برگرفته از کتاب: جامع آيات و احاديث موضوعى نماز

علت نماز جمعه

قال من اصحاب اميرالمؤ منين - عليه السلام -

الواجب فى حكم الله و حكم الاسلام على المسلمين بعد ما يموت امامهم اويقتل ضالا كان او مهتديا ان لايعملوا عملا و لايقدموا يدا و لا رجلا قبل ان يختاروا لانفسهم اماما عفيفا عالما و رعا و عارفا بالقضاء و السنة يجبى فيئهم و يقيم حجهم و جمعهم و يجبى صدقاتهم

در حكم خدا و اسلام بر مسلمين واجب است كه هرگاه پيشوايان بميرد يا كشته شود - چه گمراه باشد چه هدايت يافته - پيش از هر كار براى خود رهبرى پاكدامن و دانا و با تقوا و آگاه به قضاوت و دين انتخاب كنند تا مالياتها را جمع كند و نماز جمعه ها را برپا كند و صدقات آنان را گرد آورد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 14).

نماز جمعه در قرآن

عن زرارة و محمد بن مسلم انهما سئلا اباجعفر - عليه السلام - عن قول الله تعالى :

حافظوا على الصلوات و الصلاة الوسطى قال : صلوة الظهر و فيها فرض الله الجمعة ، وفيها الساعة التى لا يوافقها، عبد مسلم فيساءل خيرا لااعطاه الله اياه

زراره و محمد بن مسلم از حضرت باقر (ع ) از تفسير قول خداوند كه : نمازها و نماز وسطى را محافظت نماييد. سؤ ال نمودند، فرمود: نماز وسطى ) نماز ظهر است و در ظهر (روز جمعه ) خداوند نماز جمعه را واجب ساخته و در روز جمعه ساعتى است كه بنده مسلمانى نيست كه خيرى را طلب نمايد جز اينكه خداوند آن را به وى عنايت فرمايد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 9).

 وجوب نماز دسته برداشته شد

قال الباقر - عليه السلام -

فرض الله على الناس من الجمعة الى الجمعة خمسا وثلاثين صلوة ، منها صلوة ، واحدة فرضها، فى جماعة و هى الجمعة و وضعها عن التسعة : عن الصغير و الكبير و المجنون و المسافر و العبد و المريض و المراءة والاعمى و من كان على راءس فرسخين ، و روى مكان المجنون الاعرج

خداوند از نماز جمعه تا جمعه ، سى و پنج نماز بر مردم واجب ساخته و يك نماز از آن ها را به جماعت واجب نموده كه نماز جمعه مى باشد، و وجوب آن را از نه دسته برداشته است : خردسال ، سالخورده ، ديوانه ، مسافر، برده ، زن ، نابينا، و هركس در فاصله دوفرسنگى با نماز جمعه قرار دارد. (برخى به جاى ديوانه ، لنگ را روايت كرده اند). (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 5).

 تشويق براى نماز جمعه

قال رزاره :

حثنا ابوعبدالله - عليه السلام - على صلوة الجمعة حيت ظننت انه يريد ان ناءتيه فقلت له : نفدوا عليك ؟ فقال - عليه السلام - لا انما عنيت عندكم

زراره مى گويد: امام صادق (ع ) ما را آنقدر به نماز جمعه تشويق نمود كه پنداشتم منظور آن حضرت اين است كه خدمت ايشان برسيم (و نماز جمعه را به امامتشان برپا داريم ) برداشت خودم را به آن حضرت عرض كردم ، فرمود: خير همانا مقصودم نمازى بود كه خودتان داريد. (تهذيب ، ج 3، ص 239).

  مانع نماز جمعه :

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

من كان يؤ من بالله و اليوم الاخر فعليه الجمعة يوم الجمعة الاعيل مريض او مسافر او امراءة او مملوك ، و من استغنى عنها بلهو او تجارة استغنى الله عنه و الله غنى حميد

برهر كس كه به خداوند و روز قيامت ايمان دارد در روز جمعه ، نماز جمعه بر او واجب مى باشد، جز بر بيمار يا مسافر يا زن ، يا برده و هر كس از نماز جمعه به وسيله پرداختن به لهو يا تجارت بى نيازى جويد، خداوند هم از او بى نيازى جويد(و عبادت او را نپذيرد) و خدا بى نياز و ستوده است . (كنز العمال ، ج 7 ص 726، ح 21120).

 درك نماز جمعه

قال الباقر - عليه السلام -

الجمعة واجبة على من ان صلى الغداة فى اهله ادرك الجمعة ، و كان رسول الله -صلى الله عليه وآله - انما يصلى العصر فى وقت الظهر فى سائر الايام كى اذا قضوا للصلوة مع رسول الله -صلى الله عليه وآله - رجعوا الى رحالهم قبل الليل ، وذلك سنة الى يوم القيامة

نماز جمعه بر هر كس كه نماز صبح را پيش خانواده خود خوانده و جمعه را درك كند واجب است . پيامبر در روزهاى ديگر، نماز عصر را هم وقت ظهر مى خواند تا وقتى با پيامبر نماز را به جا آوردند بتوانند قبل از فرا رسيدن شب به خانه بروند و اين تا روز قيامت سنت است . (تهذيب ، ج 3، ص 240).

 شركت زندانيان در نماز جمعه

قال الصادق - عليه السلام -

ان عليا - عليه السلام - كان يخرج اهل السجون من الحبس فى دين او تهمة ، الى الجمعة فيشهدونها، و يضمنهم الاولياء حتى يردونهم

امام صادق (ع ) از پدر بزرگوارش روايت مى نمايد: روش على (ع ) چنين بود، كسانى را كه به واسطه بدهكارى يا تهمت محبوس بودند (روز جمعه ) براى شركت در نماز جمعه از زندان خارج مى ساخت و آن ها به نماز حاضر مى شدند، و اوليائشان ضامن مى شدند كه آنان را به زندان بازگردانند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 27).

كفايت نماز جمعه :

قال على - عليه السلام -

اذا شهدت المراءة و العبد الجمعة اجزاءت عنهما من صلوة الظهر

چون زن و برده در نماز جمعه حاضر شدند، (نماز جمعه ،) به جاى نماز ظهر آنها محسوب خواهد شد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 26).

نماز جمعه ، نمازى حكومتى است

قال على - عليه السلام -

العشيرة اذا كان عليهم امير يقيم الحدود عليهم فقد وجب عليهم الجمعة و التشويق

هرگاه طايفه اى اميرى داشته باشند كه حدود (الهى ) را برايشان اجرا نمايد، اقامه نماز جمعه و رفتن به منى در ايام تشوق بر آنان واجب است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص ‍ 13).

 شياطين در روز جمعه

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

اذا كان يوم الجمعة غدت الشياطين براياتها الى الاسواق فيرمون الناس بالترابيث او الربائث و يثبطونهم عن الجمعة

هرگاه روز جمعه فرا رسد، شيطانها صبح زود با پرچمهايشان به بازارها مى روند و به طرف مردم موانعى مى افكنند و آنان را از آمدن به نماز جمعه باز مى دارند. (كنز العمال ، ج 7، ص ‍ 736، ح 21168).

 وجوب نماز جمعه

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

خطب يوم الجمعة فقال :... و اعلموا ان الله فرض عليكم الجمعة الى يوم القيامة

پيامبر در خطبه روز جمعه فرمود: بدانيد كه خداوند نماز جمعه را تا روز قيامت بر شما واجب گردانيده است . (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 10).

 خطبه جنگ و جمعه

قال هشام بن عمار:

كان اذا خطب فى الحرب خطب على قوس و اذا خطب فى الجمعة خطب على عصا

رسول خدا -صلى الله عليه وآله - هرگاه در جنگ خطبه مى خواند بر كمان تكيه مى كرد و هرگاه در (نماز) جمعه خطبه مى خواند، بر عصا تكيه مى داد. (سنن ابن ماجد، ج 1 حديث 199/1094)

 مقام حركت كننده به سوى نماز جمعه

عن انس قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

اذا راح منا سبعون رجلا الى الجمعة كانوا كسبعين موسى الذين و فدوا الى ربهم او افضل

انس بن مالك از پيامبر (ص ) روايت مى نمايد كه فرمود: هنگامى كه هفتاد نفر از ماروانه نماز جمعه شوند، مانند هفتاد نفر موسى (پيامبر) باشند كه برپروردگارشان وارد گرديده باشند يا برتر از آنها. (كنزالعمال ، ج 7 ص 709، ح 21043).

آداب نماز جمعه

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

لايقيمن احدكم اءخاه يوم الجمعة ثم يخالف الى مقعده فيقعده فيه ولكن يقول : افسحوا

روز جمعه فردى از شما برادر مؤ من را از جا بلند نكند تا در جاى او بنشيند، بلكه بگويد: جا بگشاييد. (كنزالعمال ، ج 7، ص 746، ح 21210).

 استجابت دعا

قال الصادق - عليه السلام -

الساعة التى يستجاب فيها الدعاء يوم الجمعة مابين فراغ الامام من الخطبة الى ان يستوى الناس فى الصفوف

ساعتى كه دعا در آن مستجاب است روز جمعه و فاصله ميان پايان خطبه ، تا به صف ايستادن مردم مى باشد. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص 41).

بى احترامى به نمازگزاران

عن عبدالله بن بسر و عن جابر:

ان رجلا دخل المسجد يوم الجمعة و رسول الله -صلى الله عليه وآله - يخطب فجعل يتخطى رقاب الناس فقال : اجلس فقد اذيت و انيت الناس

عبدالله بن بسر و جابر گويند، مردى روز جمعه وارد مسجد شد، در حالى كه رسولخدا (ص ) مشغول خواندن خطبه بود، او مردم را لگدمال مى نمود(و از ميان صفها براى پيدا كردن جا حركت مى كرد) پيامبر (ص ) فرمود: بنشين كه مردم را اذيت نمودى . (كنز العمال ، ج 7، ص 748، ح 21221).

 رها كردن تجارت :

روى انه كان بالمدينة اذا اذن المؤ ذن يوم الجمعة نادى مناد حرم البيع حرم البيع ، لقوله ، - عزوجل - يا ايها الذين امنوا اذا نودى للصلاة من يوم الجمعة فاسعوا الى ذكرالله و ذروا البيع (4).

نقل شده كه در مدينه وضع چنين بود، آنگاه كه روز جمعه مؤ ذن اذان مى گفت ، منادى بر اساس كلام خداوند: ((اى آنان كه ايمان آورده ايد !آنگاه كه براى نماز از روز جمعه اذان گفته شد، به سوى خدا بشتابيد، و سوداگرى را رها كنيد))ندا در مى داد: خريد و فروش حرام شد، خريد، و فروش حرام شد. (وسائل الشيعه ، ج 5، ص 87).

 تقيه در جمعه

قال عن على بن الحسين - عليه السلام -

انه كان يشهد الجمعة مع ائمة الجور تقية ولايعتد بها و يصلى الظهر لنسفه

امام سجاد (ع ) در نماز جمعه كه به امامت حاكمان جور برگزار مى شد، از روى تقيه ، شركت مى كرد، ولى به آن اعتنا نمى كرد و نماز ظهر راخود مى خواند. (مستدرك الوسائل ، ج 6، ص ‍ 40).

 اجتماع نماز جمعه وعيدهاى فطر وقربان

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله -

قد الجتمع فى يومكم هذا عيدان : فمن شاء اجزااءه من الجمعة و انا مجمعون

در اين روزتان (جمعه ) دو عيد باهم جمع شده است ، پس هر كس بخواهد نماز عيد بخواند، بى نياز از جمعه است واما ما نماز جمعه را نيز به پا مى كنيم . (سنن ابى داود، ج 1، حديث 647/1073).

 مسافرت قبل از نماز جمعه

عن على بن موسى الرضا - عليه السلام - قال :

ما ياءمر من سافر يوم الجمعة قبل الصلاة ان لايحفظه الله تعالى فى سفره ، و لايخلفه و لا يخلفه فى اهله ، ولا يرزقه من فضله

از امام رضا (ع ) نقل شده كه فرمود: كسى كه روز جمعه پيش از نماز جمعه سفر كنيد، ايمن نيست از اينكه خداوند متعال او را در سفرش حفظ نكند، و او را در خانواده اش جانشين نشود، و او را از فضلش روزى ندهد. (بحارالانوار، ج 89، ص 201).

این مطلب را به اشتراک بگذارید :