برگرفته از کتاب: جامع آيات و احاديث موضوعى نماز، مرکز تخصصی نماز

جمعيت نماز جمعه

قال الصادق - عليه السلام -

اذا كان قوم فى قرية صلوا اربع ركعات فان كان لهم من يخطب بهم جمعوا اذا كانوا خمسة نفر، و انما جعلت ركعتين لمكان الخطبتين

اگر كسانى در جايى بودند كه (به جاى نماز جمعه ) نماز ظهر، بگزارند، و چنانچه در ميان آنها كسانى باشد كه قادر به خواندن خطبه جمعه باشد وتعداد حاضران نيز پنج نفر باشد، بايد نماز جمعه بخوانند نماز جمعه به جهت وجود دو خطبه دو ركعت مقرر شده است . (تهذيب ج 3، ص 238)

 صفوف اول را پر كنيد

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

ان النبى الله -صلى الله عليه وآله - قال : احضروا الذكر وادنوا من الامام فان الرجل لا يزال يتباعد حتى يؤ خر فى الجنة و ان دخلها

به نماز جمعه حاضر شويد و نزديك امام بنشينيد، چرا كه يك فرد هر چه از امام جمعه دور بنشيند در رفته به بهشت در آخر قرار مى گيرد؛ گرچه داخل آن شود. (سنن ابى داود، ج 1، حديث 663/1108).

 شرايط شروع نماز جمعه

قال الصادق - عليه السلام -

يبداء بالخطبة يوم الجمعة قبل الصلوة ، و اذا صعد الامام جلس ، و اذن المؤ ذنون بين يديه ، فاذا فرغوا من الاذان قام فخطب و وعظ ثم جلس جلسة خفيفة ، ثم قال فخطب خطبة اخرى يدعو فيها، ثم اقام المؤ ذنون للصلوة و نزل فصلى الجمعة ركعتين يجهر فيها بالقرئة

خطبه نماز جمعه پيش از نماز خوانده مى شود و چون امام درجايگاه نماز قرار گرفت مى نشيند و مؤ ذنها در حضور او اذان مى گويند و هنگامى كه اذان پايان يافت امام بلند شده و به خواندن خطبه و موعظه مى پردازد، و در پايان خطبه اول اندكى مى نشيند، سپس بلند مى شود و خطبه ديگر را ايراد كرده و دعا مى نمايد، سپس اذان گويان اقامه نماز مى گويند، امام از جايگاه پايين مى آيد و دو ركعت نماز جمعه گزارده و قرائت نماز را بلند مى خواند. (سنن ابى داود، ج 1، ص 651، حديث 652/1080).

 مردم به چه صورت بنشينند؟

قال على - عليه السلام -

يستقبل الناس الامام (عندالخطبة ) بوجوههم و يصغون اليه

مردم به هنگام خطبه رو به روى امام مى نشينند و به خطبه او گوش فرا مى دهند.(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 102).

 پوشش امام جمعه :

قال الصادق - عليه السلام -

ينبغى للامام الذى يخطب الناس يوم الجمعة ان يلبس عمامة فى الشتاء و الصيف و يتردى ببرد يمنى او عدنى و يخطب و هو قائم يحمدالله و يثنى عليه ثم يوصى بتقوى الله و يقرء سورة من القرآن صغيرة ثم يجلس ثم يقوم فيحمد الله و يثنى عليه و يصلى على محمد -صلى الله عليه وآله - و على ائمة المسلمين و يستغفر للمؤ منين و المؤ منات فاذا فرغ من هذا اقام المؤ ذن فصلى بالناس ركعتين يقراء فى الاولى بسورة الجمعة و فى الثانية بسورة النمافقين

شايسته است خطيب (امام ) جمعه در تابستان و زمستان عمامه بگذارد و عبايى از برد يمنى ياعدنى بپوشد و خطبه را ايستاده ايرادكند، سپس حمد و ثناى الهى گويد و مردم را به تقوا سفارش نمايد، و (در پايان خطبه ) سوره كوچكى از قرآن بخواند وبنشيند، و بعد (براى خطبه دوم )بلند شود و حمد و ثناى خدا كند و صلوات بر محمد و بر ائمه مسلمين بفرستد و براى زنان و مردان مؤ من طلب استغفار نمايد. چون خطبه تمام شد، مؤ ذن اقامه بگويد، آنگاه امام دو ركعت نماز (در ركعت اول سوره جمعه و در ركعت دوم سوره منافقون ) بخواند. (اصول كافى ، ج 3، ص 421).

 حضور در مصلا پيش از شروع خطبه ها

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

ان الملائكة على ابواب المسجد يكتبون الناس على منازلهم جاء فلان من ساعة كذا و كذا و جاء فلان من ساعة كذا و كذا، جاء فلان و الامام يخطب ، جاء فلان فادرك الصلوة ، و لم يدرك الخطبة

فرشتگان (در روز جمعه ) بر درهاى مساجد قرار گيرند، و اسامى مردم را حسب زمان حضورشان ثبت مى نمايند و بنويسند كه فلان نمازگزار ساعت چند فلانى ساعت چند و فلانى چه ساعتى وارد شد كه امام جمعه در حال خواندن بود، وفلان فرد آمد و نماز جمعه را درك كرد و به خطبه نرسيد. (كنزالعمال ، حديث ، 21178).

 دو خطبه به جاى دو ركعت

قال الصادق - عليه السلام -

انما جعلت الخطبة عوضا عن الركعتين اسقطتا من صلوة الظهر فهى كالصلوة لايحل فيها الا ما يحل فى الصلوة

خطبه هاى (نماز جمعه ) را به جاى دو ركعتى كه از نماز ظهر برداشته شده ، قرار داده اند، پس آنها نيز همچون نمازند و جايز نيست در آنها، مگر آنكه در نماز جايز شمرده شده است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 15).

 امام جمعه و خطبه

قال الصادق - عليه السلام -

يبداء بالخطبة يوم الجمعة قبل الصلوة

روز جمعه قبل از نماز جمعه خطبه ايراد مى گردد.(مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 23).

 رعايت ادب در خطبه ها

عن عدى بن حاتم :

ان خطيبا خطب عندالنبى -صلى الله عليه وآله - فقال : من يطع الله و رسوله و من يعصهما فقال : قم و اذهب بئس الخطيب انت

شخصى نزد پيامبر -صلى الله عليه وآله - خطبه اى خواند و گفت : چه كسى اطاعت خدا ورسولش را مى كند و هركسى كه نافرمانى آن دو را مى نمايد؟)) حضرت فرمود: بلند شو برو !كه بد خطيبى هستى (سنن ابى داود، ج 1، حديث 69/1099)

 خطبه هاى كوتاه

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

ان قصر الخطبة و طول الصلوة مئنة عن فقه الرجل ، فاطيلوا الصلوة ، و اقصروا الخطبة و ان من البيان ، سحرا و انه سياءتى بعدكم اقوام يطيلون الخطب و يقصرون الصلوة

به درستى كه كوتاهى خطبه و طولانى ساختن نماز نشانه فقاهت امام جمعه است ، پس نماز را طولانى و خطبه را كوتاه كنيد كه بعضى از سخنها دلربا است پس از شما مردمى بيايند كه خطبه ها را طولانى و نماز را كوتاه برگزار نمايند. (كنزالعمال ج 7، ص 748 ح 21223)

 امام جمعه و سلام

عن على - عليه السلام -

انه كان اذا صعد المنبر سلم على الناس

على (ع ) هرگاه بر منبر مى نشست ، به مردم سلام مى كرد. (بحارالانوار، ج 89، ص 257).

 آداب ورود به نماز جمعه

قال على - عليه السلام -

لا باءس بان يتخطى الرجل يوم الجمعة الى مجلسه حيث كان فاذا خرج الامام فلا يتخطان احد رقاب الناس وليجلس حيث يتيسر الا من جلس على الابواب و منع الناس ان يمضوا الى السعة فلا حرمة ان يتخطاه

مانعى ندارد كه نمازگزار روز جمعه به جاى سمت خود در نماز گام بردارد، ولى وقتى امام براى خطبه خواندن آماده شد، كسى نبايد بر سر و گردن مردم راه برود بلكه بايد هر كجا كه ممكن بود بنشيند مگر كسى كه در كنار درهاى ورودى نشسته باشد و وجود او در آنجا مانع ورود ديگران به قسمتهاى خالى باشد كه در اين صورت اگر لگدمال شود حرمتى ندارد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 94).

 نظافت براى نماز جمعه

قال الصادق - عليه السلام -

ليتزين احدكم يوم الجمعة يغتسل و يتطيب و يسرح لحيته و يلبس انظف ثيابه وليتهياء للجمعة وليكن عليه فى ذلك اليوم السكينة و الوقار

بايد هر يك از شما در روز جمعه خود را بيارايد (رعايت چهار نوع نظافت :)

1 - غسل كند.

2 - عطر بزند

3 - ريش و موهاى خود را شانه كند.

4 - پاكيزه ترين جامه هايش را بپوشد و براى نماز جمعه آماده شود، البته بايد آرامش و وقار در رفتار او نمايان باشد. (فروع كافى ، ج 3، ص 417).

 شيوه پيامبر (ص )

قال عن جابربن سمرة :

كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - لايطيل الموعظة يوم الجمعة انما هن كلمات يسيرات

شيوه پيامبر خدا (ص ) چنين بود كه روز جمعه موعظه را طولانى نمى كرد، بلكه مواعظ او كلماتى اندك بودند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 633).

 سوره مؤ منون و منافقون در نماز جمعه

عن النبى -صلى الله عليه وآله - قال :

يقرء فى الجمعة فى الركعة الاولى بسورة الجمعة ليحرض بهاالمؤ منين و فى الثانية بسورة المنافقين ليفرع بها المنافقون

از پيامبر خدا -صلى الله عليه وآله - نقل شده كه فرمود: درركعت اول نماز جمعه سوره جمعه خوانده شود تا به آن مؤ منين را راغب كند و در ركعت دوم سوره منافقين خوانده شود تا به وسيله ان منافقين را بترساند. (بحارالانوار، ج 89، ص 221).

 برگرفتن زينت در روز جمعه

عن الصادق - عليه السلام - فى قوله - عزوجل - خذوا زينتكم عند كل مسجد قال : فى العيدين و الجمعة

از امام صادق (ع ) در تفسير سخن خداوند عزوجل : ((زينت خود را نزد هر پرستشگاه برگيريد))نقل شده است كه حضرت فرمود: در عيد قربان و فطر و جمعه . (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 78).

 دعاى پس از نماز جمعه

قال الصادق - عليه السلام -

من قراء يوم الجمعة بعد فراغه من صلوة الجمعة و قبل ان يثنى رجليه سورة الاخلاص سبع مرات و فاتحة الكتاب مرة ، و قل اعوذ برب الناس سبع مرات ، لم ينزل به بلية و لم تصبه فتنة الى يوم الجمعة الاخرى فان قال : اللهم اجعلنى من اهل اجلنة التى حشوها بركة و عمارها الملائكة مع نبينا محمد -صلى الله عليه وآله - و ابينا ابراهيم جمع الله - عزوجل - بينه و بين محمد و ابراهيم - صلوات الله عليهما و الهما - فى دار السلام - صلى الله على محمد و ابراهيم و على الهما الطاهرين

هر كس روز جمعه پس از فراغت از نماز جمعه وقبل از آنكه پايش را جمع كند هفت بار سوره اخلاص و يك بار سوره حمد و هفت سوره ناس را بخواند، تا جمعه آينده بر او گرفتارى و آسيبى نمى رسد. و اگر بگويد: خدايا مرا از اهل بهشت قرار بده ، بهشتى سرشار از بركت كه فرشتگان آباد كننده آنند، همراه پيامبرمان محمد (ص ) و پدرمان ابراهيم (ع ) خداوندميان او و حضرت محمد و حضرت ابراهيم در بهشت جمع مى كند. درود خدا بر پيامبر اسلام وحضرت ابراهيم و دودمان آنان . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 90).

این مطلب را به اشتراک بگذارید :