جامع آيات و احاديث موضوعى نماز

آداب و مستحبات نماز در روایات

نماز و زينت

قال على - عليه السلام -:

لاتصلى المراءة عطلا ؛

زن بدون زينت نماز نخواند.

(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 325)

 با سر وريش بازى نكنيد

قال زراره :اذا قمت فى الصلاة فعليك بالاقبال على صلاتك ؛ فانما لك من الصلاة ما اقبلت عليه بقلبك ، و لاتعبث فيها بيدك و لابراءسك ، و لابلحيتك ، و لاتحدث نفسك ، و لاتتشئاب و لا تمط؛

هرگاه به نماز ايستادى پس بر تو باد، به توجه كامل به نمازت ؛ چون آن مقدار از نمازت كه باتوجه باشد براى تو مفيد خواهد بود. در نماز با دست و سر و ريش خويش بازى مكن و در دل به كارى حديث نفس مكن ، (مثلا به بازار روى و خريد و فروش و داد و ستد كنى ) و در حين نماز دهن دره نكش ‍ و قامت كشى مكن (و از هرچه كه با شاءن نماز حقيقى ناسازگار است اجتناب كن ؛ زيرا به هر اندازه اى كه نمازگزار در نماز به سوى خداوند روى آورد، به همان مقدار نمازش پذيرفته و بقيه مطرود مى گردد.(بحارالانوار، ج 84، ص 220)

حدود نماز

قال الصادق - عليه السلام -:

للصلوة اربعة الاف حد؛

براى نماز چهار هزار حد است .(فلاح السائل ، ص 23)

 نماز خواندن با آگاهى

قال على - عليه السلام -:

نوم على يقين خير من صلاة فى شك ؛

خوابيدن با علم و يقين بهتر از نماز و نيايش خدا با شك و ترديد است .(نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، ص 1130)

 آداب وضو به حسب باطن و قلب

عن الرضا - عليه السلام -:

انما امر بالوضوء ليكون العبد طاهرا اذا قام بين يدى الجبار و عند مناجاته اياه مطيعا له فيما امره تقيا من الادناس و النجاسة مع ما فيه من ذهاب الكسل و طرد النعاس و تزكية الفؤ اد للقيام بين يدى الجبار و انما وجب على الوجه و اليدين و الراءس و الرجلين لان العبد اذا قام بين يدى الجبار فانما ينكشف من جوارحه و يظهر ما وجب فيه الوضوء و ذلك انه بوجهه يسجد و يخضع و بيده يسئل و يرغب و يرهب و يتبتل و براءسه يستقبله فى ركوعه و سجوده و برجليه يقوم و يقعد ؛

همانا امر شده است به وضو تا آن كه بنده پاك باشد هنگامى كه مى ايستد مقابل خداى جبار و وقت مناجات نمودن او حق را و براى آن كه مطيع باشد در آن چه او را امر فرموده و پاكيزه باشد از گناهان و نجاست با آن كه در آن است فوايد ديگر از قبيل برطرف شدن كسالت و رفع شدن چرت و پاكيزه شدن دل براى ايستادن در مقابل خداى جبار و همانا واجب شد بر رو و دو دست و سر و دو پا، زيرا بنده وقتى كه در حضور حضرت جبار ايستاد، همانا منكشف مى شود از جوارح او، و ظاهر گردد آن چه كه وضو در آن واجب شود، زيرا با رويش سجده كند و خضوع نمايد و با دستش سؤ ال و رغبت و رهبت نمايد و منقطع به حق شود و با سرش استقبال كند حق را در ركوع و سجود، و با پاهايش بايستد و بنشيند.(عيون اخبار الرضا، ج 2، ص 104)

 رسيدن به كمال نماز به وسيله آداب آن

قال الصادق - عليه السلام -:

لايتم الصلوة الا لذى طهر سابغ و تمام بالغ غير نازغ و لازائغ عرف ؛ فاخبت فثبت و هو واقف بين الياءس و الطمع و الصبر و الجزع كان الوعد له صنع و الوعيد به وقع بذل عرضه و تمثل عرضه و بذل فى الله المهجة و تنكب اليه المحجة غير مرتغم بارتغام يقطع علائق الاهتمام بغير من له قصد و اليه وفد و منه استرفد فاذا اتى بذلك كانت هى التى تنهى عن الفحشاء و المنكر ؛

