■ اوقات نماز در روایات(5)
جامع آيات و احاديث موضوعى نماز
نداى فرشته هنگام وقت نماز
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
ما من صلوة تحضر وقتها الا نادى ملك من بين يدى الناس قوموا الى نيرانكم التى اوقدتموها على ظهوركم ، بصلاتكم ؛
وقت هر نماز فرا مى رسيد، فرشته اى در ميان مردم ندا سر ميدهد برخيزيد، به وسيله نمازتان ، آن آتش گناه را كه خودتان فراهم كرديد، خاموش كنيد.(روضة الواعظين ، ج 2، ص 318)
نماز را به تاخير نيندازيد
قال ابراهيم بن موسى الخزاز:
((خرج الرضا - عليه السلام - يستقبل بعض الطالبيين و جاء وقت الصلاة ، فمال الى قصر هناك ، فنزل تحت صخرة ، فقال اذن ، فقلت نتنظر يلحق بنا اصحصابنا فقال : غفر الله لك لاتوخرن صلاة عن اول وقتها الى اخر وقتها من غير علة . عليك ابدا باول الوقت . فاذنت و صلينا؛
امام رضا (ع ) به عنوان استقبال از بعضى از طالبين خارج شد، (و ما عده اى از ياران آن حضرت بوديم ). وقت نماز فرا رسيد. قصرى در آن حوالى بود. امام (ع ) با ياران به سوى آن رفتند و در كنار سنگ بزرگى فرود آمدند. راوى مى گويد: سپس امام به من فرمود: اذان بگو. عرض كردم منتظر رسيدن و ملحق شدن بعضى از ياران هستيم ، كه بيايند. حضرت فرمودند: خدا تو را بيامرزد، نماز را از اول وقت بدون عذر تاخير نيندازيد، بر تو باد هميشه نماز را در اول وقت آن به جا آورى . راوى گفت : پس اذان گفتم و نماز را خوانديم .
(بحارالانوار، ج 83، ص 21)
اهميت اوقات نماز
قال على - عليه السلام -:
ارتقب وقت الصلاة فصلها لوقتها. و لاتعجل قبله لفراغ و لاتوخرها عنه لشغل فان رجلا سال رسول الله - صلى الله عليه وآله - عن اوقات الصلاة . فقال رسول الله - صلى الله عليه وآله - اتانى جبرئيل - عليه السلام - وقت الصلاة حين الصلاة حين زالت الشمس فكانت على حاجبه الايمن ، ثم اتانى وقت العصر فكان ظل كل شى ء مثله ثم صلى المغرب حين غربت الشمس ، ثم صلى العشاء الاخرة حين الشفق ، ثم صلى الصبح فاغلس بها و النجوم مشتبكة فصل لهذه الاوقات و الزم السنة المعروفة ، و الطريق الواضح ؛
مراقب اوقات نمازت باش و آن را در وقت مقرر خود به جا آور، به خاطر فراغت قبل از وقت نماز اقدام به اقامه آن نكن و همچنين به خاطر كارى كه دارى آن را به تاخير نينداز (براى نمازت اهميتى خاص قائل شود و حساب جدايى براى آن باز كن و هرگز نمازت را تابع چيزهاى ديگر قرار نده ، بلكه سعى كن همه چيز را تابع و پيرو نماز كنى ) ؛ زيرا مردى از رسول خدا (ص ) از اوقات نماز پرسيد؟ حضرت چنين فرمود: جبرئيل در هنگام زوال شمس كه آفتاب مقابل حاجب و ابروى راست او بود نازل شد. سپس جبرئيل وقت نماز عصر آمد، كه در آن هنگام سايه هر چيزى به قدر و اندازه خود او چيز گرديده بود. سپس پيامبر (ص ) نماز مغرب را وقتى كه خورشيد غروب كرد به جا آورد. آن گاه نماز عشاء را هنگامى كه حمره مغربيه زايل شد، خواند و به جا آورد و سپس نماز صبح را هنگامى كه تاريكى آخر شب بود و ستارگان مشبك بودند، به جا آورد، آن گاه اميرالمؤ منين (ع ) اضافه فرمود: اى محمد بن ابى بكر!نمازت را در اين اوقات به جاى آور و ملزم باش به اينكه كار نيكو انجام دهى ، و سنت حسنه به جا آورى و راه روشن و راست را انتخاب كنى .
(بحارالانوار، ج 83، ص 15)
يادآورى براى نماز اول وقت
عن انس :
ان رسول الله - صلى الله عليه وآله - ياتى بيت فاطمة ستة اشهر اذا خرج الى الصلاة الفجر يقول : يا اهل البيت ، الصلاة الصلاة يا اهل البيت انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس و يطهركم تطهيرا ؛
((انس بن مالك )) صحابى معروف مى گويد: پيامبر خدا (ص ) در مدت شش ماه هميشه بعد از نماز صبح در كنار ((بيت )) فاطمه ندا در مى داد كه : اى اهل بيت !نماز، نماز (وقت نماز فرا رسيد) و اى اهل بيت ! همانا خداوند خواسته است تا شما را از پليديهاى شرك و گناه و رذايل اخلاقى پاك نگاه دارد.
(تفسير سيوطى ، ج 5، ص 198)
تاخير نماز از وقت فضيلت
قال الصادق - عليه السلام -:
من صلى الصلاة لغير وقتها رفعت له سوداء مظلمة تقول ضيعك الله كما ضيعتنى . و اول ما يسال العبد اذا وقف بين يدى الله - عز و جل - عن الصلاة ، فان زكت صلاته زكى ساير عمله ، و ان لم يزك صلاته لم يزك عمله ؛
كسى كه نمازش را در غير وقت آن بخواند (البته بدون عذر و علت ) از نمازش ظلمت و تاريكى بلند مى گردد، و مى گويد خدا تو را ضايع كند كه مرا ضايع كردى و اول چيزى كه از بنده در مقابل خداوند - جلت عظمته - سوال مى كنند، نماز است كه اگر نماز او صحيح و مقبول باشد، اعمال و كارهاى نيك او نيز مقبول خواهد شد، و هرگاه نمازش مقبول نباشد، ديگر اعمال او نيز مطرود شود. (بحارالانوار، ج 83، ص 19)
محاسن نماز اول وقت
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله - :
اذا زالت الشمس فتحت ابواب السماء و ابواب الجنان و استجيب الدعاء، فطوبى لمن رفع له عند ذلك عمل صالح ؛
وقتى آفتاب از دايره نصف النهار گذشت ، درهاى آسمان و درهاى بهشت گشوده شده و دعا در اين هنگام مستجاب مى گردد. پس خوشا به حال كسى كه در اين ساعت عمل صالحى از او بالا رود.(سفينة البحار، ج 2، ص 44)
وقت شرعى نماز
قال على - عليه السلام -:
صل الصلوة لوقتها الموقت لها ؛
نماز را در اوقاتى كه براى آن مقرر شده است به جا آور.(نهج البلاغه ، نامه 27)
امتحان شيعه
عن اميرالمؤ منين - عليه السلام - قال :
اختبروا بخصلتين فان كانتا فيهم فهم شيعتى محافظتهم على اوقات الصلوات و مواساتهم مع اخوانهم المومنين بالمال و ان لم تكونا فيهم فاعزب ثم اعزب ثم اعزب ؛
شيعيان مرا به دو خصلت امتحان كنيد، كه اگر داراى اين دو خصلت بودند شيعه هستند اهميت به نماز در اول وقت و دستگيرى برادران دينى خود با مال ، اگر اين دو در آن ها نبود از ما دورند و دورند و دورند.(جامع الاخبار، فصل 19)
تاخير نماز بدون علت
قال الصادق - عليه السلام -:
من صلى الصلوات المفروضات فى اول وقتها و اقام حدودها، رفعها الملك الى السماء بيضاء نقية ؛ تقول : حفظك الله كما حفظتنى استودعتنى ملكا كريما. و من صلاها بعد وقتها من غير علة و لم يقم حدودها، رفعها الملك سوداء مظلمة ؛ و هى تهتف به : ضيغتنى ضيعك الله كما ضيعتنى و لا رعاك الله كما لم ترعنى ؛
كسى كه نمازهاى واجب را در اول وقت ادا كند و حدود آن ها را حفظ نمايد. فرشته آن را سپيد و پاكيزه به آسمان برد. نماز(به نمازگزار) گويد: ((خدا تو را نگاه دارد همان گونه كه مرا نگاه داشتى ؛ مرا به ملكى بزرگوار سپردى . و كسى كه نمازها را بى سبب به تاخير اندازد و حدود آنها را حفظ نكند، فرشته نماز او را سياه و تاريك به آسمان برد در حالى كه نماز با صداى بلند به نمازگزار گويد: ((مرا ضايع كردى ، خداى تو را ضايع كند، آن چنان كه مرا ضايع كردى ؛ و خدا تو را رعايت نكند آن چنان كه تو مرا رعايت نكردى )).(وسائل الشيعه ، ج 3، ص 90)
نماز اول وقت بهترين عمل
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
افضل العمل : الصلاة على ميقاتها، ثم بر الوالدين ، ثم ان يسلم الناس من لسانك ؛
بهترين عمل ، به پا داشتن نماز در وقت معين و زمان فضيلت آن است و سپس نيكى به پدر و مادر و بعد از آن در امان بودن مردم از زبان تو است .(كنزالعمال ، ج 15، ص 948)
اوقات نمازهاى پنجگانه
قال على - عليه السلام -:
اما بعد، فصلوا بالناس الظهر حتى تفى الشمس مثل مربض العنز، و صلوا بهم العصر و الشمس بيضاء حية فى عضو من النهار حين يسار فيها فرسخان ، و صلوا بهم المغرب حين يفطر الصائم و يدفع الحاج الى منى ، و صلوا بهم العشاء حين يتوارى الشفق الى ثلث الليل ، و صلوا بهم الغداة و الرجل يعرف وجه صاحبه ، و صلوا بهم صلاة اضعفهم و لاتكونوا فتانين ؛
اما بعد، نماز ظهر را با مردم (به جماعت ) هنگامى برپاى داريد كه آفتاب ميل به طرف مغرب كند و سايه آن به اندازه ديوار آغل بز شود، و نماز عصر را هنگامى بر پاى داريد كه آفتاب در پرده اى از روز همچنان روشن است و ميتوان تا دو فرسخ پياده راه رفت . نماز مغرب را در موقعى بگزاريد كه روزه دار افطار ميكند، و حاجيان از عرفات به منا مى آيند، و نماز عشاء را در وقتى كه شفق ناپديد مى شود تا يك سوم شب ، بر پاى داريد. و نماز صبح را موقعى بر پاى داريد كه اگر كسى در آن روشنى كم ديگرى را ديد او را بشناسد.(نهج البلاغه ، فيض الاسلام ، ص 986)
دو وقت براى نماز
قال الصادق - عليه السلام -:
لكل صلاة وقتان اول الوقت افضلها ؛
براى هر نمازى دو وقت مى باشد، كه اول وقت ، برترين آنها است .(الكافى ، ج 3، ص 274)
بهترين كارها
قال رسول الله - صلى الله عليه وآله -:
خير الاعمال الصلوة فى اول وقتها ؛
بهترين كارها، نماز در اول وقت است .(كنزالعمال ، ج 7، حديث 19265)
نماز در اول وقت نيكوست
قال الرضا - عليه السلام -:
الصلوة فى اول الوقت افضل ؛
نماز در اول وقت پسنديده تر است .(بحارالانوار، ج 82، ص 326)