■ عظمت نماز در دیدگاه عرفا
بسم الله الرحمن الرحیم
«وَ إِنَّها لَكَبيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخاشِعينَ»[1]. خداى تعالى مىفرماید: نماز، كار بزرگى است . گمان نكنید كار آسانى است. عظمت نماز به پیكره نماز نیست; به این نیست كه اولش تكبیر و آخرش تسلیم و داراى افعال واقوال و اذكار و قیام و قعود است . این را بچههاى شش ساله هم انجام مىدهند . صلات، كبیر است، چون براى توحید و اخلاص در عبودیت است، وگرنه انسان صد سال هم كه نماز بخواند، مشرك است . عروج بشر در مرتبه توحید عملى و توحید اعتقادى به انقطاع از ماسوىالله و وابستگى به خداى تعالى است . بشر در این مرحله، منتهاى عبودیت را طى كرده است و منتهاى تكامل را پیدا كرده است . انبیا كه در برابر این جهان پرآشوب، نهضت كردند، به خاطر این بود كه این جهت را تكمیل كرده بودند و اتكایشان به خداى تعالى بود و غیر خدا را پرستش نكردند . چون آن مقام قربالهى را پیدا كرده بودند، احیا و اماته مىكردند . شما هم اگر آن مقام را پیدا كنى، مىتوانى احیا و اماته كنى.
این وسیلهاى استبراى عروج بشر، ولكن ما از آن استفاده نمىكنیم . جهان آفرینش - به حسب ماده و آفرینش - كه انبیا از آن استفاده مىكردند، براى همه یكسان است . یعنى شما هم مىتوانى، آن طور كه انبیا استفاده كردند، استفاده كنى; ولى همتشما ضعیف است . وقتى در ماكولات و مشروبات بىچاره باشى، در تشریفات بىچاره باشى، همان جا مىمانى. توحید، عبودیتخداى تعالى و انقطاع از ماسوى الله است. اگر بشر به این مرحله برسد - كه تكامل، رسیدن به این مرحله است - از چیزهاى دیگر صرف نظر مىكند . اگر بشر با كلمه توحید آشنا شود تمام اختلافات شرق و غرب تعطیل مىشود، اگر كلمه توحید در بین اجتماع پیاده شود، تمام خیانتها تعطیل مىشود . نماز، بزرگ است. خیلى مشكل است آدم به آن نمازى كه خدا مىخواهد موفق شود و آثار، مال همان نماز است .
[1] . البقرة : 45