نماز به كمال نمى رسد جز براى نمازگزارى كه داراى طهارتى همه جانبه و تماميتى رسا باشد، نه ديگران را اغوا كند و نه خود از حق منحرف گردد، (خدا را) شناخته و سر تسليم فرود آورده استقامت و ثبات در پيش گيرد، بين نوميدى (از رحمت خدا) و طمع (به رحمت او) و ميان شكيبايى و بى تابى ايستاده باشد، گويى وعده نيكوى خدا برايش عملى شده و وعده عذاب بر او واقع گشته ، مال و متاع خود را(در راه خدا) بذل نموده و هدف خود را(از عبادت ) پيش رو قرار داده و در راه خدا خون خود را ارزانى كرده و در راه به سوى خداوند نموده و از ماسواى او روى گرداند، در بينى بر خاك نهادن هيچ ناخوشايندى و كراهتى در دل ندارد، رشته هاى پيوند را به غير آن كسى كه او را قصد كرده و به سويش روانه شده و از او عطا و يارى طلبيده گسسته است قطع كند، پس چون چنين نمازى به جاى آورد، اين همان نمازى است كه از فحشاء و منكر باز مى دارد.(فلاح السائل ، ص 23)

آداب و شرايط نماز

قال الرضا - عليه السلام -:

اذا اردت ان تقوم الى الصلاة فلا تقم اليها متكاسلا و لا متناعسا و لا مستعجلا و لا متلاهيا و لكن تاتيها على السكون و الوقار و التودة و عليك الخشوع و الخضوع متواضعا لله - عز و جل - متخاشعا عليك خشية و سيماء الخوف راجيا خائفا بالطمانينة على الوجل و الحذر فقف بين يديه كالعبد الابق المذنب بين يدى مولاه فصف قدميك و انصب نفسك و لاتلتفت يمينا و شمالا و تحسب كانك تراه فان لم تكن تراه فانه يراك و لاتعبث بلحيتك و لابشى ء من جوارحك و لاتفرقع اصابعك و لاتحك بدنك و لاتولع بانفك و لا بثوبك و لا تصلى و انت متلنم و لايجوز للنساء الصلاة و هن متنقبات و يكون بصرك فى موضع سجودك مادمت قائما و اظهر عليك الجزع و الهلع و الخوف و ارغب مع ذلك الى الله - عز و جل - و لا تتك مرة على رجلك و مرة على الاخرى و تصلى صلاة مودع ترى انك لا تصلى ابدا و اعلم انك بين يدى الجبار و لاتعبث بشى ء من الاشياء و لاتحدث لنفسك و افرغ قلبك و ليكن شغلك فى صلوتك ، و ارسل يديك الصقهما بفخذيك فاذا افتحت الصلاة فكبر و ارفع يديك بحذاء اذنيك و لاتجاوز بابهاميك حذاء اذنيك و لاترفع يديك بالدعاء فى المكتوبة حتى تجاوز بهما راءسك و لاباس بذلك فى النافلة و الوتر فاذا ركعت فالقم ركبتيك براحتك ، و تفرج بين اصابعك و اقبض عليها و اذا رفعت راسك من الركوع فانصب قائما حتى ترجع مفاصلك كلها الى المكان ثم اسجد وضع جبيتك على الارض و رغم على راحتيك و اضمم اصابعك وضعهما مستقبل القبلة و اذا جلست فلا تجلس على يمينك و لكن انصب يمينك و اقعد على اليتيك و لا تضع يدك بعضه على بعضه لكن ارسلهما ارسالا فان ذلك تكفير اهل الكتاب و لا تتمطى فى صلاتك و لاتتجشا و امنعهما بجهدك و طاقتك فاذا عطست فقل الحمدلله و لا تطا موضع سجودك و لاتتقدم مرة و لاتتاخر اخرى و لاتصل و بك شى ء من الاخبثين و ان كنت فى الصلاة فوجدت غمزا فانصرف الا ان يكون شيئا تصبر عليه من غير اضرار بالصلاة .و اقبل على الله بجميع القلب و بوجهك حتى يقبل الله عليك ، و اسبغ الوضوء، و عفر جبينك فى التراب و اذا اقبلت على صلاتك اقبل الله عليك بوجهه و اذا عرضت اعرض الله عنك ؛

1 - هنگامى كه اراده نمودى براى انجام نماز، پس با بى رغبتى ، كسالت ، خواب آلودگى ، عجله و... مشغول به چيزى نماز، به جا نياور

2 - با حالت حضور قلب و سكون و آرامش و تاءنى ، مشغول نماز شو.

3 - بر شما باد در نماز به صورت خشوع و خضوع

4 - در پيشگاه الهى چنان خاضع و خاضع باش كه خشيت و خوف از سيماى تو ظاهر گردد، و به وسيله طمانينه خوف و رجاء در تو ظهور پيدا كند.

5 - از كثرت ترس و ورعى كه بر قلبت عارض گرديده است ، پس در اين حالت مقابل پروردگارت چون بنده فرارى گناهكار كه در مقابل مولايش ‍ قرار گرفته بايست .

6 - قدمهايت را منظم كن و خود را براى اطاعت از مولايت مستعد و مهيا ساز.

7 - و به چپ و راست توجه مكن .

8 - و خدا را مثل اين كه تو را مى بيند به حساب آور، زيرا اگر تو خدا را نمى بينى همانا خدا تو را مى بيند.

9- با ريش و ساير اعضا و جوارحت و با جامه ات بازى مكن .

10 - در حال گرفتگى بينى نماز نخوان .

11 - و براى زنان نيزدرست نيست كه با نقاب و دو بند نماز بخوانند.

12 - چشمت را در هنگامى كه ايستاده اى به موضع سجده بينداز.

13 - و در هنگام نماز از خودت جزع و هول و ترس از خدا ظاهر كن و با اين حالات مخصوص ، نشان بده كه تو راغب الى الله هستى و به خدا عشق مى ورزى .

14 - در حال قيام گامى به اين پا و گاهى به آن پا تكيه مكن .

15 - نمازى به جا آورد مثل اينكه نماز وداع است كه ديگر موفق به اداى آن نمى شوى .

16 - بدان كه همانا تو در برابر خداوند جبار هستى ، بنابراين با چيزى از اشياء به بازى مشغول مشو و حديث نفس مكن و قلبت را از همه چيز غير از ياد خدا و عبادت او فارغ كن ، و فقط بايد به كارنماز بپردازى .

17 - هنگام نماز در حال قيام دستهايت را روى رانهاى پايت قرار بده .

18 - و در شروع نمازت تكبير بگوى .

19 - و دستهايت را تا نرمه گوشت بلند كن ، به طورى كه انگشتهاى ابهامت از گوش و مقابل آن تجاوز نكند.

20 - و در قنوت نماز واجب دستهايت از سر تجاوز نكند و اما در نماز نافله و وتر مانعى نيست .

21 - هرگاه به ركوع رفتى ، پس دستهايت را به زانوهايت بگذار و انگشتانت را بگشا و دستهايت را جمع نموده از محاذى زانوها و پاها خارج مكن .

22 - هنگام برخاستن از ركوع به تمام قامت بايست تا آن كه مفاصلت تماما به مكان اصلى خود برگردد، و عروق و رگها جا به جا شود.

23 - در سجده جبين و پيشانى و كف دستهايت را بر زمين بگذار.

24 - و انگشتان دستهايت را هنگام سجده ببند و به طرف قبله قرارش ‍ ده .

25 - و هرگاه نشستى ، پس به قسمت راست بدن ننشين ، بلكه طرف راست را بلند نموده و بر طرف چپ بگذار و بر رانهاى خود بنشين .

26 - دست روى دست مگذار، بلكه دستهايت را آزاد كن و مستقيم بر رانهاقرارش بده زيرا اين عمل دست روى دست گذاشتن ، عمل اهل كتاب است .

27 - در هنگام نماز خميازه مكش و دست و پا را دراز مكن و آروغ نزن ، و هرگاه اين دو، تو را فشار آوردند با جد و جهد از خود دفع كن و تحمل نما.

28 - هرگاه عطسه زدى ، ((الحمد لله )) بگو.

29 - در موضع سجده ات حركت نكن و راه مرو و به جلو وعقب نرو و ثابت و بدون حركت باش .

30 - و در حالى كه در فشار از ادرار و مدفوع هستى به نماز نايست و اگر در نماز بودى و احساس فشار و ناراحتى از آن ها نمودى ، پس از نماز منصرف شو، مگر اين كه خفيف باشد كه توان تحمل آن را بدون زيان و ضرر به نمازت داشته باشى .

31 - وقتى كه به نماز ايستادى با تمام توجه قلبى و با همه وجودت به خداوند روى آور، تا خدا نيز به تو روى آورد.

32 - و هرگاه خواستى براى نماز وضو بگيرى وضويى كامل بساز.

33 - و هرگاه خواستى سجده كنى پيشانيت را بر خاك بگذار.

34 - هرگاه به نمازت روى آوردى و با توجه و حضور كامل قلبى به نماز ايستادى و آداب و شرايط نماز را حفظ كردى و باهمه وجودت به سوى خدا رفتى او نيز با همه رحمت و مغفرت و عنايتش به تو روى خواهد آورد.و هرگاه از خدا روگردان شدى و اعراض كردى خداوند نيز از تو روگردان شود.(بحارالانوار، ج 84، ص 204)

این مطلب را به اشتراک بگذارید :