■ خانواده و نماز در روایات(1)
برگرفته از کتاب: جامع آيات و احاديث موضوعى نماز، مرکز تخصصی نماز
زمان نماز خواندن كودكان
قال على - عليه السلام -
علموا صبيانكم الصلاة وخدوهم بها اذا بلغوا ثمانى سنين
نماز را به فرزندان خويش تعليم دهيد، و چون به هشت سالگى رسيدند، آنان را وادار به خواندن اين فريضه الهى نمايند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 12).
اجبار فرزندان به خواندن نماز
قال الباقر - عليه السلام -
انا ناءمر صبيننا بالصلاة اذا كانوا بنى خمس سنين فمروا صبيانكم بالصلاة اذا كانوا بنى سبع سنين
فرزندان ما وقتى پنج ساله مى شوند، امر مى كنيم كه نماز بخوانند، پس شما هم هنگامى كه فرزندانتان به هفت سالگى رسيدند، آنها را نماز خواندن امر كنيد.
(وسائل الشيعه ، ج 3 ص 12).
ارتباط كودكان با نماز
عن معاوية بن وهب قال :
ساءلت اباعبدالله - عليه السلام - فى كم يؤ خذ الصبى بالصلاة ؟ فقال : فيما بين سبع سنين و ست سنين
معاويه بن وهب گويد: از امام صادق (ع ) پرسيدم : كودك را بايد از چه سنى وادار به خواندن نماز كرد؟ حضرت فرمودند: بين شش تا هفت سالگى . (وسائل الشيعه ج 3 ص 12).
كودكان از كى نماز بخوانند؟
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
مروا صبيانكم بالصلوة اذا بلغوا سبع سنين و اضربوهم على تركها اذا بلغوا تسعا
فرزندان هفت ساله تان را به نماز وادار كنيد و نه سالگان را اگر ترك نماز نمودند تاءديب كنيد. (سفينة البحار، ج 2 ص 25).
درس عبادت براى جوانان
قال الصادق - عليه السلام -
اجتهد فى العبادة و انا شاب فقال لى ابى : يا بنى دون ما اراك تصنع فان الله - عزوجل - اذا احب عبدا رضى منه باليسير
من جوان بودم ، و در عبادت كوشش بسيار مى كردم ، پدرم ، به من فرمود: كمتر از اين مقدار عبادت كه از تو مى بينم به جاى آور زيرا وقتى خداوند بنده اى را دوست دارد با عبادت كم از او راضى مى شود. (بحارالانوار، ج 47، ص 55).
سفارش امام صادق (ع ) به فرزندش
قال الصادق - عليه السلام -
يا بنى! انه لاينال شفاعتنا من استخف بالصلوة
اى فرزندم هركس نماز را سبك بشمارد به شفاعت ما دست نخواهد يافت . (وسائل الشيعه ج 3، ص 16).
آموزش نماز به فرزندان
قال على - عليه السلام -
علموا صبيانكم الصلاة
نماز را به فرزندانتان بياموزيد. (جامع احاديث الشيعه ، ج 4 ص 46).
سفارش على (ع ) به فرزندش
قال على - عليه السلام -:
اوصيك يا بنى بالصلاة عند وقتها
فرزندم ! تو را به نماز در اول وقت سفارش مى كنم . (بحارالانوار، ج 83 ص 14).
عمر جوانى در حال عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -:
ان الله يحب اشاب الذى ينفى شبابه فى طاعة الله
خداوند جوانى را كه عمر خود را در عبادت خدا به سر مى برد، دوست دارد. (كنزالعمال ، ج 43060).
صرف جوانى در عبادت
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
يا اباذر: ما من شاب ترك الذنيا و افنى شبابه فى طاعة الله الا اعطاه الله اجر اثنين وسبعين صديقا
اى ابوذر! هيچ جوانى ترك دنيا و لذايذ دنيا آن را نمى كند و جوانى خويش را در اطاعت و عبادت پروردگار بزرگ صرف نمى نمايد، مگر آن كه خداوند اجر و پاداش هفتاد و دو صديق به او اعطاء مى فرمايد. (مكارم الاخلاق ، ص 466).
لطف الهى بر عبادات جوان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
سبعة يظلهم الله فى ظلة يوم لاظل الاظلة : الامام العادل و شاب نشاء فى عبادة الله
خداوند هفت گروه را در سايه رحمت خود جاى مى دهد، روزى كه سايه اى جز سايه او نيست : اول زمامداران دادگر و دوم جوانى كه در عبادت خداوند پرورش يافته باشند. (نهج الفصاحه ، حديث 1732).
اذان نوجوان
قال الصادق - عليه السلام -
لاباءس ان يوذن الغلام الذى لم يحتلم
اذان نوجوان نابالغ اشكالى ندارد. (براى اذان نماز كفايت ميكند).
(بحارالانوار، ج 84، ص 161، وسايل الشيعه ، ج 4 ص 661).
مباهات خداوند بر جوان عابد
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -
ان الله تعالى يباهى بالشباب العابد الملئكة يقول : انظروا الى عبدى ! ترك شهوته من اجلى
خداوند به وجود جوان اهل عبادت بر فرشتگان مباهات مى كند و مى فرمايد: بنده مرا ببينيد! به خاطر من چگونه از لذت جسمانى خويش گذشته است . (ميزان الحكمه ، ج 5، ص 9)
نماز و نجات جوانان
روى ان فتى من الانصار كان يصلى الصلاة مع رسول الله ويرتكب الفواحش فوصف ذلك لرسول الله -صلى الله عليه وآله -فقال ان صلاته تنهاه يوما ما، فلم ، يلبث ان تاب
زمان وجوب نماز براى فرزندان
قال على - عليه السلام -
يجب الصلوة على الصبى اذا عقل
نماز بر كودك زمانى كه عقلش رسيد لازم است . (جامع احاديث الشيعه ، ج 4، ص 43).
آشنايى كودكان با اذان
سليمان الجعفرى قال سمعته بقول - عليه السلام -
اذن فى بيتك فانه يطرد الشيطان و يستحب من اجل الصبيان
سليمان جعفرى مى گويد از امام (ع ) شنيدم كه فرمود: در خانه خود اذان بگوى تا شيطان از آنجا بگريزد، و مستحب است ، زيرا كودكان به آن ذكر آشنا مى شوند.
(الكافى ، ج 3، ص 311).
حضور كودكان در صفوف نماز جماعت
عن جابر عن ابى جعفر - عليه السلام - قال
ساءلته عن الصبيان اذا صفوا فى الصلوة المكتوبة قال : لاتؤ خروهم عن الصلاة فرقوا بينهم
جابر مى گويد: از امام باقر - عليه السلام - در مورد كودكانى كه در نماز جماعت شركت مى كنند سؤ ال كردم ، امام باقر، (ع ) فرمودند: آنان را از صفهاى جلو به قسمت عقب صف نماز جماعت نفرستيد، بلكه آنان را (در ميان بزرگسالان ) پراكنده سازيد.
(تهذيب الاحكام ، شيخ طوسى ، ج 2 ص 380).
نوزاد در پناه اذان
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
و من ولد له مولود فليؤ ذن فى اذنه اليمنى ، و ليقم ، فى اليسرى ، فان ، ذلك عصمة من الشيطان
هركس كه نوزادى به او داده شد، در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگويد، زيرا اين كار نوزاد را از شر شيطان حفظ مى كند. (بحارالانوار، ج 84، ص 162).
ياد دادن وضو و نماز
قال الصادق - عليه السلام -
فاذا تعلم الوضوء و الصلاة غفرالله لوالديه
چون فرزندى وضو و نماز را ياد گيرد، خداوند (به پاداش آن ) پدر و مادر او را مى آمرزد. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 13).
همراهى طفل براى نماز
قال الصادق - عليه السلام -
كان على - عليه السلام - قد جعل بيتا فى داره ليس بالصغير ولا بالكبير لصلاته و كان اذا كان اليلل ذهب معه بصبى لا يبيت معه فيصلى فيه
اميرالمؤ منين (ع ) در خانه خود اتاق متوسطى براى نماز خود اختصاص داده بود شبها براى نماز خواندن فطل كوچكى را نمى خوابيد با خود به آن اتاق برده و نماز مى خواند. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 555).
تمرين نماز در سن شش سالگى
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
مرو صبيانكم بالصلوة اذا كانو ابناء ست سنين و اضربوهم اذا كانوا ابناء سبع سنين و فرقوا بينهم فى المضاجع كانوا ابناء عشر سنين
فرزندان خود را در سن شش سالگى به نماز وادار كنيد، و در هفت سالگى آنا را (در صورت نخواندن ) تنبيه كنيد، ودر سن ده سالگى رختخواب آنان را جدا كنيد. (مستدرك الوسائل ، ج 1 ص 171).
تاخير عذاب به خاطر علاقه جوانان به نماز
قال على - عليه السلام -
ان الله - عزوجل - ليهم بعذاب اهل الارض جميعا حتى لايتحاشى منهم احدا اذا عملوا بالمعاصى و اجترحوا السيئات فاذا الى الشيب ناقلى اقدامهم الى الصلوة و الولدان يتعلمون القرآن رحمهم الله فاخر ذلك عنهم
آنگاه كه اهل زمين در گناه و بديها غوطه ور مى شوند خداوند متعال قصد مى كند تمامى آنان را بدون استثناء دچار عذاب نمايد، ولى با توجه به پيرمردان ريش سفيدى كه براى نماز (به سوى مسجد) گام برمى دارند و نيز نونهالانى كه در حال يادگرفتن قرآن هستند، به تمامى اهل زمين رحم نموده و عذاب آنان را به تاءخير مى اندازد. (مستدرك الوسائل ، ج 3، ص 360، باب 3، روايت 12).
سخت نگرفتن نماز براى فرزندان
عن جعفر بن محمد عن ابيه - عليهما السلام - قال :
كان على بن الحسين - عليهماالسلام - ياءمر الصبيان ان يصلوا المغرب و العشاء جميعا و الظهر جميعا فيقال له (لهم ) يصلون الصلوة فى غير وقتها فيقول : هو خير من ان يناموا عنها
امام زين العابدين (ع ) به فرزندان خويش امر مى كرد كه نماز مغرب و عشاء را با هم بخوانند و ظهر وعصر را با هم بخوانند خدمت امام عرض شد كه فرزندان نماز را در غير وقتش مى خوانند امام فرمود: اين كار براى فرزندان بهتر است از اين كه بخوابند و نماز نخوانند. (بحارالانوار، ج 82، ص 364).
ترك نماز باعث تعجب
عن الحسن بن قارون انه قال :
ساءلت الرضا - عليه السلام - او سئل و انا اسمع عن الرجل يجبر ولده و هو لايصلى اليوم و الومين فقال : و كم اتى على الغلام ؟ فقلت ثمانى سنين ، فقال : سبحان الله ! يترك الصلاة قال : قلت يصيبه الوجع قال : يصلى على نحو ما يقدر
حسن بن قارون مى گويد: من از امام رضا (ع ) سؤ ال كردم يا يك نفر ديگر سؤ ال كرد و من گوش مى دادم كه مردى فرزندش را به نماز مجبور مى كرد، ولى فرزندش يك يا دو روز نماز نمى خواند، حضرت فرمودند: چند سال از سن آن پسر بچه مى گذرد؟ گفتم : هشت سال ، امام با تعجب فرمودند: ((سبحان الله )) (در اين سن ) نماز را ترك مى كند؟ عرض كردم نماز براى او سخت و رنج آور است ، امام (ع ) فرمود: به اندازه توانش نماز به جا آورد. (وسائل الشيعه ، ج 3 ص 13).
آموختن وضو به فرزند
قال الصادق - عليه السلام -
حتى يتم له تسع سنين ، فاذا تمت له علم الوضو وضرب عليه وامر بالصلوة و ضرب عليها، فاذا، تعلم ، الوضوء و الصلاة غفرالله لوالديه
وقتى (فرزندتان ) به سن نه سالگى برسد، پس وقتى كه نه سالش تمام شد، وضو را به او ياد بدهيد واگر كوتاهى كرد او را ادب كنيد، و او را امر به نماز كنيد و اگر كوتاهى كرد او را ادب كنيد پس زمانيكه فرزند وضو و نماز را ياد گرفتيد، خدا پدر و مادرش را مى آمرزد. (وسائل الشيعه ، ج 3، ص 13).
خواستن نماز از فرزند
قال الرضا - عليه السلام -
يؤ خذ الغلام بالصلاة و هوابن سبع سنين
چون پسر به هفت سالگى رسيد، او را به خواندن نماز وادار كنيد. (وسائل الشيعه ، ج 20 ص 229).
نماز متاهل
قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -
ركعتان من المتاءهل خير من اثنتين و ثمانين ركعة من العزب
دو ركعت نماز كسى كه همسر دارد، بهتر از هشتاد و دو ركعت نماز انسان مجرد است . (نهج الفصاحه ، ص 350).