نماز ايستاده

  حکم رکوع و سجده کسي که قرائت اش را مي تواند ايستاده بخواند

  به دو بخش تقسم مي شود:

  بخش اول حکم رکوع ـ

  شخص ناتواني که نتواند بطور ايستاده رکوع کند، به سه قسم و صورت زير متصور مي باشد:

قسم اول : شخص ناتوان نتواند به مقدار ذکر، در رکوع بماند و ياقبل از خروج از حد رکوع، نتواند ذکر بگويد.[1]

قسم دوم :  شخص ناتوان در رکوع ، بدنش آرام نگيرد.[2]

قسم سوم : شخص ناتوان نتواند به اندازه رکوع خم شود.[3]

   در سطور ذيل به وظيفه  شخص نمازگذار در چنين شرايطي مي پردازيم:

قسم اول :  اگر شخص ناتوان نتواند به مقدار ذکر، در حال رکوع بماند و يا قبل از خروج از حد رکوع، نتواند ذکر بگويد، وظيفه  اش اينست که :

  1 ) در حال برخواستن از رکوع، ذکر رابه قصد رجاء بگويد. (امام )

  2 ) در حال  برخواستن از رکوع ، ذکررا بنابر احتياط بگويد. (فاضل خويي گلپايگاني صافي تبريزي )

  3 ) در حال رفت و برگشت رکوع ، ذکر را بگويد .(اراکي زنجاني )

  4 ) واجب نيست ولي در حال برخواستن از رکوع ، بنابر احتياط مستحب ذکر را بگويد (سيستاني)

بايد در حال بر خواستن از رکوع ، ذکر را تمام کند. (مکارم )

قسم دوم : اگر  شخص ناتوان در رکوع نتواند آرام بگيرد .، بايد ذکر را در همان حال بگويد ( اجماع  )

قسم سوم : شخص ناتواني که نتواند به اندازه رکوع خم شود ، اين قسم داراي چهارمرحله مي باشد ، که به توضيح آن مي پردازيم:

مرحله اول : اگرنمازگذار نتواند به طور معمول براي رکوع خم شود بايد به چيزي تکيه کند و رکوع کند (اجماع)

مرحله دوم : اگر تکيه داده هم نتواند بطور معمول رکوع کند ، براي رکوع :

  1 ) بايد به هر اندازه که ميتواند براي رکوع خم شود . (امام)

  2 ) بنا بر احتياط به هر اندازه مي تواند براي رکوع خم شود و همچنين با اشاره  نيز ركوع  بنمايد . (خوئي تبريزي )

  3 ) بايد به هر اندازه ميتواند خم شود وبنا بر احتياط لازم نماز ديگري بارکوع نشسته بخواند . (گلپايگاني صافي )

  4 ) بايد به اندازه اي که عرفا صدق رکوع مي کند خم شود . ( سيستاني )

  5 ) بايد با اشاره سر رکوع کرده و احتياط مستحب است هر اندازه ميتواند براي رکوع خم شود . (زنجاني )

  6 ) بنابر احتياط واجب به مقدار عرفي براي رکوع خم شود و با سر هم براي رکوع اشاره نمايد . ( وحيد )

مرحله سوم : اگر به هيچ نوع نتواند براي رکوع خم شود ، براي رکوع :

  1 ) در هنگام رکوع بنشيند و نشسته رکوع کند و بنابر احتياط مستحب نماز ديگري خوانده وبا اشاره سر رکوع کند ( امام )

  2 ) درهنگام رکوع بنشيند و نشسته رکوع کند و بنا براحتياط واجب نماز ديگري خوانده  و با اشاره سر رکوع کند . ( نوري گلپايگاني صافي وحيد)

  3 ) بايد با اشاره سر رکوع کند . ( خوئي تبريزي سيستاني بهجت )

مرحله چهارم :  اگر نتوانست نشسته رکوع انجام دهد در حال ايستاده با سر براي رکوع اشاره نمايد . ( مکارم )

  بخش دوم حکم سجده ـ

  اقسام آن در نماز نشسته آمده است.

  نماز نشسته

  حکم رکوع و سجده کسي که قرائتش را نشسته مي خواند

  به دو بخش زير تقسيم مي شود :

  اول : کسي که بر روي زمين نماز نشسته مي خواند.

  دوم : کسي که روي صندلي نماز نشسته مي خواند.

 هر دو بخش فوق در سه حالت ذيل توضيح داده مي شود:

الف : کيفيت نشستن

ب : کيفيت رکوع

ج : کيفيت سجده 

بخش اول : نماز نشسته بر رو‍ى زمين

  الف ) کيفيت نشستن ـ بايد راست بنشيند و اگر نتوانست بايد به هر طوري که مي تواند بنشيند.[4] (اجماع)

  ب ) کيفيت رکوع ـ سه نظر است:

     1 : پيشاني مقابل زانو برسد ( مشهور )

     2 : به قدري که بگويند رکوع کرده است  (مکارم )

     3: به قدري که اگر ايستاده رکوع مي کرد کمرش خم مي شد  ( زنجاني )

 ج ) کيفيت سجده ـ در اينجا نيز اختلاف نظر در بعض فروض آن هست:

 1 : اگر مي تواند با بالا آوردن محل سجده به سجده برود بايد اين کار را انجام دهد  و الا با سرش براي سجده اشاره کند (امام اراکي گلپايگاني صافي تحرير مساله 8 هداية العباد مساله 810 عروه فصل في السجود مساله 12 )

  نکته: بايد به قدري که ممکن است خم شود لذا اگر پايه 20 سانتي و 30  سانتي است بايد بر 20 سانتي سجده کند (مساله 1068 و منهاج 649 )

      2 : تا جايي که عرفا صدق سجده مي کند بايد محل سجده را بالا بياورد و الا اشاره   کند ( خويي سيستاني وحيد مساله 946 بهجت 888 )

  نكته: همانطور كه اشاره شد اگر مقداري که خم مي شود صدق سجده مي کند بايد بقيه اعضاء سجده مانند زانوها سر انگشت پا و دستها را نيز بر زمين بگذارد. (اجماع)

بخش دوم : نماز نشسته بر روي صندلي

  کيفيت نشستن : همانند نشستن بر روي زمين که گذشت.

  هنگام خواندن حمد و سوره قدم پاها بر روي زمين باشد يا خير؟ لازم نيست. (سيستاني)[5]

    اگر بتواند بر روي زمين بنشيند بايد روي صندلي نباشد براي آنکه اعضاء سجده مثل زانوها را بتواند در هنگام سجده بر روي زمين بگذارد.

 تذکر : آيا بين نشستن بر روي صندلي و نشستن بر روي زمين، براي نمازگزاري که نمي تواند سر زانو هاي خود را در هنگام سجده بر زمين بگذار فرق است؟  

  طبق استفتائي که از دفتر مقام معظم رهبرى شد جواب چنين آمده است:

  فرقي نمي کند به هر حال اگر قادر به گذاشتن مهر روي دسته صندلي چرخدار يا چيز ديگر مانند بالشت يا چهار پايه و سجده بر آن باشد، بايد سجده را بدين نحو انجام دهد و نماز ايشان صحيح مي باشد.

  کيفيت رکوع :

  الف ـ اگر براي ركوع مي تواند از صندلي بلند شود و به ركوع برود، بايد چنين کند.

  ب ـ اگر براي رکوع نمي تواند از جا برخيزد، به همان کيفيتي که در نماز نشسته بر روي زمين گذشت، رکوع را بجا آورد.

 کيفيت سجده :

  الف ـ اگر مي توا ند روي زمين سجده کند، بايد چنين کند ( امام )

  ب ـ اگر نمي تواند همان اختلاف نظر در کيفيت سجده در نماز نشسته بر روي زمين در اينجا نيز متصور است.

  چند استفتاء در اينجا نياز بوده كه انجام شده ولي متأسفانه هنوز جوابي دريافت نشده است:

  در بعضي از فتاوي آمده براي شخص ناتوان از سجده معمولي تا جايي که عرفا صدق سجده مي کند محل سجده را بالا بياورد، سؤال: در انحناء چند درجه اي سجده عرفا صدق مي کند؟

   و همچنين در بحث رکوع نيز آمده تا جايي که عرفا صدق رکوع مي کند خم شود، در  انحناء چند درجه اي عرفا صدق رکوع مي کند؟

(استفتاء از مقام معظم رهبري و آيات عظام سيستاني و وحيد شده كه هنوز جوابي دريافت نكرديم )

نتيجه كل بحث

آنچه از مجموع فتاوا قابل استفاده است و می توان آن را در میز یا صندلی طراحی کرد که قابل استفاده تمام مقلدین مراجع عظام باشد به این شرح است:

  برای کسانی که نماز نشسته بر روی زمین می خوانند یک جا مهری بر روی میله ای که قابل انتقال از سطح پایین تقریبا مقابل زانوها تا سطوح بالاتر تقریبا مقابل بالای سینه افراد متوسط القامه باشد. اگر در یک مدل طراحی نمی شود می توان آن را در دو نمونه عرضه کرد. شبیه نمونه هایی که در بازار است.

  برای کسانی که نماز نشسته بر روی صندلی می خوانند صندلی شبیه صندلی تحریر طراحی گردد که قسمت تحریریه آن قابل انتقال به سطح  بالاتر و پایین تر باشد و این تقریبا از معادل روی زانوها تا حدود بالای سینه افراد متوسط القامه قابلیت جابجایی داشته باشد.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :