بسم الله الرحمن الرحیم

مقدمه

از عواملی که در تربیت‌ و سازندگی‌ انسان‌ پس از وراثت اثر دارند، محیط و یـکی از اجـزای‌ محیط مـوضوع الگوهاست.  توضیح آنکه انسان‌ در مسیر تربیت‌ تحت تأثیر عوامل متعددی‌ است که به شرح زیر قابل ذکـر است:

1-پدر و مادر‌ که دارای دو دسته‌ تأثیر‌ وراثتی‌ و محیطی هستند.

2-برادران و خواهران و دیگر اعضایی که در خانواده زندگی مـی‌کنند و نقش محیطی دارند.

3-دوستان و معاشران و افـرادی کـه با فرد جرگۀ اجتماعی را تشکیل می‌دهند.

4-معلم، مدیر، ناظم و مستخدم مدرسه که‌ دارای‌ نقش راهنمایی و انضباطی هستند.

عوامل فوق فکر و مشی زندگی، موضع‌گیری‌ها، فلسفۀ حیات، ادبیات و هنر، آداب و رسوم، سنت‌ها و شعایر، دانش و مواریث فرهنگی خود را به فرد منتقل می‌کنند.

آنچه در تربیت اهمیت بسزایی دارد، نقش‌ الگوهاست که‌ از‌ عومل انـسانی منشأ می‌گیرد و و موجبات صلاح یا فساد آدمی را در زندگی‌ فراهم می‌آورد. البته این امکان برای ما وجود ندارد که همۀ الگوهای اجتماعی را تحت‌ ضابطه و کنترل درآوریم، ولی این امر‌ مانع‌ از آن‌ نیست که بخشی از الگوها را که در اختیار خودمان اسـت، تحت کـنترل قرار دهیم.

نخستین گروه راهنمایی برای فرزند، پدر و مادر و احیانا برادر و خواهر بزرگتر از او هستند. او گفتارها و رفتارها، اداها‌ و اطوار دیگران را می‌بیند و می‌کوشد خود را همانند آنها سازد.

در آموزش مسائل و امور مذهبی در اسلام، تکیه بر الگوهاست. از جمله در ارتباط با نماز که پیـامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: "همان‌گونه نـماز بخوانید که می‌بینید من‌ می‌خوانم (مرا‌ الگوی‌ و مدل قرار دهید و بر‌ این‌ اساس‌ پیش بروید)". در جنبۀ رفتار نیز به ما توصیه کرده‌اند که هرکدام نمونه و الگو و شاهد و شهید باشید. کوچکتران شما از بزرگترها پیروی کـنند‌ و بـزرگان‌ شما در رفتار نیک به کوچکتران تأسی جویند.

حال اگر‌ می‌خواهید‌ بدانید که: "آیا الگویی‌ خوب و مناسب برای فرزندتان در ارتباط با نماز هستید؟" با تکمیل آزمون آموزشی زیر، خود را بسنجید.

راهنمای آزمون

مطالب آزمون را‌ به‌ دقت‌ بخوانید. اگر پس از خواندن هر مورد با خـود مـی‌گویید: "تقریبا در خـانۀ ما‌ هم همیشه چنین اسـت‌"، 2 نـمره بـرای‌ خودتان منظور کنید. "گاهی چنین است‌"، 1 نمره برای خودتان منظور کنید. "به‌ندرت چنین‌ است‌" یا "هرگز چنین نیست‌"، نمرۀ صفر‌ را برای‌ خود‌ در نظر بگیرید.

و اینک آزمون:

1-در خانۀ ما، حداقل یکی از اعـضا خانواده، هنگام‌ مـغرب، اذان‌ را بـا صدای بلند قرائت می‌کند.

2-در خانۀ ما، حداقل یکی از اعضای‌ خانواده، نماز شـب را بـطور منظم می‌خواند.

3-در خانۀ‌ ما، همۀ‌ اعضای خانواده، نمازهای یومیۀ خود را می‌خوانند(به شرط تکلیف).

4-در خانۀ ما، حداقل یکی از‌ اعضای‌ خانواده‌ مقید‌ است تمامی نمازهایش را اول‌ وقت بخواند.

5-در جـابجایی‌های درون شـهری، موقع‌ فرارسیدن وقـت نماز، مقید به اقامۀ نماز‌ هستیم.

6-در خانۀ‌ ما، همگی اعضای خانواده‌ دارای سجاده و جـانماز مخصوص به خود هستند.

7-در خانۀ ما، هنگام اقامۀ نماز یکی‌ از اعضای‌ خانواده، بقیۀ اعضاء، حرمت نماز او را نگه می‌دارند و از سر و صداهای بی‌جا‌ ممانعت‌ می‌کنند.

8-هیچ کـدام‌ از اعـضای خـانوادۀ ما با کسی‌ که نماز نمی‌خواند، رابطۀ نزدیکی ندارد.

9-هنگام حضور در مهمانی ها و یا‌ وقتی کـه‌ مهمان داریـم، به هنگام فرارسیدن وقت نماز، مقید هستیم که نماز را بپا داریم.

01-در خانه‌ ما، وقت‌های‌ مشخص و منظمی برای خواندن نماز و قـرائت قـرآن و دعـا در نظر گرفته شده است.

11-در خانه‌ ما، به‌ خواندن نماز و دعا، بیش از مهمانی رفتن، تماشای تلویزیون و کـارهای دیـگر اهـمیت داده‌ می‌شود.

12-وقتی فرزند‌ ما نمازش را بموقع و خوب می‌خواند، در حضور دیگران او را تشویق‌ می‌کنیم، از او تمجید می‌کنیم و به‌ او‌ می‌بالیم.

13-در خـانه بـرای فـرزندمان یک جای‌ مخصوص(دارای سجاده، مهر، تسبیح، کتاب‌ دعا، قرآن و...) تهیه کرده‌ایم، و وقتی او مشغول‌ مناجات‌ است، مزاحمش‌ نمی‌شویم.

14-برای عواملی که فرزندمان را از اقامۀ نماز باز مـی‌دارد، (مثل تـلویزیون، انجام کارهای‌ خانه، رفتن به میهمانی و...)چاره‌اندیشی‌ کرده‌ایم.

15-با فرزندمان به‌ مساجد‌ و جلسات‌ مذهبی و... می‌رویم.

16-به فرزند خود فرصت می‌دهیم که‌ سؤالاتش را دربـارۀ نـماز مـطرح‌ کند‌ و به او کمک‌ می‌کنیم که کلمات نماز‌ را‌ به‌ درستی بیان کند.

17-با فرزند خود از مزایای‌ نماز‌ صـحبت‌ می‌کنیم و روایـات مربوط به آن را برای او می‌خوانیم.

18-در مورد نماز با مسؤولان‌ مدرسۀ فرزندمان‌ هماهنگی‌های لازم را ایجاد می‌کنیم، به‌ گونه‌ای‌ کـه خـانه‌ و مـدرسه‌ در جریان تحولات‌ او در زمینۀ نماز‌ قرار‌ دارند.

19-فرزند ما می‌داند که انتظار داریم نماز را به موقع و خوب بخواند.

20-آنچه را‌ کـه از فـرزندمان در ارتباط با نماز‌ توقع داریم، خودمان نیز آن‌ را‌ انجام‌ می‌دهیم.

21-نماز جماعت، حداقل هفته‌ای یک‌ بار به‌ صـورت خـانوادگی در خـانۀ ما، اقامه می‌شود.

22-به هنگام سفر، در اولین قسمت که به‌ دست می‌آید، نماز را‌ می‌خوانیم و بعد بقیۀ راه‌ را‌ ادامه‌ می‌دهیم.

23-حداقل یـکی از‌ اعـضای‌ خـانوادۀ ما، نماز را آنچنان‌ با‌ طمأنینه و خوب می‌خواند که‌ می‌تواند برای اعضا دیگر خانواده الگـو مناسبی باشد.

24-در خـانه هنگام تدوین‌ برنامه‌های‌ روزانه، حتما‌ وقتی را برای اقامۀ نماز، در نظر می‌گیریم‌ و آن را‌ از‌ قبل‌ پیش‌بینی و اعلام‌ می‌کنیم.

25-حداقل‌ دو نفر از اعضای خانوادۀ ما مقید هستند ضـمن ایـنکه برای نمازهای یومیۀ خود اذان و اقامه‌ را‌ بگویند، تعقیبات هر نماز را نیز به جا‌ آورند.

نتیجه آزمون:

-اگر مجموع‌ نـمراتی‌ کـه به خود‌ داده‌اید‌ از 36 بالاتر است، شما می‌توانید الگـوی مـناسبی‌ برای فـرزندتان باشید.

-اگر مجموع نمراتی که به خود داده‌اید بـین‌ 24 تـا‌ 36 است، با‌ توجه به بیشتر به بعضی از مواردی که‌ در‌ آنها‌ نمرۀ‌ کم‌ گرفته‌اید، می‌توانید الگوی‌ مـناسبی بـرای فرزندتان باشید.

-اگر مجموع نمراتی که بـه خـود داده‌اید بـین‌ 12 تـا 24 اسـت، الگویی معمولی برای فرزندتان‌ هستید و باید بیشتر از ایـنها مـراقب باشید.

-اگر مجموع نمراتی که‌ به خود داده‌اید کمتر از 12است، هرچه سریعتر، با تجدید نظر در چـگونگی تـوجه خود به نماز، الگویی مناسب‌ برای فرزندتان شوید.

***

در خـاتمه توجه اولیای محترم را بـه نـکاتی‌ مهم در این زمینه معطوف می‌داریم:[2]

1-والدین خواسته‌ یـا‌ نـاخواسته مرجع تقلید کودکان هستند و این مرجعیت باید پسندیده باشد.

2-کودکان از والدین خود انتظار دارند که‌ کار و فـکر و عـملشان یکسان باشد. به عبارت‌ دیگر اگر درسـی را بـه کـودکان می‌دهند، خود خلاف‌ آن‌ را عـمل نکنند.

3-گاهی از سـوی اولیا شنیده می‌شود کـه بـه‌ فرزند خود می‌گویند: "آنچنان‌که من می‌گویم‌ رفتار کن و کاری به رفتار من نداشته باش." این‌ تذکر، سخنی بی‌مایه‌ و بی‌ارزش است.

4-کوشش‌ها بـاید مـتوجه این‌ امر‌ باشد که‌ گفتار و رفـتار مـا بـراساس تعالیم مکتب باشد، تا بتوانیم نـسلی مکتبی بپرورانیم.

5-والدین باید مراقبت کنند که الگوهای‌ ناصواب را به خانۀ‌ خود‌ راه ندهند.

6-توجه به سازندگی‌ و عرضۀ الگوهای‌ سالم برای سـالهای اولیـۀ زندگی طفل ضروری‌ است.

7-و سرانجام به شما پدران و مـادران‌ می‌گوییم کـه اگـر مـی‌خواهید زنـده بمانید و با مرگ ظـاهری شـما، نامتان از خاطر نرود، اگر می‌خواهید از شما به خیر‌ و صلاح یاد کنند و فرزندان شما مایۀ سعادت و حسنات باقیۀ شما باشند، بکوشید خـود را بـسازید و الگـوهای‌ درستی برای فرزندان خود باشید. آیندۀ خیر و سعادت‌آمیز شـما بـسته بـه طـرز عـمل شـماست.  اگر فرزندان شما‌ پاک‌ و باصفا‌ بمانند، شما زنده‌ هستید وگرنه مرده‌اید.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :