1. اولویت  صف  اول

قالَ الرِّضا - عَلَيْهِ السَّلامُ -:

وَ اِنْ كُنْتَ خَلْفَ الْاِمامِ فَلا تَقُومُ فِى الثَّانى اِنْ وَجَدْتَ فِى الْاَوَّلِ مَوْضِعاً[1]

اگرمى‏خواهى در پشت امام جماعت قرار بگيرى، تا زمانى كه در صف اوّل جاى خالى‏براى تو هست در صف دوم قرار نگير.

2- اهميت تكبير اول نماز جماعت :

1- اَلتَّكْبيرِةُ الاوُلى مَعَ الْاِمامِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيا وَ ما فيها[2]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: در نماز جماعت تكبير اوّل نماز را با امام جماعت گفتن از دنيا و آنچه در آن است برترو بهتر مي باشد.

2- عَنْ عَبْدِاللَّهِ ابْنِ مَسْعُودٍ - رَحِمَهُ اللَّهُ - اِنَّهُ فاتَتْهُ تَكْبيرَةُ الْاِفْتِتاحِ يَوْماً فَاَعْتَقَ رَقَبَةً وَ جاءَ اِلَى‏النَّبِىِّ - ص - فَقالَ يا رَسُولَ اللَّهِ فاتَتْنى تَكْبيرَةُ الْاِفْتِتاحِ يَوْماً فَاَعْتَقْتُ رَقَبَةً هَلْ كُنْتُ مُدْرِكاًفَضْلَها؟ فَقالَ: لا فَقالَ اِبْنُ مَسْعُودٍ ثُمَّ اَعْتِقُ اُخْرى هَلْ كُنْتُ مُدْرِكاً فَضْلَها؟ فَقالَ: لا يَابْنَ‏مَسْعُودٍ! وَ لَوْ اَنْفَقْتُ ما فِى الْاَرْضِ جَميعاً لَمْ تَكُنْ مُدْرِكَ فَضْلِها [3]

عبدّاللَّه ابن مسعود روزى به تكبير اوّل نماز جماعت نرسيد و براى جبران ‏ثواب آن يك بنده آزاد كرد، خدمت رسول خدا (صلي الله عليه و آله) عرض كرد: يا رسول اللَّه من به‏تكبير اوّل نماز جماعت نرسيدم و جهت جبران آن يك بنده آزاد كردم. آيا با اين كار آن‏ثواب را درك خواهم كرد؟ حضرت فرمود: خير، ابن مسعود گفت: يك بنده‏ديگر آزاد خواهم كرد آيا به ثواب خواهم رسيد؟ حضرت فرمودند: خير، اى‏ابن مسعود اگر آنچه در زمين است در راه خدا انفاق كني ثوابي كه از دست داده اي را درك‏نخواهى كرد.    

3- فضيلت صف اوّل نمازجماعت :

1- اَفْضَلُ الصُّفُوفِ اَوَّلُها وَ هُوَ صَفُّ الْمَلائِكَةِ وَ اَفْضَلُ الْمُقَدَّمِ مَيامِنُ الْاِمام [4]

امام علي (ع) فرمود: بهترين و با فضيلت‌ترين صفهاى نماز جماعت، صف اول است، و آن صف ملائكه است و بهترين جاى‏صف اول سمت راست امام جماعت است.   

2- اِنَّ الصَّلاةَ فِى الصَّفِّ الْاَوَّلِ، كَالْجِهادِ فى سَبيلِ اللَّهِ - عَزَّ وَ جَلَّ [5]

امام کاظم (ع) فرمود:  نماز در صف اوّل نماز جماعت، مانند جهاد در راه خداوند متعال است.

3- اِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى الَّذينَ يَصِلُونَ الصُّفُوفَ الْاَوَّلَ[6]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: همانا خداوند و فرشتگانش بر كسانى كه صف‏هاى اوّل نماز جماعت را به هم‏پيوند مى‏دهند، درود مى‏فرستند.    

4- ثَلاثَةٌ لَوْ تَعْلَمُ اُمَّتى ما فيها لَضَرَبَتْ عَلَيْها بِالسَّهامِ:

اَلْاَذانُ،

وَ الْغُدُوُّ اِلَى الْجُمُعَةِ،

وَ الصَّفُ‏ الْاَوَّلِ[7]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: سه چيز است كه اگر امت من اهميت پاداش و آن را درك مى‏كردند،  بر‏آن  هجوم آورده و قرعه‏كشى مى‏نمودند:

1. اذان گفتن.

2. نماز جمعه رفتن.

3. صف اول نماز جماعت.

5- مَنْ صَلَّى مَعَهُمْ فِى الصَّفِّ الاَْوَّلِ كانَ كَمَنْ صَلّى خَلْفَ رَسُولِ‏اللَّهِ فِى الصَّفِّ الاَْوَّلِ [8]

امام صادق (ع) فرمود: كسى كه در صف اوّل نماز جماعت شركت نمايد، مانند آن است كه در صف اوّل پشت‏سر پيامبر(صلي الله عليه و آله) نماز خوانده باشد.

4- كودكان و نماز جماعت :

سَأَلْتُهُ عَنِ الصّبْيانِ اِذا صَفُّوا فِى الصَّلاةِ الْمَكْتُوبَةِ. قالَ: لا تُؤَخّروُهُمْ عَنِ الصَّلاةِ وَ فَرّقُوابَيْنَهُمْ[9]

جابر مى‏گويد: از امام باقر(ع) در مورد كودكاني  كه براى نماز واجب در صف‏جماعت شركت مى‏كنند، سؤال كردم؛ امام(ع) فرمود: آنان را از صفوف نماز جماعت‏خارج نكنيد، بلكه آنها را(در ميان بزرگسالان) پراكنده سازيد.      

5- فضيلت تنظیم صفوف ، نماز جماعت :

1- سَدّوا فَرْجَ الصٌّفُوفِ وَ مَنِ اسْتَطاعَ اَنْ يُتِمَّ الصَّفَ الْاَوَّلَّ اَوِالَّذى يَليهِ فَلْيَفْعَلْ ذلِكَ فَانَّ ذلِكَ‏اَحَبٌّ اِلى نَبِيِّكُمْ وَ اَتِمٌّوا الصٌّفُوفَ فَاِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلٌّونَ عَلَى الَّذين يَتِمٌّونَ الصٌّفُوفَ[10] 

امام علي (ع) فرمود: ميانه‌هاي خالي صفوف نماز جماعت، را پر كنيد، و هركس كه قدرت دارد بر اين كه‏صف اوّل يا صفهاي نزديك را كامل كند اين كار را انجام دهد كه اين كار نزد پيامبر اسلام محبوب است و صفهاى نماز جماعت را تمام و كامل كنيد، به درستى كه خدا و فرشتگانش بر كسانى كه صف‏هاى نماز جماعت را پر و كامل مى كنند، درود مى‏فرستند.

2- اِسْتَوُوا تَسْتَوِى قُلُوبُكُمْ وَ تَماسُّوا تَراحَمُوا[11]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: صفهاى نماز جماعت را هماهنگ و تنظيم نماييد تا دلهايتان متعادل شود، و شانه به شانه در كنار هم باشيد تا مهربانى ميانتان افزوده شود.

1. قالَ رَسُولُ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ - : يا اَيُّهَا النَّاسُ اَقيمُِوا صُفُوفَكُمْ وَامْسَحُوا بِمَنْاكِبِكُمْ لِئَلَّا يَكُونَ فيكُمْ خَلَلٌ، وَ لا تُخالِفُوا فَيُخالِفُ‏اللَّهُ بَيْتَ قُلُوبِكُمْ اِلَّا وَ اِنّى أَراكُمْ مِنْ خَلْفى[12]

امام صادق (ع) فرمود: رسول خدا (صلي الله عليه و آله) خطاب به جمعيّتى فرمود: اى مردم صف‏هاى )نماز جماعت( را منظم و مساوى كنيد و دوش به دوش بايستيد تا فاصله و جدايى ميان شما نيفتد ونامرتّب نباشيد كه خداوند دل‏هاى شما را از يكديگر دور گرداند و بدانيد كه من از پشت سرناظر شما هستم.

