■ آداب رکوع و سجود
۱ ـ پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله :
همانا من از قرائت [ قرآن ] در رکوع و سجود ، نهى شدم. پس در رکوع، خداوند را بزرگ بشمارید و در سجود، بسیار دعا کنید ، که سزاوار برآورده شدن است.
۲ ـ ابوبکر حضرمى:
امام باقر علیه السّلام فرمود: مى دانى حدّ رکوع و سجود چیست؟ گفتم: نه . فرمود: در رکوع سه مرتبه «سبحان ربى العظیم و بحمده» مى گویى و در سجود سه مرتبه «سبحان ربّى الاعلى و بحمده» . پس هر کس یکى کمتر بگوید، یک سوّم نمازش را نیاورده است و هر کس دو تا کمتر بگوید دو سوّم نماز را کم گذاشته است و هر کس تسبیح نکرد، نمازى ندارد.
۳ ـ برید عجلى:
به امام باقر علیه السّلام عرض کردم: کدامیک بهتر است؟ قرائت بسیار یا طول دادن رکوع و سجود؟ فرمود: طول دادن رکوع و سجود در نماز ، بهتر است . آیا گفته خداى جلّ جلاله را نشنیده اى: « پس آن اندازه که مى توانید از آن (قرآن) بخوانید و نماز بر پا دارید» . منظور از برپا داشتن نماز، تنها طول دادن رکوع و سجده است.
۴ ـ امام باقر علیه السّلام :
هر کس در رکوع و سجود و قیامش بگوید : «خداوند بر محمّد و خاندانش درود فرستد» خداوند (پاداشى) همچون رکوع و سجود و قیام برایش مى نویسد.
۵ ـ امام صادق علیه السّلام :
از خداوند پروا کنید و رکوع و سجود را نیکو بیاورید.
۶ ـ زراره:
از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مى فرمود: سه چیز است که اگر شخص با ایمان بداند، سبب افزایش عمر وپایدارى نعمتش مى گردد. گفتم: آن ها چیستند؟ فرمود: رکوع و سجودش را در نماز طول بدهدو...
۷ ـ امام صادق علیه السّلام :
هنگام نشستن در نماز، بر طرف راستت منشین، بلکه بر چپ بنشین و در سجده، کف دستت را برزمین بگستر و در رکوع برآمدگى زانوانت را در کف دستانت بگیر.
۸ ـ هشام بن سالم:
از امام صادق تسبیح در رکوع وسجود را پرسیدم، فرمود: (نمازگزار) در رکوع مى گوید: «سبحان ربى العظیم» و در سجود مى گوید: «سبحان ربى الاعلى». تعداد واجبش یک تسبیح، سه بار سنّت و فضیلت در هفت بار است[۱].
۹ ـ معاویه بن عمار:
به امام صادق علیه السّلام عرض کردم: مختصرترین تسبیح در نماز چیست؟ فرمود: سه تسبیح شمرده مى گویى: «سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله».
۱۰ ـ عبد الله بن سلیمان:
از امام صادق پرسیدم کسى در رکوع یا سجود نماز واجب ، پیامبر را یاد مى کند، در همان حال صلوات بفرستد؟
فرمود: بلى ، همانا صلوات بر پیامبر خدا همچون تکبیر و تسبیح مى باشد و آن ده حسنه است ، که هجده فرشته براى رساندنش بر یکدیگر پیشى مى گیرند .
۱۱ ـ سماعه:
از ایشان [۲] پرسیدم آیا رکوع وسجود در قرآن نازل شده است؟ فرمود: بلى، گفته خداى جلّ جلاله : «اى ایمان آورندگان ، رکوع و سجود کنید». پس گفتم: حد رکوع و سجود چیست؟ فرمود: آنچه از رکوع کفایت مى کند ، سه تسبیح است . مى گویى: سبحان الله، سبحان الله، تا سه بار و هر کس که توان طول دادن رکوع و سجودش را دارد، آن دو را تا آنجا که مى تواند با تسبیح و ستایش و بزرگداشت خداوند و دعا و زارى طول بدهد که بنده در سجده از هر وقت دیگر به پروردگارش نزدیکتر است. و اما امام هنگامى که براى مردم اقامه جماعت مى کند ، سزاوار نیست که نماز را با آنان طول بدهد ؛ زیرا در میان مردم، اشخاص ناتوان و گرفتار هستند؛ همانا پیامبر خدا صلّى الله علیه و آله هنگامى که با مردم نماز مى خواند بر آنان سبک مى گرفت[۳] .
۱۲ ـ زراره:
هر گاه زن به نماز مى ایستد ، دو پایش را کنار هم مى نهد و میان آن دو فاصله نمى دهد و دستانش را به سبب پستانهایش به سینه مى چسباند و در رکوع، بر بالاى زانوانش و رانش مى نهد تا زیاد خم نشود و سرینش بالا بیاید. در نشستن بر سرین بنشیند و نه آنگونه که مرد مى نشیند و هنگامى که به سجده مى رود زانوانش را پیش از دستانش بر زمین مى گذارد و سپس چسبیده به زمین سجده مى کند، در نشستن رانهایش را به هم مى چسباند و زانوانش را از زمین بلند مى کند و هنگام برخاستن نرم و آهسته برمى خیزد و نخست سرینش را بلند نمى کند.
۱۳ ـ امام رضا علیه السّلام :
اگر گفته شود: چرا تسبیح و رکوع و سجود واجب شده است؟ گفته مى شود: به چند علت، از جمله اینکه بنده با افتادگى و فروتنى و بندگى و پرهیز و خوارى و سرشکستگى و تواضع و نزدیکى به پروردگارش، به تمجید و تقدیس و بزرگداشت و سپاسگزارى آفریننده و روزى دهنده اش مى پردازد، و براى اینکه تسبیح و سپاسگزارى نیز بکند ، همانگونه که تکبیر و تهلیل کرده است و همچنین دل و ذهنش را به یاد خدا مشغول دارد و فکر و خیال و آرزوهایش ، او را به سوى غیر خدا نکشاند[۴].
________________________________________
(۱) در نقل عوالى اللآلى چنین آمده است: «هفت بار افضل است» .
(۲) دانشمندان حدیث شناس به اینگونه احادیث «مضمر» مى گویند، زیرا راوى، گوینده سخن را با ضمیر یاد کرده است. تحقیقات گسترده، گوینده برخى از این احادیث را معین کرده است که در اینجا به احتمال فراوان امام صادق علیه السّلام مى باشد .
(۳) «استبصار» فقط از ابتداى حدیث تا «سه بار سبحان الله» را آورده است.
(۴) در «عیون اخبار الرضا علیه السّلام » چنین آمده است: «چرا تسبیح در رکوع و سجود واجب شده است؟» و این درست تر مى نماید.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
