■ معمای تیر و حضور قلب در نماز
معمای تیر و حضور در قلب امام علی ع
الف - بررسى این واقعه
يكى از علماى اهل سنت به نام«علامه محمد صالح كشفى حنفى» در كتاب خود به نام«المناقب المرتضويه» چاپ بمبئى هند، ص 364 چنين آورده است:«روى انّ عليا( ع )قد اصاب رجله فى غزوه احد سهم صعب اخراجه. فأمر رسول الله( ص )بعد فراغه عن الصلاه بأنه لم يلتفت بذلك»[1]؛« روايت شده كه در جنگ احد تيرى به پاى على( ع )فر رفت و بيرون آوردنش سخت شد. پيامبر اسلام دستور داد تير را در حالى كه على( ع )مشغول نماز است در آوريد. بر اساس دستور پيامبر تير را از پاى على( ع )در آوردند. على( ع )پس از پايان نماز گفت: متوجه كشيدن تير نشدم.»
این حديث در هیچیک از کتب روایی معتبر شیعه اعم از اصول کافی، فروع کافی، بحارالانوار و... ذکر نگردیده است و اگر هم در جایی به این داستان اشاره شده سندی برای آن ذکر نگردیده است به عنوان نمونه در منتهى الآمال، ج 1، ص 288 چاپ هجرت، آمده است ولى اشاره به مأخذ آن نشده است؛ در منهاج البراعه ج 8، ص 152 در شرح خطبة 122، ماجراى در آوردن تير از پاى امام را ذكر كرده و گفته است: روايت كرده اند كه در جنگ صفين تير به پاى امام اصابت كرد و جراحان نتوانستند تير را در آورند. وقتى على( ع )به نماز ايستاد، جراحان در حال سجده تير را در آوردند و وقتى كه على( ع )نماز را تمام كرد، متوجه شد كه تير را در آورده اند و فرمود: سوگند به خدا احساس نكردم و متوجه نشدم. در اين كتاب هم به مأخذ روايت اشاره نكرده است.
البته بر اساس اصول و قواعد«علم الحديث» اين حديث حديثى صحيح به شمار نمى رود چون راويان آن معلوم نيستند ولى چون يك مسأله تاريخى است، ضرورت ندارد در پى تحقيق كامل درباره سند آن باشيم.
ب - بررسی فقهی نماز آنحضرت در چنین شرایطی
با فرض درستی حدیث، نماز آن حضرت با لباس و بدن خونی از لحاظ شرعی نیز صحیح بوده و حتی نیاز به قضاء هم ندارد چراکه
اولا: على( ع )مشغول نماز خود بوده و به دستور پيامبر تير از پاى او كشيدند و اگر موقع كشيدن تير خون هم بيايد مشكلى براى على( ع )پيش نمى آيد چون آن حضرت متوجه اين اعمال نبوده و نمازش با مشكل مواجه نشده است. همانگونه که اگر کسی در حال نماز باشد و فرد دیگری مقدارى خون به لباس هاى وی بريزد و او متوجه رفتار این فرد نباشيد و بعد از نماز بداند كه در لباسش خون بوده است، نماز چنین فردی صحيح است و نياز به قضا ندارد.
ثانیا: بر فرض اینکه حضرت على( ع )متوجه كارهاى پزشك بوده و خون هم جارى مى شد و همه بدن و لباس ایشان هم خونی شده با اين حال باز هم نماز ایشان اشكالى ندارد چرا که ایشان نماز خود را در حال اضطرار اقامه نموده اند بخصوص اینکه در جنگ احد حدود چهل زخم بر بدن آنحضرت وارد شد[2] که بطور طبیعی تا مدتی باید آنحضرت با همین وضعیت نماز خود را اقامه می نمودند.
بنابراین بر اساس احکام لایتغیر الهی نماز آنحضرت هیچ اشکالی نداشته و هر کس دیگر هم جای ایشان بوده و در چینی شرایطی نماز بخواند نماز وی نیز صحیح است و نیاز به قضا ندارد.
مطلب ديگرى كه بايد به آن توجه كنيم اين است كه نماز حضرت على( ع )نماز كاملى بوده و كامل بودن نماز هم به خاطر وجود كمالات معنوى بسيار بالا در جان آن حضرت است و كامل بودن نماز ربطى به كشيدن تير ندارد. كشيدن تير از پاى آن حضرت در حال نماز و توجه نداشتن آن حضرت به رفتارهاى جراح از نشانه هاى كامل بودن نماز است و پيامبر اكرم مى دانستند كه نماز على چگونه است و براى همين دستور دادند كه تير را در حال نماز بيرون بكشند. آنچه براى على( ع )فضيلت است، نماز كامل است وگرنه كشيدن تير در حال نماز براى على( ع )فضيلت نيست. ممكن است بپرسيد: مگر مى شود تير از پاى كسى در آورند و او احساس درد نكند؟ در جواب بايد گفت: اين، ممكن است و نشدنى نيست و اگر حواس انسان به طور كامل با خدا باشد، احساس درد نمى شود. روز عاشورا امام حسين( ع )و يارانش در برابر شمشير هاى دشمن قرار گفته و زخم هاى زيادى بر بدنشان وارد شد ولى آنان درد شمشير ها را احساس نمى كردند.[3]
[1] - ملحقات احقاق الحق، ج 8، ص 602.
[2] - بحارالأنوار، ج 20، ص 77
[3] - منهاج البراعه،شرح نهج البلاغه، خویی، ج 8، ص 152، چاپ اسلاميه
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
