■ عوامل تاثیر گذار در نماز کودک و نوجوان
زمينه هاى بيرونى
محيط خانواده ، محيط اجتماع و تمام كسانى كه به نحوى با كودك و نوجوان ارتباط دارند، زمينه هاى بيرونى محسوب مى شوند. اين زمينه ها مى تواند اثر و نقش سازنده يا تخريبى برآنان بگذارد.
كـودكـان و نـوجـوانـان بـه امـور مـحـسـوس و ظـاهـرى تـوجـه بـيـشـتـرى دارنـد، بـه هـمـيـن دليل اين امور برايشان با اهميت تر است .
فراهم ساختن زمينه هاى بيرونى تربيت به منظور ترغيب كودك و نوجوان به نماز، مى تواند مـحـرك فـعـاليـت، حـركـت و تمايل او به سوى فرامين الهى و رهنمودهاى قرآن كريم باشد. در ذيل برخى از اين زمينه ها به اختصار مورد بررسى قرار مى گيرد:
طرح و گفتگو درباره نماز
اگـر والديـن در حـضـور كـودك و نـوجـوان مسائل و معارف مربوط به نماز را طرح و درباره آن گفتگو كنند، به طور غيرمستقيم بر آنها تاءثير خواهد گذاشت .
صـحـبـت و گـفـتـگـو دربـاره نـمـاز مـى تواند در قالب شعر و سرود، قصه و حكايت ، توضيح مـطالب مربوط به نماز، طرح و نقاشى و مانند آن انجام شود تا در ذهن و روان كودك و نوجوان اثـر گـذاشـتـه بـا تـوجه به حس كنجكاويى كه دارند، خود به فعاليت فكرى و عملى در اين موضوع وادار شوند.
نـكـتـه قـابـل ذكـر ايـنـكـه ، والديـن نـبـايـد چـنـيـن فـكـر كـنـنـد كـه نـسـبـت بـه مـسـائل نـمـاز آگـاه هـسـتـنـد پـس چه ضرورتى دارد اين مطالب را بين خود مطرح كنند؟ طرح و گـفـتـگـوى عـمـدى دربـاره نـمـاز بـيانگر اهميتى است كه والدين به اين امر مى دهند و موجب جلب توجه كودك و نوجوان به جايگاه ارزشى نماز مى گردد.
ارتباط با دوستانِ نماز خوان
والديـن سـعـى كـنـنـد بـا خانواده ها و افراد متدين ارتباط و رفت و آمد داشته باشند چرا كه چنين خـانـواده هـايـى فـرزنـدان مـتـديـن و نـمـاز خـوانـى دارنـد كـه مـى تـوانـنـد بـر افـكـار و اعمال كودك آنان اثر مثبت و سازنده بگذارند.
هـمـچـنـيـن لازم اسـت كـودك و نـوجوان ترغيب شود تا دوستانى برگزيند كه براى نماز و آداب اسلامى اهميت قائل هستند. زيرا در مواقعى ، تاثير رفتار و گفتار كودكان بر يكديگر بيشتر از سايرين است .
علاوه بر اينها عمل نماز گزاران كودك و نوجوان در جمع همسالان خود مى تواند احساس نياز به شـخـصـيـت جـمـعى آنها را ارضا نمايد تكرار اين گونه موارد موجب اُنس و علاقه آنان به نماز خواهد شد.
ارائه الگو
ميل به داشتن الگوى مطلوب در كودكان و نوجوانان مشهود است و دوست دارند از كسى يا كسانى كـه از هـر جـهت مورد علاقه آنان است تقليد نمايند و رفتار و گفتارشان را مطابق رفتار الگو تنظيم كرده تا شبيه و مانند آن شوند.
والديـن بـا بهره گيرى از اين ميل و خواسته آنان ، مى توانند الگوهاى بسيار خوب و عالى از كـسـانـى كـه اهـل عـبوديت و نماز هستند به آنها معرفى نمايند، انبياى الهى ، امامان معصوم (ع ) و انـسـان هاى وارسته از جمله الگوهاى ارزنده و درخشانى هستند كه مى توان به كودك و نوجوان معرفى كرد تا در سايه آن به گمراهى گرفتار نگردد.
عـلاوه بـر ايـن خـود والديـن با اعتقاد و پاى بندى نسبت به دين بويژه با اهميت دادن به نماز و عـملكرد و رفتار درست مى توانند الگوى ارزنده و مفيدى براى فرزندانشان باشند. خصوصاً هنگامى كه عامل گفته هاى خود نيز هستند.
بـنـابـرايـن كـودكـان و نـوجـوانان در ابعاد مختلف زندگى خود محتاج الگو هستند، تا بتوانند افـكـار، آرزوهـا و تـلاش هـاى خـود را مـطـابـق آن تـنـظـيـم نـمـايـنـد. ايـنـان در مسائل الهى و دينى نيز كه به طور فطرى با آن در ارتباطند، در جست وجوى يك الگوى معنوى هستند. وجود چنين فردى آنان را در امر به هدايت و رستگارى كمك شايانى خواهد كرد.
نماز در حضور كودك و نوجوان
يـكـى از عـوامـلى كـه مـى تـوانـد بـاعث شوق و علاقه به نماز و آداب الهى در كودك و نوجوان گـردد آمـوزش بـصـرى اسـت . زيـرا ايـنـگـونـه آمـوزش هـا بـه دليـل اثـربـخـشـى و تـاثـيـر بـيشتر موجب يادگيرى، تغيير رفتار يا ايجاد رفتار تازه مى گـردد. عـلاوه بـر ايـن ، آموزش بصرى عميق تر بوده و ديرتر فراموش مى شود و زودتر از آموزش هاى ديگر تاثير مى گذارد.
والديـنـى كـه هـر چند وقت يك بار، كودك و نوجوان خود را با اخلاق حسنه و دعوت محبت آميز به مـسـاجـد و امـاكـن مـذهـبـى مـى بـرنـد، در عـلاقـه مـنـد كردن فرزندان خود به نماز، موفق تر از ديـگـرانـنـد. البـتـه ايـن كـار در صـورتـى مـوفـقـيـت آمـيـز اسـت كـه بـه خـسـتـگـى و دل زدگى كودك و نوجوان منجر نگردد.
نـمـاز خـوانـدن در مـنـزل و در حـضـور كـودك نيز اثر مثبت و سازنده اى خواهد گذاشت ، مثلاً اگر والديـن در اتـاقـى كـه كـودك مشغول بازى و يا نقاشى است ، سجاده خود را پهن كرده به نماز بايستند اثر معنوى ماندگارى خواهد گذاشت .
چـنـانـچـه نمازهاى واجب را در مسجد و به جماعت مى خوانيم خوب است نمازهاى نافله و قضا را در منزل بخوانيم تا براى كودك و نوجوان تداعى نشود كه مثلا پدرم چرا امشب نماز نخوانده است .
بـنـابراين وقتى كودك و نوجوان نماز ديگران، خاصه والدين را درك كند و ببيند، تاءثير مى پـذيـرد. اين تاثيرپذيرى باعث تحرك و فعاليت او در انجام عبادت و ساير آداب اسلامى مى شود.
جاذبه هاى ظاهرى
ظـواهـر زيـبـا و جـاذبـه هـاى گـونـاگـون به خودى خود شوق آور و رغبت انگيزند. اين ظواهر و جـاذبـه هـا (صـادق يا كاذب ) بر روح كودك و نوجوان تاثير بيشترى مى گذارد، به طورى كـه در بسيارى مواقع بدون داشتن دليل درست به سوى چيزى كه داراى ظاهرى زيبا است كشيده مى شود.
والدين مى توانند از آنچه كه مربوط به ظواهر نماز است در ترغيب فرزندانشان بهره گيرند تا به تدريج به نماز عادت كرده و سپس به باطن نماز اُنس يابند به عبارت ديگر، از شور و اشـتـيـاق ظـاهـرى بـه شـعـور بـاطـنـى و آگـاهـى دربـاره نـمـاز نايل شوند.
اگـر والديـن مـطابق ميل و خواسته كودك و نوجوان برايشان سجاده زيبا، مهر و تسبيح دلخواه ، عـطـر، لبـاس مـنـاسـب بـراى پسران و مقنعه و چادر نماز براى دختران تهيه كنند، به يقين كار ارزنـده و صـحـيـحـى را انـجـام داده انـد. خـوانـدن نـمـاز بـا صـوت و قـرائت زيـبـا و دل انـگـيـز و يـا تـهـيـه سـرودهـاى دلنـشـيـن دربـاره نماز مى تواند زمينه هاى رغبت آنان را به عمل صالحى چون نماز فراهم نمايد.
عـلاوه بـر ايـنها، هنگامى كه والدين اين ظواهر نيكو را در نماز مراعات مى نمايند. كودك پى مى بـرد كـه والديـنـش بـراى نـمـاز اهـمـيـت ويـژه قـائلنـد. بـه هـمـيـن دليـل ضـمن توجه بيشتر به نماز، بهترين لباس ها را در هنگام نماز مى پوشند و يا درحالى كه بسيار تميز و معطر هستند به نماز مى ايستند.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
