز با تحكّم و زورگويي در تمام موضوعات تربيتي، به ويژه معنويات، نه تنها اثر مثبت و سازنده ندارد، بلكه چه بسا نتيجه ناشايست بر جا مي گذارد و باعث بريدگي و ترك كامل معنويات مي شود.

وجود برخي سهل انگاري ها در نوجوانان و يا بازي گوشي كودكان در نماز، نبايد با خشونت و رفتار تند والدين همراه باشد، بلكه ايجاد فضاي معنوي، افزايش آگاهي، وجود رابطه عاطفي بين پدر و مادر و فرزندان، بهترين راه برطرف كردن اين موارد است.

پدر و مادر بايد با به كارگيري روش هاي درست، فرزندان را به انجام اعمال ديني دعوت كنند و به جاي زور و خشونت از روش هاي درست، مانند برهان، تشويق، اميد، تكريم و آشنا كردن فرزندان با الگوها و متخصصان مذهبي و دعوت به مطالعه كتاب هايي كه در زمينه نماز نوشته شده اند و روش هاي مناسب ديگر استفاده كنند.

پدر و مادر، با انجام نماز در مقابل چشمان فرزندان، آن ها را به نماز دعوت كنند. دعوت كردن فرزندان به نماز صبح، خيلي مهم و حساس است و نبايد به گونه اي باشد كه فرزندان از نماز، خاطره بدي داشته باشند. پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله فرمودند:

واي بر فرزندان آخرالزمان از شيوه ناپسند پدرانشان!

عرض شد: يا رسول الله!پدران مشركشان؟ فرمود: خير، بلكه پدران مسلماني كه چيزي از فرايض اسلامي و معارف ديني را به فرزندانشان نمي آموزند.1

1. محدث نورى، مستدرك الوسايل، ج 2، ص 625.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :