تربیت دینی و مراحل آن

 در تربیت دینی چند مرحله اتفاق می افتد که عبارتند از:

مرحله انس دینی :دوره پیش از دبستان

اولین مرحله تربیت دینی مرحله انس دینی است. کودکان با مشاهده اقامه نماز، تلاوت قرآن و انجام فرایض دینی توسط اطرافیان به تقلید از آنها می پردازند که این تقلیدها زیربنای معرفت دینی است. خانواده در این مرحله نقش مهمی برعهده دارد.

تشویق کودکان در این زمان به دلیل تقلید حرکات نماز، شرکت در نماز جماعت، حضور در اجتماعات دینی و... در تقویت انس دینی تأثیر بسزایی دارد.

۲-مرحله عادت دینی: دوره دبستان در مرحله عادت دینی باید بر استمرار عمل کودکان نظارت شود. یکی از خصوصیات مهم دوره دبستان، عادت پذیری است. در این دوره در بچه ها از طریق حضور در نمازخانه و اقامه نماز نوعی عادت و استمرار ایجاد می شود. باید کودک را به مظاهر عمل و تکرار در  ظاهر انس دهیم تا باطن او شکل گیرد. تجارب و تعالیم علمی نشان داده اند، که حتی عمل ریایی در صورت تکرار در فردی تثبیت می‌شود. پس از تثبیت، می‌توان یک عمل ریایی را به صورت واقعی و بی ریا درآورد; به شرط اینکه نیت عمل را عوض کند. این روش، بویژه درباره کودک  دوره  ابتدائی مؤثر است. مثلاً، ممکن است کودک یا نوجوانی از طرف امام جماعت تشویق شود و خاطره‌ی خوشی در ذهنش شکل بگیرد. لذا، وی مدتی به خاطر همین تشویق، به مسجد می‌رود. پس از مدتی، جاذبه‌های معنوی مسجد و حالات نماز گزاران به هنگام نماز، این فرد را مجذوب خود می‌کند و او را فردی مذهبی بار می‌آورد.

این گونه، ما کودک را به تکرار ظاهر در عبادت سوق می‌دهیم، تا زمینه برای انس به عبادت، تثبیت عمل و ایجاد عادت، در او فراهم آید.

۳- مرحله معرفت دینی :دوره راهنمایی

در این دوره کودکان رشد انتزاعی می یابند و باتوجه به دو دوره قبلی که انس دینی و عادت دینی ایجاد شده است، در این دوره باید زمینه تفکر دینی از طریق استدلال و تجزیه و تحلیل مسائل دینی ایجاد شود. بچه ها در این دوره درمی یابند که چرا باید نماز بخوانند و نماز چه آثاری را به دنبال دارد.

در این دوره با کمک متخصصان و تجزیه و تحلیل مسائل دینی و صحبت های بزرگان و ارائه منابع و شواهد مستدل و داستان ها، ضرب المثل ها، خاطرات و موضوعات تاریخی زمینه ایجاد خلاقیت و جذابیت، آشنایی با رازها و اسرار نماز و تفکر برای نیل به معرفت دینی فراهم می شود. مثلاً در قرآن بیش از ۲۰۰ مورد ضر ب المثل و داستان و حکایت وجود دارد که مرحوم صدر بلاغی آنها را در کتاب قصص قرآن جمع آوری کرده است.

۴- مرحله شاکله دینی :دوره متوسطه

پس از کسب معرفت، معارف دینی باید در همه زوایای جوان نفوذ کند تا دین در او کامل و متجلی شود و شخصیت دینی پیدا کند.

در دوره متوسطه معلمان باید زمینه لازم جهت عمل همه جانبه به اعتقادات دینی را برای جوانان فراهم کنند. پس باید به محدودیت دانش آموز و فعالیت های او توجه کرد.

نماز چنان اهمیتی دارد که امام العارفین، حضرت علی(ع) در میدان صفین و سیدالشهدا، حضرت امام حسین(ع)، در گرماگرم نبرد عاشورا و درگیرودار مبارزه ی بی امان ظهر عاشورا دست از نبرد می کشند و رو به سوی معبود، سر بر خاک می سایند.

من به عنوان مربی تربیتی مدرسه ، که در هدایت دانش آموزان به سوی مسائل مذهبی و تربیت دینی آنان نقش مهمتری دارم ، می خواهم بدانم که راهکارهای ایجاد انگیزه در دانش آموزان، برای شرکت در نماز جماعت چیست ؟ و چگونه می توانم آنان را نسبت به شرکت در نماز جماعت مدرسه ترغیب نمایم.

بیان مسئله :

توجه به این که نماز آرامش دهنده ی دلها ، اصلاح کنندۀ فرد و اجتماع و پرچم اسلام است و عاملی است که موجب رهایی افراد از تنبلی ، گناه ، تباهی و دیگر رفتارهای زشت می شود ، و یکی از راههای تربیت دینی کودکان و نوجوانان ، یاد دادن نماز و شرکت دادن آنها در نماز جماعت می باشد ، برآن شدم تا در مدرسه نماز جماعت برگزار نمایم.

مطلوب این بود که اکثر دانش آموزان در نماز شرکت نمایند. امّا این تصور من صحیح نبود و تعداد کمی از دانش آموزان راغب به شرکت در نماز جماعت مدرسه بودند؛ به طوری که تعداد شرکت کنندگان در حد یکی از کلاسها هم نبود . و این مهمترین مسئله ای بود که توجه مرا به خود جلب کرد و باعث شد که اقدام به این پژوهش بنمایم که :

چگونه می توانم دانش آموزان را ترغیب نمایم تا در نماز جماعت مدرسه شرکت نمایند و راهکارهای ایجاد انگیزه در دانش آموزان برای شرکت در نماز جماعت مدرسه چیست ؟

در متون دینی ما مثل قرآن کریم ، نهج البلاغه و کتاب های حدیثی زیاد به خواندن نماز تأکید شده و آمده :

- نماز،وسیله ای برای پاک شدن از خود بینی است .(نهج البلاغه : حکمت 252 به نقل از کتاب جامع الاحادیث و روایات نماز جلد 1 )

اگر دانش آموزان از همین کودکی با رفتار های مذهبی خصوصاً نماز آشنا شوند ، و به انجام آن مبادرت ورزند ، این امر در آنها درونی شده و امکان ترک آن کمتر است و در نهایت امکان روی آوری آنها به سمت گناه و بزهکاری کمتر می شود .

منظور بنده در این پژوهش از واژه نماز و نماز جماعت همان زنگ برگزاری نماز جماعت در مدارس می باشد که در هنگام اذان ظهر با حضور دانش آموزان در محیط مدرسه برگزار می شود و هدف بنده این است که ببینم چگونه می توانم دانش آموزانم را به حضور فعال تر و بیشتر در این فریضه ی الهی ترغیب نمایم.

تعریف اصطلاحات :

نماز :

1- عبادت ، پرستش . 2 - عبادت مخصوص مسلمانان که به طور وجوب پنچ بار در ش بانه روز ادا کنند. ( فرهنگ معین )

خدمت و بندگی . (جهانگیری ) (رشیدی ) (انجمن آرا). خدمتکاری . (غیاث اللغات ) (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). بندگی . اطاعت .فرمان برداری . (برهان قاطع) (ناظم الاطباء). ( فرهنگ دهخدا )

در فارسى به معنى قداست ، كرنش ، تعظيم و تقديس است . چنان كه عربى آن : «صلاة» به معنى توجه ، روى آوردن و اهتمام به چيزى يا به كسى است ، گو اين كه برداشت از آن در موارد مختلف ، متفاوت است ، چنان كه گفته اند : آن از خداوند ، رحمت ، و از ملائكة استغفار و از بشر دعا است . آرى در كتاب و سنت به تكرار به معنى دعا آمده است : (و صلّ عليهم) (توبة:103) . يعنى آنها را دعا كن . و در حديث نبوى آمده : «اذا دُعِىَ احدكم فليُجِب ، فان كان صائما فليصلّ ، وان كان مفطرا فليطعُم» . (صحيح مسلم:2/1054 ط الحلبى) كه «فليصلّ» در اينجا يعنى دعوت كننده را دعا كند . ( دائره المعارف دانستنیهای اسلامی)

در اصطلاح شرع عبارت است از عملى مخصوص ، مركّب از ركوع و سجود و قرائت و ذكر ، توام با نيت و شرائط خاصّ ، كه به تكبير آغاز و به سلام ختم مى گردد . ( دائره المعارف دانستنیهای اسلامی)

نماز جماعت :

نمازى كه دسته جمعى خوانند و در آن به امام اقتدا كنند بدين گونه كه يك نفر مسلمان (و به عقيده شيعه به شرط عدالت) به نماز ايستد و ديگران به وى اقتدا كنند . نماز جماعت از شعائر اسلام است. ( دائره المعارف دانستنیهای اسلامی)

روشهای جمع آوری اطلاعات :

بعد از رویت این مساله شروع به جمع آوری شواهد نمودم تامشکل بی انگیزگی دانش آموزان را برطرف نمایم .

تهیه پرسش نامه ودر اختیار دانش آموزان قرار دادن وسپس بررسی نقطه ضعف ها ودستیابی به راه حل

 ونیز   گفتگو با همکاران ونیز اعضاء انجمن وتعدادی از خانواده هاوبررسی علت بی علاقگی دانش آموزان به برپائی نماز جماعت .

مدیر و بعضی از همکاران هم معتقد به این موضوع بودند که شرکت دانش آموزان در نماز جماعت مدرسه از روی علاقه نیست و اکثر آنها در زنگ نماز یا نمی آیند یا دیر به نماز جماعت می آیند و بنده در مصاحبه خود از آنها این سوال را پرسیدم که ((مهمترین دلایل عدم شرکت دانش آموزان در نماز جماعت مدرسه چیست ؟ )) و آنها نیز پاسخ های زیر را دادند :

- متنوع نبودن برنامه های نماز - محیط زندگی - نداشتن الگوی مناسب - واگذاری مسئولیت ها به افراد خاص و بر انگیختن حس حسادت بین دانش آموزان - عدم آشنايی کافی - عدم استفاده از تشویق - توسل به زور و اجبار - اهمیت ندادن به نماز مدرسه، از طرف معلمان و کادر مدرسه و عدم شرکت آنان در نماز

بعد از انجام این مصاحبه های و لیست کردن دلایلی که از سمت همکاران و خانواده ها برای عدم استقبال دانش آموزان به نماز جماعت عنوان شده بود از آنها راهکارهایی برای شرکت بیشتر دانش آموزان در نماز جماعت خواستم که آنها هم راهکارهای زیر را به بنده پیشنهاد دادند :

- اهمیت خانواده ها به نماز و تشویق فرزندانشان به نماز خواندن .

- اهمیت به نماز در مدرسه و شرکت معلمان در نماز جماعت مدرسه .

- متنوع کردن برنامه های نماز جماعت .

- تقسیم مسئولیت به صورت چرخشی،به طوري که تمام دانش آموزان در برگزاری نماز سهیم باشند.

- تبلیغات کافی و سازنده .

- استفاده از تشویق ، اهداء جایزه و پخش شیرینی در مواقع لزوم .

- برگزاری مسابقه ، خواندن شعر و قصه گویی بین بعضی از نمازها .

- عدم توسل به زور و اجبار و اختیاری کردن شرکت در نماز جماعت.

1- مطالعه کتب ، مقالات و مجلات مرتبط با این موضوع ؛

با توجه به مطالعاتی که انجام دادم و کتابها ، مقالات و مجلاتی که در این زمینه مطالعه کردم

ونیز بررسی بعضی از وبلاگ ها به نتایج زیر رسیدم که اکثرا راههای درمان آسیب های اجتماعی نماز گریزی دانش آموزان را به شرح زیر معرفی می نمودند :

1. به كارگيري روش محبت

2. استفاده از روش الگويي

3. روش تذكر

4. نقل يا نمايش قصه‌ها و خاطره‌هاي زيبا در ارتباط با اهميت و عظمت نماز

5. احداث و زيباسازي مساجد و نمازخانه‌ها

6. ويژگي‌هاي شخصيتي و رفتاري امام جماعت مساجد و مدارس است. خلق و خوي نيكوي امام مسجد و مهارت اجتماعي او در برقراري ارتباط با نمازگذاران فوق‌العاده مؤثر است، اگر رفتار مناسب و حاكي از احترام مشاهده نمايند، به نماز علاقمند مي‌شوند.

7. بيان رمز و راز نماز و آثار

تحقیق دیگری که در مجلۀ تربیت (10و11) توسط دو نفر فرهنگی انجام گرفته ، در پاسخ به این سؤال که «چرا نماز نمی خوانید؟» ، مخاطبان علاوه بر دلایل فوق گفته اند :

- برنامه های مدارس به گونه ای نیستند که انسان به نماز تشویق شود.

- مدرسۀ ما جایی برای نماز خواندن ندارد .

- نمازخانه و موکت ها کثیف هستند.

تجزیه و تحلیل داده های شواهد

دلیل انتخاب این مسئله ، این است که یکی از اهداف مهم تعلیم و تربیت در کشور ما ، تربیت دینی و محقق شدن هدفهای اعتقادی است. انجام عبادات در کودکی موجب ملکه شدن آنها در وجود کودکان و نوجوانان می شود و چنین افرادی در بزرگسالی ، عبادات را با سهولت بیشتری انجام می دهند . چنانچه خانواده و مدرسه به طور جدی نسبت به تربیت دینی کودکان و نوجوانان اقدام ننمایند، مسلماً در آینده با مشکلاتی مواجه خواهند شد .

هدف من در این تحقیق، افزایش رغبت و انگیزۀ دانش آموزان به بر پایی نماز جماعت مدرسه است ، و می خواهم به دانش آموزان خود کمک کنم تا از این راه نماز را یاد بگیرند ، اشکالات آنها را رفع و کاری کنم که از روی میل و علاقه در نماز شرکت نمایند . در خانه علاوه بر این که خودشان نماز می خوانند ، اعضای خانواده ي خود را به نماز و شرکت در نماز جماعت تشویق ، بکنند.

اطلاعاتی را که از طریق پرسش نامه بدست آوردم، نشان می دهند که :

همۀ آنها دوست دارند نماز بخوانند ، وضو گرفتن و مقدمات نماز تا حدودی بلد می باشند.

تحقیقات مطالعه شده و مصاحبۀ همکاران ، مهمترین دلایل عدم شرکت دانش آموزان در نمازجماعت را موارد زیر می دانند :

- متنوع نبودن و عدم استفاده از تشویق . لازم است ما هم به این مورد توجه داشته باشیم .

- محیط زندگی کودکان و عدم توجه والدین به نماز،تنبلی و سستی دانش آموزان ونیز ندانستن فایده و اثرات نماز در زندگیشان ،چون می بینند بعضی نماز می خوانند امّا نماز ، در زندگی آنها تأثیری نداشته و رفتار خوبی ندارند و عدم توجه والدین به نماز خواندن فرزندان .

- بلد نبودن نماز . براساس نتیجۀ پرسش نامه اکثر آنان نماز را بلد هستند و این مورد تعداد اندکی از دانش آموزان را شامل می شود که نیاز به کار جدا گانه دارد.

- واگذاری مسئولیت ها به افراد خاص و بر انگیختن حس حسادت بین دانش آموزان . به این مورد نیز لازم است توجه ، اقدام و برنامه ریزی شود.

- توسل به زور و اجبار . نماز در مدرسۀ ما کاملاً اختیاری است و این مورد هم رد می شود. چون من معتقد هستم انسان مختار است و باید با آزادی کامل به مسائل مذهبی روی آورد و کاری که از روی اجبار باشد.

- عدم آشنایی کافی. در مناسبت های مختلف و به اقتضای موضوع ، اقدام به تبلیغات گسترده نمودیم. این تبلیغات شامل صحبت در مراسم آغازين و بين نماز ، نوشتن پیامهای قرآنی و احادیثی در مورد نماز ، برگزاری مسابقه ي كتاب خواني و اختصاص موضوع انشاء دانش آموزان به نماز بود.

- برخورد نامناسب با کودکان . خوشبختانه تمام اولیاء مدرسه برخوردی مناسب با دانش آموزان دارند . چه در موقع نماز ، چه در مواقع دیگر .

- نداشتن الگوی مناسب. چون والدین اکثرشان براساس گفتۀ خودشان در پاسخ به سؤال پرسش نامه ، اهل نماز هستند ، می توانند الگوهای خوبی برای آنها باشند . از آن طرف لازم است با آوردن معلمانشان به جمع نماز گزاران و تعریف داستانهایی از تأ ثیر نماز در زندگی بزرگان دینی ،راههای دیگری برای ارائۀ الگو به آنها باشد .

موانع و محدودیت ها :

مهم ترین محدودیت هایی که بنده برای انجام کارم با آنها مواجه بودم عبارتند از :

1- نبودن سرویسهای بهداشتی مجهز و وضوخانه خوب در مدرسه

2- کف نماز خانه با موکت پوشیده شده بود که فضای معنوی نماز خانه را تا حدودی از بین می برد و نبود جا مهری ، جا کفشی و فرش سجاده ای

3- پایین بودن فرهنگ خانواده های بعضی از دانش آموزان به دلیل وجود چندین نژاد از دانش آموزان در مدرسه

4- کمبود بودجه و هزینه برای اجرای طرحهایی که من در نظر گرفته بودم .

پيشنهادات و راهكارها :

در پایان این پژوهش برای موفقیت خانواده ها و مدارس در تربیت دینی فرزندان ، چند راهكار و پيشنهاد دارم به این شرح :

1- پیشنهاد می شود که خانواده ها و اولیا دانش آموزان به مسئله ی نماز و مسائل دینی در منزل اهمیت دهند و دانش آموزان خود را برای خواندن نماز به وسیله های مختلف تشویق نمایند.

2- باید همکاری بین دو نهاد مهم خانواده و مدرسه در تربیت دینی دانش آموزان باشد و تا دانش آموزان را بتوان با مسائل دینی و اعتقادی بیشتر آشنا کرد.

3- آشنا نمودن خانواده ها به شیوه های تاثیر گذاري بر فرزندانشان.

4- آشنا کردن دانش آموزان با فلسفه ي مسائل مذهبی و این موضوع که اصلا چرا ما باید نماز بخوانیم و فلسفه عبادت خدا چیست .

5- معرفی الگو های شایسته در مسائل مذهبی .

6- استفاده از امام جماعت های جوان و دارای بیان شیوا که بتوانند ارتباط خوبی با دانش آموزان برگزار کنند و دانش آموزان بدون هیچ ترسی سوالات شرعی خود را از آنها  بپرسند .

7- برگزاری مسابقات گوناگون در رابطه با نماز ؛ مثل : مسابقه ي انشا ، کتا ب خوانی و... .

8- مشارکت وهمکاری  وهم سو ی تمام اولیا ء مدرسه در تربیت مذهبی دانش آموزان واین امر را فقط وظیفه ي مربی تربیتی ندانیم .

9- سپردن امور اجرایی نماز به خود دانش آموزان و حتی می توان کل مسئولیت ها را به دانش آموزان داد که حتی مسئولین و معلمان مدرسه هم در نماز جماعت شرکت نکنند و دانش آموزان خودشان نظم و انضباط را در نماز خانه برقرار نمایند .

10- استفاده از فرش های سجاده ایی در نماز خانه و همچنین استفاده از گلاب و عطر برای خوشبو کردن فضای مدرسه که به جذب بیشتر دانش آموزان به نماز جماعت کمک می کند .

11- پیشنهاد می شود برای انجام هر کاری تشویق فراموش نشود همچنین می توان برای تشویق فعالین نماز از اردوهای تشویقی تحت عنوان اردوی نماز استفاده کرد .(و  این فعالیت انجام شد واثرات زیادی در تشویق سایرین داشت سال 90-89 دبستان توحید )

12- در بین نماز ، احکام و قصه های قرآنی گفته شود و مسابقات فکری با اهداء جوایز برگزار شود .( بنده خود شاهد بودم، که در برنامه کلاس های مهدویت که سال 90-89در مدرسه داشتیم وخاله نرگس با همین روش دو روز در هفته بعد از نماز جماعت برای بچه ها صحبت می کرد استقبال دانش آموزان از نماز چشمگیر بود.)

پس چه باید کرد؟

1-     بهره گیری از امام جماعت جوان با بیان و زبان و روح زیبا طلب جوان « کلام جوان، زیبا، کوتاه و رسا»

2-   توجه به زیبایی ظاهری و آراستگی امام جماعت

3-   توجه به ظاهر نمازخانه یا مساجد و تخلیه و حذف وسایل و تجهیزات کهنه و مندرس و جایگزینی وسایل نو (مهر نو، فرش تمیز و نو ، ...) و پاکسازی پوسترهای قدیمی و فرسوده

4-   بهره گیری از فضای نمازخانه ( و یا مساجد) برای فعالیتهای فرهنگی هنری و مورد توجه دانش آموزان « بر پائی جشنهای اسلامی و ملی و ... با  همت دانش آموزان »

5-   بهره گیری از زمانهای خاص برای ارتباط عاطفی میان مدارس و مساجد و خانواده ها

6-   حضور افرادی از مساجد در مراسم های جشن در مدارس

7-   تجلیل و تقدیر از دانش آموزان فعال و برگزیده در مراسم نماز جماعت آموزشگاه

8-   آموزش احکام نماز جماعت و مسائل مربوط به آن به دانش آموزان سال اول متوسطه و راهنمایی و ترویج بهره گیری از رساله مراجع توسط دانش آموزان

9-آموزش احکام نماز جماعت به همکاران فرهنگی

10- بیان خاطرات خوب و شیرین توسط فرهنگیان برای دانش آموزان (اولین نماز، نمازهای بیاد ماندنی ، ...)

11- جذاب سازی ابعاد مختلف محیط مربوط به نماز (بعد فیزیکی، بعد روانی و تعامل خانه و مدرسه)

الف) بعد فیزیکی محیط (فضای نمازخانه، نور، فرش، تهویه، گرمایش، سرمایش، استتار، وضوخانه)

ب) بعد روانی محیط ( معلمین، دانش آموزان، امام جماعت، تشویق در نماز)

ج) تعامل خانه و مدرسه و  ارتباط و حضور اولیاء در نماز (اختصاص یک یا چند روز در هفته به نماز اولیا ودانش آموزان )

12- فراهم نمودن شرایط مناسب نمازخانه ها و ایجاد محیط دوست داشتنی و خوشایند برای بچه ها

13- فراهم نمودن شرایط بهداشتی نمازخانه ها (بکارگیری پاشویه ها در کنار وضوخانه ، بهداشت فرش، بهداشتی صوتی و ...)

14- فراهم نمودن شرایط « محیط شادی بخش» در نمازخانه های مدارس و مساجد

15- برگزاری جلسات آموزشی هماهنگ و مناسب ویژه ائمه جماعت، مدیران مدراس، مربیان تربیتی و بهره گیری از تبلیغات مناسب سن دانش آموزان

16-آموزش ائمه جماعت و به روز نمودن اطلاعات آنان

17- تلاش برای برگزاری نماز در اول وقت

18- تهیه کتیبه های قرآنی و آیات خطی برای نصب روی دیوارهای نمازخانه ها

19- بهره گیری از معماری سنتی و اسلامی (سقف بلند و گنبدی شکل در ساخت نمازخانه ها)

20- بهره گیری از دانش آموز محوری در امر برپائی نماز وسپردن امور به آنها

21- ترویج فرهنگ بهره گیری از امام جماعت خواهر برای مدارس دختران با استفاده از فتوای مراجع تقلید

22- برگزاری مسابقات فرهنگی و هماهنگ در مدارس و طرح سئوالات تشریحی با جوائز ارزنده

23- فعال سازی حضور ارزشمند معلمان در نماز در کنار دانش آموزان

توسعه و گسترش فرهنگ نماز

1-    تلاش در جهت گسترش و فراگیر شدن فرهنگ نماز در جامعه مستلزم سعی و تلاش همه نهادهای اجتماعی و فرهنگی و همسو شدن با هم از جمله: ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی، آموزش و پرورش و مهمتر از همه خانواده هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی می باشد.

2-  اتخاذ شیوه ها و روش های تعلیم و تربیت اسلامی، دادن بینش و جهان بینی توحیدی و انسان آگاه ، مؤمن، متعادل و پای بند به نماز را تربیت می کند. که در این خصوص  کتاب "در سايه نماز" به قلم حجت الاسلام راستگو،کتاب "بر سفره نماز" براي ائمه جماعات پايه راهنمايي و "در ساحل نماز" براي آموزش ائمه جماعات پايه دبيرستان  در بردارنده مطالب مفید است . لوح فشرده "ره توشه تبليغ" نيز از جمله منابع آموزشي اين دوره هاست که از سوي حجت الاسلام قرائتي آموزش داده مي شود.

3-  بکارگیری روش محبت (روش تربیتی پیامبر اکرم (ص) محبت روش و سنت من است.)

4-  استفاده از روش الگوئی به دلیل نیاز فطرت آدمی به الگو و همانند سازی

5-  اهتمام والدین بعنوان الگوهای حقیقی و والا به فرزندان در امر نماز

6-  روش تذکر و بیان اهمیت و جایگاه نماز در زندگی جوانان و پیامدهای دنیوی و اخروی و عاقبت افراد نمازخوان و نماز نخوان

7-  تقویت فرهنگ اعتقادی و خداشناسی نوجوانان

8-  هدفمند نمودن جلسات دسته جمعی و گروهی دانش آموزان

9-  توجه دادن نسل امروز را به فطرت دینی

10-توجه کردن به اعتقادات نوجوان (بدون پیگیریهای اداری) و تلاش در جهت تعمیق آن

11-توجه دادن و توجه کردن به مصادیق دینداری در میان نسل امروز

راهکارهای عملی برای جذب دانش آموزان به نماز

1-    نصب تابلوی زیبای «نمازخانه» بر سر در نمازخانه ها و نصب محراب نماز

2-  بکارگیری دانش آموزان علاقمند به نماز تحت عنوان « احیاگران نماز » و اداره امور نمازخانه و برنامه های جانبی نماز

3- اختصاص مراسم جشن اعیاد و وفیات و مراسم خاص در مدارس بعد از نماز جماعت

4-  اختصاص وقت نماز به برنامه نماز و تأکید بر اول وقت بودن نماز (بدون اینکه وقت استراحت و بازی دانش آموزان و استراحت همکاران حذف شود)

5-  بیان خاطره ها و قصه هایی از نماز و به تصویر کشیدن رفتار پیشوایان و رهبران بعنوان الگوهای محبوب

6-  احداث و زیباسازی مساجد و نمازخانه ها

7- خلق و خوی نیکوی ائمه جماعت مساجد و مدارس و ایجاد ارتباط دو طرفه و معنوی میان امام جماعت و مأموم نوجوان و جوان

8- نهادینه نمودن آموزش نماز از مقطع ابتدایی و بکارگیری روشهای جذاب متناسب با سن آنان

9-  بهره گیری از مسابقات فرهنگی هنری

10-اختصاص جلسات اولیه آموزش خانواده در مدارس ابتدائی و آموزش والدین نسبت به علاقمند نمودن فرزندان به فرائض دینی

 پیوست ها :

پرسش نامه

دانش آموزان عزیز سلام

سؤالات را به دقت بخوانید به آنها جواب بدهید . لازم نیست اسم خود را بنویسد .

1-. آیا دوست داری نماز بخوانی؟    بله                               خیر 

2-. آیا وضو گرفتن را بلدی ؟ بله                                       خیر

3-. آیا در خانه نماز می خوانی ؟ بله                                   خیر                         گاهی اوقات

4-. چه کسانی در خانوادة شما نماز می خوانند ؟ پدر                 مادر                هيچ كس                        همه

5-. آیا نماز خواندن رابلدی ؟ بله                       خیر                                            بعضی قسمت ها را بلدم

6-. آیا شرایط خواندن نماز جماعت را بلدی ؟ بله                              خیر

7-. آیا دوست داری در مدرسه نماز جماعت برگزار شود ؟ بله              خیر

8-. آیا وقت نماز ( در پایان ساعت آموزشی )، مناسب است ؟ بله          خیر

9-. نماز جماعت بیشتر ثواب دارد یا نماز فرادا ؟ فرادی                 نماز جماعت

10-. دوست داری نماز جماعت مدرسه کجا برگزار شود ؟ حیاط مدرسه                   مسجد محل             نمازخانه

11-. چرا در نماز جماعت مدرسه شرکت نمی کنی ؟

12-دوست داری کدام معلم ر کنارت نماز بخواند ؟

13- دوست داری در نماز چه کاری را انجام دهی؟ ( وظیفه یا مقام )

14- دوست داری امام جماعت چه کسی باشد ؟حاج آقا              حاج خانم           یکی از معلم ها

منابع :

1-      اميني پويا ، علي اصغر ، گفتگو با دبیر ستاد اقامه ي نماز وزارت آموزش وپرورش ، تربیت 10 و11 سال 1384، ص 27

2-      ایمانی ، محسن ، نماز خواندن کودک ونقش ما در تربیت عبادی او . پیوند 290 سال 1382، صص 16-11 -

3-       حیدری ،غلامحسین ، روش های دعوت کودکان ونوجوانان به نماز در خانواده ، پیوند 330 و 331  ، 1386

4- حسينى دشتى ، سيد مصطفى ، معارف و معاريف ، انتشارات اسماعيليان ، قم،  1369، ج  1-5،  ص 2443 ، وزيرى ،

5- دهخدا ، على اكبر ، لغت نامه دهخدا ، تهران ، چاپ سيروس ،1341

6- ساکی ، رضا ودیگران ، اقدام پژوهشی راهبردی برای بهبود آموزش وتدریس ، تهران ، پژوهشکده تعلیم وتربیت ،1383

7- سید رضی ، نهج البلاغه . ترجمه عبد المحمد آیتی ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، چاپ هفدهم.

8- عزیزی اراکی ، عباس ، جامع آیات و احادیث نماز جلد  1و2، قم ، انتشارات حوزه علمیه قم ،  1383

9- قاسمی پویا ، اقبال ، راهنمای معلمان پژوهنده ، تهران ، نشر اشاره ، چاپ چهارم ،   1382

10-  معین ،‌ محمد ، فرهنگ فارسی ، چاپ نهم ، تهران ، نشر امیرکبیر ، 1375

11-  زهرا جعفري – معاون پرورشي توحيد

این مطلب را به اشتراک بگذارید :