4- سَوُّوا صُفُوفَكُمْ فَاِنَّ تَسْوِيَةَ الصَّفِّ تَمامُ الصَّلاةِ [13]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: صفهاى نماز جماعت، را صاف و مساوى كنيد، پس همانا كه مساوى كردن صفها، كامل كننده‏نماز است.

فضیلت سمت راست صفوف نماز جماعت : 6-

پیامبر (ص ) فرمودند : فَضْلُ مَيَامِنِ الصُّفُوفِ عَلَى مَيَاسِرِهَا كَفَضْلِ الْجَمَاعَةِ عَلَى صَلَاةِ الْفَرْدِ[14]

فضیلت سمت راست بر سمت چپ ، صفهای جماعت همانند فضیلت نمازجماعت است بر نماز فرادی

7-   تسریع در نماز جماعت

1- عن ابى عبد اللَّه (ع) قال: صلّى رسول اللَّه (ص) بالنّاس الظّهر فخفّف في الرّكعتين الاخيرتين. فلمّا انصرف قال له النّاس: هل حدث في الصّلوة حدث؟ قال و ما ذاك؟  قالوا: خفّفت في الرّكعتين الاخيرتين. فقال لهم: اما سمعتم صراخ الصّبىّ.[15]        

روزی رسول خدا (ص ) نمازظهر و عصر را به جا می آورد، ناگهان دو رکعت آخر نماز را تخفیف (تسریع ) دادند،اصحاب پس از نماز از حضرت سؤال کردند، که آیا دستور جدید آمده ؟ فرمود: برای چه ؟ گفتند: چرا دو رکعت آخر نماز را سبکتر خواندی ؟ فرمود: مگر صدای فریاد گریه کودک را نمی شنوید.

2- اِنّى لَأَكُونُ فِى الصَّلاةِ فَاَسْمَعُ بُكاءَ الصَّبِىِّ فَاُخَفِّفُ مَخافَةَ اَنْ اَشُقَّ عَلى اُمِّهِ. [16]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: من گاهى در حال نماز جماعت كه صداى گريه كودكى را مى‏شنوم، نماز را سريع و كوتاه ‏مى‏كنم، چرا كه مى‏ترسم مادرش را به رنج افكنم.

8- محبوب خدا

وَ خَيْرُ البِقاعِ الْمَساجِدُ وَ اَحَبُّهُمْ اِلَى اللَّهِ اَوَّلُهُمْ دَخُولاً وَ آخِرُهُمْ خُرُوجاً مِنْها [17]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: بهترين مكان‏هاى زمين، مساجد است و محبوبترين اهل مسجد، كسى است كه اوّلين نفر داخل و آخرين نفر خارج شود

9- رعایت حال اضعف  نماز گزاران در نماز جماعت

 1- وَ قَالَ عَلِيٌّ ع آخِرُ مَا فَارَقْتُ عَلَيْهِ حَبِيبَ قَلْبِي ص: أَنَّهُ قَالَ يَا عَلِيُّ إِذَا صَلَّيْتَ فَصَلِّ صَلَاةَ أَضْعَفِ مَنْ خَلْفَك‏[18]

علی علیه السلام فرمود: آخرین سخنی محبوبم جانم پیامبرصل الله علیه وآله وسلم با من این بود که به هنگام نماز جماعت ، حال ضعیف ترین کسی را که به تو اقتدا کرده است، رعایت کن.

2- يَنْبَغى لِلاِْمامِ اَنْ يَكُونَ صَلاتهُ عَلى صَلاةِ اَضْعَفَ مِنْ خَلْفِهِ[19]

امام صادق (ع) فرمود: بر امام جماعت شايسته و سزاوار است كه نمازش براساس نماز ضعيف ترين مأمومين خود باشد.

10- امامت زن

سَأَلْتَهُ عَنِ الْمَرْأَةِ تَؤُمُّ النِّساءَ ما حَدُّ رَفْعِ صَوْتِها بِالْقِراءَةِ؟ قْالَ: بَقَدَرِ ما تَسْمِعُ[20]

از موسى بن جعفر (ع) سؤال شد: آيا زن مى‏تواند در موقع امامت ‏زنهاى ديگر، قرائت نمازش را بلند بخواند؟ آن حضرت فرمود: »به اندازه‏اى كه خودش بشنود )جايزاست

11- آداب حضور

1- مَنْ اَسْبَغَ وُضوئَهُ فى بَيْتِهِ وَ تَمَشَّطَ وَ تَطَيَّبَ ثُمَّ مَشى مِنْ بَيْتِهِ غَيْرَ مُسْتَعْجِلٍ وَ عَلَيْهِ السَّكينَةُ وَ الْوقارُ اِلَى مُصَّلاهُ رَغْبَةً فى جَماعَةِ الْمُسْلِمينَ، لَمْ يَرْفَعْ قَدَماً وَ لَمْ يَضَعْ اُخْرى اِلَّا كُتِبَ لَهُ ‏حَسَنَةٌ، وَ مَحَتْ عَنْهُ سَيِّئَةٌ وَ رُفِعَتْ لَهُ دَرَجَةٌ، فَاِذا ما دَخَلَ الْمَسْجِدَ.

 اِلى اَنْ قالَ - عَلَيْهِ السَّلامُ -ثُمَّ اِفْتَتَحَ الصَّلوةَ مَعَ الْاِمامِ جَماعَةً اِلَّا وَجَبَتْ لَهُ مِنَ اللَّهِ الْمَغْفِرَةُ وَ الْجَنَّةُ مِنْ قَبْلِ اَنْ يُسَلِّمَ ‏الْاِمامُ[21]

حضرت موسى ابن جعفر (ع) از پدر بزرگوارش نقل فرمود: هر کس در منزلش وضو ‏بگيرد و مويش را شانه كند و خود را معطّر نمايد، سپس از خانه‏اش بدون عجله و با آرامش و وقار بيرون آيد و به طرف مسجد و محلّ نماز براي نماز جماعت برود، قدمى از زمين برنمى‏دارد مگر اين كه يك پاداش نيک برايش‏ نوشته شود و يك گناه از او محو گردد و يك درجه به خدا نزديك شود تا زمانى كه‏داخل مسجد شود.

آن حضرت ادامه دادند: هنگامي که با اقتدا به امام جماعت، نماز گزارد، خداوند مغفرت و بهشت را بر او واجب مى‏کند، قبل از اينكه امام سلام پايان نماز را بدهد.

2- اِذا قُمْتَ اِلَى الصَّلاةِ اِنْ شاءَاللَّهُ فَأْتِها سَعْياً وَلْتَكُنْ عَلَيْكَ السَّكينَةُ وَالْوِقارُ فَما اَدْرَكْتَ فَصَلّ‏وَ ما سَبَقْتَ بِهِ فَاَتِمَّهُ...[22]

امام صادق (ع) فرمود: هنگامى كه توفيق پيدا كردي كه در نماز شركت كني، حركت تو بايد شتابان و همراه با آرامش و وقار باشد. پس هر مقدار از نماز )جماعت( را درك كردى )با جماعت( برگزار كن وآنچه را كه از تو فوت شده، )فرادى( به جاى آور.

12- شرکت در نماز جماعت از روی ایمان

مَنْ اَتَى الْجَماعَةَ ايماناً وَ احْتِساباً اِسْتَأُنَفَ الْعَمَلَ[23]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: كسى كه در نماز جماعت با ايمان و به قصد خشنودى خدا شركت كند، گذشته اش بخشيده شده، اعمال خود را از سر گيرد.

13- انتظار براي اقامه نماز جماعت

1- وَ ما مِنْكُمْ مِنْ اَحَدٍ يَخْرُجُ مِنْ بَيْتِهِ مُتَطَهَّراً فَيُصَلّى الصَّلاةَ فِى الْجَماعَةِ مَعَ الْمُسْلِمينَ ثُمَّ يَقْعِدُ يَنْتَظِرُ صَلاةَ الْاُخرى اِلاَّ وَ الْمَلائِكَةُ تَقُولُ: اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَهُ، اَللَّهُمَّ ارْحَمْهُ[24]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: هر يك از شما كه از خانه اش با طهارت بيرون بيايد و به نماز جماعت حاضر شود و پس از آن منتظر نماز بعدي بنشيند، فرشتگان در حق او دعا مي كنند و مي گويند: خدايا! او را بيامرز. خدايا ! او را مورد رحمت خود قرار ده.

2- عَنْ اَبِى الْحَسَنِ - عَلَيْهِ السَّلام : اِنْتِظارُ الصَّلوةِ جَماعَةً مِنْ جَماعَةٍ اِلَى جَماعَةٍ كَفَّارَةُ كُلِّ ذَنْبٍ [25]

انتظار نماز جماعت، از نماز جماعتى تا نماز جماعتى ديگر، كفاره همه گناهان است .

3- قال الرسول الله صلّي الله عليه و آله و سلّم لَا يَزَالُ الْعَبْدُ فِي الْصََّلوةِ مَا انْتَظَرَ الْصَّلوة [26]

 بنده مادام كه منتظر نماز است در حال نماز است.

14- مقدار فاصله صفوف

يَنْبَغى لِلصُّفُوفِ اَنْ تَكُونَ تامَّةً مُتِواصِلَةً بَعْضُها اِلى بَعْضٍ، وَ يَكُونَ بَيْنَ كُلِّ صَفَّيْنِ قَدْرُ مُسْقِطِ جَسَدِ الْاِنْسانِ اِذا سَجَدَ[27]

امام باقر (ع) فرمود: سزاوار است كه صفها كامل و به هم پيوسته باشند، و ميان دو صف فاصله به اندازه‏اى‏باشد كه يك انسان بتواند سجده كند.

15 –  امام جماعت و تنظيم صفوف

1- اَقيمُوا صُفُوفَكمْ، فَاِنّى اَراكُمْ مِنْ خَلْفى كَما اَراكُمْ مِنْ قِدامى وَ مِنْ بَيْنِ يَدى وَ لاتُخالِفُوافَيُخالِفَ اللَّهُ بَيْنَ قُلُوبَكُمْ[28]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: صفهاى نماز را مرتب كنيد، پس همانا من شما را از پشت سر مى‏بينم، همانطور شما را از جلو مى‏بينم و نامنظم و جدا از هم نباشيد كه خدا بين قلبهاى شماجدايى مى‏اندازد.

2- كانَ رَسوُلُ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ الِهِ - يَمْسَحُ مَناكِبَنا فِى الصَّلاةِ ، وَ يَقُولُ: اِسْتَوُوا وَ لا تَخْتَلِفُوا فَتَخْلِفَ قُلُوبُكُمْ [29]

ابن مسعود مي گويد: رسول خدا(صلي الله عليه و آله) شانه‏هاى نمازگزار را در نماز جماعت مى‏گرفت و منظم مى‏كرد، ومى‏فرمود: مساوى و منظم باشيد، نامنظم و جدا از هم نباشيد كه قلبهاى شما ازهمديگر جدا مى‏شود.

16- اهميت اقتدا به عالم

1- الصَّلاةُ خَلْفَ الْعالِمِ بِاَلْفِ رَكْعَةِ[30]

امام صادق (ع) فرمود: نماز در پشت سر عالم برابر هزار ركعت است.

2- مَنْ صَلّى خَلْفَ عالِمٍ فَكَأَنَّما صَلّى خَلْفَ رَسُولِ اللَّهِ[31]

پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) فرمود: كسى كه پشت سر عالمي نماز به جا آورد، گويا پشت سر پيامبر خدا نمازخوانده است.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :