الّذين ان مكّنّا هم في الأرض اقاموا الصّلوة و اتوا الزّكوة‌ و امروا بالمعروف و نهوا عن المنكر و للّه عاقبة‌ الاُمور: 

ياران خدا كساني هستند كه هر گاه در زمين به آنها قدرت بخشيديم، نماز را برپا مي‌دارند و زكات را ادا مي‌كنند و امر به معروف و نهي از منكر مي‌نمايند و پايان همه‌ امور از آن خداست. (حج ، 41) 

ـ اين آيه خطاب به ياران خدا است كه در آيه‌ قبل وعده ياري به آنها داده شده است و مقام و اوصاف مؤمنين را بيان مي‌كند. 

ـ آنها هرگز پس از پيروزي، همچون خودكامگان و جباران به عيش و نوش و لهو و لعب نمي‌پردازند و در غرور و مستي فرو نمي‌روند؛ بلكه پيروزيها و موفقيتها را نردباني براي ساختن خويش و جامعه قرار مي‌دهند. آنها پس از قدرت يافتن، تبديل به يك طاغوت جديد نمي‌شوند، ارتباط‌شان با خدا محكم و با خلق خدا نيز مستحكم است؛ چرا كه نماز سمبل پيوند با خالق است و زكات، رمزي براي پيوند با خلق، و امر بمعروف و نهي از منكر پايه هاي اساسي ساختن يك جامعه‌ سالم محسوب مي‌شود.[1] 

ـ همين چهار صفت براي معرفي اين افراد كافي است، و در سايه‌‌ آن ساير عبادات و اعمال صالح و ويژگيهاي يك جامعه‌ با ايمان و پيشرفته فراهم است. 

ـ مؤمنان تنها قبل از پيروزي به در خانه‌ خدا نمي‌روند بلكه بعد از پيروزي هم به مقتضاي (الّذين ان مكنّاهم في الأرض اقاموا الصّلوة...) رابطه‌ خود را با او همچنان محكم مي‌دارند و پيروزي بر دشمن را وسيله‌اي براي نشر حق و عدالت و فضيلت قرار مي‌دهند. 

ـ در بعضي از روايات اسلامي آيه‌‌ فوق به حضرت مهدي ـ عليه السّلام ـ و يارانش يا آل محمد به طور عموم تفسير شده است. چنانكه از حديثي از امام باقر ـ عليه السّلام ـ مي‌خوانيم كه در تفسير آيه‌ (الّذين ان مكنّاهم في الارض) فرمود: اين آيه تا آخر از آن آل محمد و مهدي و ياران او است. 

ـ خداوند شرق و غرب زمين را در سيطره‌ حكومت آنها قرار مي‌دهد آيينش را آشكار مي‌سازد و به وسيله‌ مهدي ـ عليه السّلام ـ و يارانش بدعت و باطل را نابود مي‌كند آن چنان كه تبهكاران حق را نابود كرده بودند و آن چنان مي‌شود كه بر صفحه‌ زمين اثري از ظلم ديده نمي‌شود چرا كه آنها امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند.[2] 

اين احاديث بيان كننده‌ مصداقهاي روشن و آشكار است و مانع عموميت مفهوم آيه نيست بنابراين مفهوم گسترده‌ آيه، همه‌ افراد با ايمان و مجاهد و مبارز را شامل مي‌شود. 

ـ يكي از صفات مؤمنين اين است كه اگر در زمين تمكني پيدا كنند و در انتخاب هر قسم زندگي كه بخواهند به آنها آزادي داده شود، و در ميان همه‌ انواع و انحاء‌ زندگي، يك زندگي صالح را اختيار مي‌كنند و جامعه‌اي صالح بوجود مي‌آورند كه در آن جامعه نماز به پا داشته مي‌شود و زكات داده مي‌شود، و امر به معروف و نهي از منكر انجام مي‌شود. 

ـ ‌اگر از ميان همه‌ جهات عبادت، ‌نماز را و از ميان همه‌ جهات مالي، زكات را نام برده بدين جهت است كه اين دو در باب خود، عمده آن باب هستند.[3]

ـ زجاج گويد اين آيه‌ وصف كساني است كه خدا را ياري كنند. 

و لله عاقبة ‌الامور عاقبت كارها به دست خدا است، اين جمله نظير (الي الله ترجع الامور) است، يعني هر ملكي و حكومتي و قدرتي باطل مي‌شود جز ملك و حكومت و قدرت حق و سرانجام همه‌ امور به دست خدا مي‌افتد.[4] 

اهميت حكومت اسلامي و احياء نماز و زكات و امر به معروف و نهي از منكر 

در تفسير الميزان آمده: مراد به تمكين آنان در زمين اين است كه ايشان را در زمين نيرومند كند به طوري كه هر كاري را بخواهند، بتوانند انجام دهند و هيچ مانعي يا مزاحمي نتواند سد راه آنان شود. 

ـ در صورت داشتن قدرت و اختيار،‌ اجتماعي صالح به وجود مي‌آورند. 

ـ مراد به مؤمنين، عموم مؤمنين آن روز بلكه عامه مسلمين تا روز قيامت است. عالي‌ترين جامعه‌اي كه در تاريخ اسلام تشكيل يافت جامعه‌اي بود كه در عهد رسول خدا ـ صلّي الله عليه و آله ـ در آن جامعه نماز به پا شد.[5]

[1] . نمونه، ج14، ص117. 

[2] . نمونه، ج14، ص121. 

[3] . الميزان، ج14، ص574. 

[4] . مجمع البيان، ج7، ص139. 

[5] . الميزان، ج14، ص574 و 575.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :