جایگاه نماز باران در جامعه

■ جایگاه نماز باران در جامعه

 

مقدمه

وقتى رحمت الهى (باران ) قطع شود و چشمه ها و قنات ها بخشكد و كمبود آب پديد آيد، براى نزول رحمت الهى و آمدن باران ، نماز مى خوانند. نام اين نماز، نماز استسقاء يا نماز باران است

اين نيز، يك درس توحيدى و توجّه دادن به قدرت و رحمت الهى است ، زيرا در خشكسالى و قحطى و بى آبى ، از دست هيچكس ، كارى برنمى آيد، تنها خداست كه مى تواند با فرستادن ابرهاى باران زا، رحمت خويش را بر سر مردم بگسترد.

خداوند مى فرمايد:

قُل اءراءيتُم اِن اءصبَح مائُكم غَورا فَمَن يَاءتيكم بِماءٍ معين [1]

بگو: اگر آب شما بخشكد، چه كسى براى شما آب گورا مى آورد؟

نماز باران

بى آبى يك منطقه و نيامدن باران ، نشانه قهر خدا و گاهى به سبب گناهانى است كه مردم جامعه انجام مى دهند. پس توجّه به خدا و گريه و التماس و توبه و تضرع ، سبب مى شود خداوند عنايت كند و كم آبى را بر طرف سازد. نماز باران براى جلب رحمت خداوند است .

علّت نيامدن باران

همچنانكه اشاره شد، گاهى بى بارانى ، نتيجه معاصى مردم و نوعى عقوبت و تنبيه الهى است .

رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرموده است :

وقتى خداوند بر امّتى غضب كند و عذاب بر آنان نفرستد، نرخ ‌ها گران مى شود و عمرها كوتاه مى گردد، تجّار سود نمى برند و درخت ها ميوه نمى دهند و نهرها پر آب نمى شود و باران از مردم قطع مى شود و اشرار بر آنان تسلّط مى يابند.[2]

در حديث ديگرى ، امام صادق عليه السلام فرموده است :

... وَ اِذا جارَالحُكام فىِ القَضاءِ امسِك القَطرُ مِنَ السَّماء[3]

هر گاه زمامداران و حاكمان ، در دادرسى ستم كنند، باران از آسمان قطع مى شود.

طبق روايات ، غير از آنچه ياد شد، شيوع گناه ، كفران نعمت ، منع حقوق ، كم فروشى ، ظلم و حيله ، ترك امر به معروف و نهى از منكر، ندادن زكات و... نيز، گاهى سبب قطع باران مى شود.[4]

در حديث آمده : حضرت سليمان ، با اصحاب خود براى نماز باران بيرون مى رفت . در راه ، به مورچه اى برخورد كه يكى از پاهايش را به آسمان بلند كرده و مى گويد: خدايا! ما مخلوقات ضعيف تو هستيم و از روزى تو بى نياز نيستيم ، پس به سبب گناهان بنى آدم ، ما را به هلاكت مرسان .

حضرت سليمان عليه السلام به اصحاب فرمود: برگرديد! همانا بخاطر دعاى غير خودتان سيراب شديد...![5]

پس خيلى هم نبايد مغرور بود، خداوند گاهى به خواسته مورچه اى ، رحمت خود را بر بندگان نازل مى كند. حتّى گاهى دعاى كافرى چون فرعون را مى پذيرد و باران و فراوانى آب را عطا مى كند. در حديث است از قول امام صادق عليه السلام كه ياران فرعون از كاهش آب نيل پيش او سخن گفتند و اظهار كردن كه اين باعث هلاكت ما خواهد شد. فرعون از آنان خواست كه آنروز برگردند. شب كه شد، به ميان رود نيل رفت و دست به سوى آسمان بلند كرد و گفت : خدايا! مى دانى كه مى دانم ، كه جز تو، كسى توان آب آوردن ندارد، پس به ما آب بده . صبح كه شد، رود نيل فوران زد و سرشار از آب شد.[6]

ايمنى ديدند و نا ايمن شدند

دوستى كردم ، مرا دشمن شدند...

ما كه دشمن را چنين مى پروريم

دوستان را از نظر چون مى بريم ؟[7]

آرى ... خداى مهربان ، دعاى بندگان و تضرّع آنان را بى بهره و بدون پاسخ نمى گذارد، فقط بايد اقبال و روى آوردنى از صميم دل و خالصانه از سوى بندگان باشد، تا لطف الهى شامل گردد.

به قول سعدى :

اى كريمى كه از خزانه غيب

گبر و ترسا وظيفه خور دارى

دوستان را كجا كنى محروم

تو كه با دشمنان نظر دارى[8]

كيفيّت نماز باران

مثل نماز عيد، دو ركعت است و ركعت اوّل ، پنج قنوت و ركعت دوّم چهار قنوت دارد و بهتر است كه با جماعت خوانده شود.

در قنوت ها، هر دعايى مى توان خواند، ولى بهتر است دعايى خوانده شود كه در آن ، از خداوند، طلب باران شده باشد و قبل از هر دعا، صلوات بر پيامبر و آلش فرستاده شود. مستحب است كه حمد و سوره اش بلند خوانده شود.

از آنجا كه اين نماز، براى جلب رحمت پروردگار است ، در مستحبّات آن امورى ذكر شده كه همه ، حالتِ رقّت و زارى و نياز بندگان را مى رساند و جلب رحمت مى كند، از جمله :

مردم سه روز، روزه بگيرند و روز سوّم به صحرا روند و نماز بخوانند.

زير آسمان جمع شوند.

پا برهنه باشند،

مردم ، منبر را با خود به صحرا ببرند، مؤ ذن ها هم همراه باشند. پيران و كودكان و چهار پايان را هم با خود ببرند،

بچه ها را از مادران جدا كنند تا صداى گريه و ضجّه زياد شود.

مانع بيرون رفتن كفّار همراه خود شوند،

امام جماعت و مردم ، در كمال خشوع و وقار و درخواست ، به بيابان بيرون روند، جاى پاكى را براى نماز، انتخاب كنند...[9]

و نيز، وقتى نماز به پايان رسيد، پيش نماز به منبر رود، و عباى خود را واژگونه يا پشت و رو بر دوش افكند، با صداى بلند، صد بار تكبير بگويد، رو به مردم سمت راست كرده ، صد بار بلند، سبحان الله بگويد، سپس به مردم طرف چپ روى كرده و صد بار با صداى بلند، لا اله الاّ الله بگويد، مانعى ندارد كه مردم هم با صداى بلند، اين شعارها را بدنبال پيشنماز، تكرار كنند، چرا كه رحمت و مغفرت را بهتر جلب مى كند.

آنگاه ، امام جماعت و مردم ، دست به دعا بردارند، و بسيار التماس و دعا كنند و بنالند و بخواهند، و امام جماعت ، خطبه بخواند و از خداوند، طلب باران كند. و بهتر است از خطبه هايى كه از معصومين عليه السلام نقل شده استفاده شود. مانند آنچه از حضرت امير عليه السلام [10] و امام سجّاد عليه السلام[11] نقل شده است .

سابقه نماز باران

آنگونه كه از روايات تاريخى برمى آيد، نماز باران در زمان انبياء گذشته هم بوده است (نمونه بيرون رفتن حضرت سليمان را خوانديد).

دعاها و حديث هايى هم كه درباره شيوه رسولخدا صلّى اللّه عليه و آله در خواندن نماز باران نقل شده ، با خطبه هاى مربوط به اين نماز كه از اميرالمؤ منين عليه السلام نقل شده ، و نيز دعاى امام سجّاد عليه السلام گوياى اين است كه به اين سنت ، عمل مى شده است .[12]

در تاريخ ، برخى از علماى بزرگ هم به برگزارى اين نماز اقدام كرده و از خدا، باران گرفته اند.

البته اين نماز، از آن جهت حساسيّت دارد كه اگر خداوند، دعاها را مستجاب نكند و باران نفرستد، مايه شرمندگى نمازگزاران مى شود كه خدا به آنان توجّه ننمود. از اين جهت ، اقدام به اين نماز، جراءت و ايثارى در حدّ مايه گذاشتن از آبرو مى طلبد.

يكى از معروف ترين نمازهاى باران تاريخ معاصر ما، نماز آيت الله العظمى سيّد محمد تقى خوانسارى (رحمة الله عليه ) است .

نوشته اند كه در سال 1363 قمرى همان سالى كه متفقين ، ايران را اشغال كرده بودند، در قم باران نباريد و باغها و مزارع خشكيد و خطر قحطى و خشكسالى مردم قم را تهديد مى كرد.

آن مرجع بزرگوار، دو روز متوالى براى نماز باران به بيابانهاى اطراف قم رفت ، اين حركت ، گرچه مورد استهزاء غير معتقدان به امور معنوى و غيبى بود، ولى در روز دوّم ، چنان باران آمد كه سيلها روان شد و جويبارها به راه افتاد و اين از آثار انفاس قدسى آن مرد الهى بود.[13]

 


[1] ملك : 3

[2] من لايحضر، ج 1، ص 524.

[3] من لايحضر، ج 1، ص 524.

[4] تحريرالوسيله ، ج 1، ص 245، نماز استسقاء.

[5] من لايحضر، ج 1، ص 524.

[6] من لايحضر، ج 1، ص 526.

[7] از شعر لطف حق پروين اعتصامى .

[8] ديباچه گلستان سعدى .

[9] تحريرالوسيله ، ج 1، ص 245.

[10] الحمدلله سابغ النعم ... من لايحضر، ج 1، ص 527 و دعاى حضرت على عليه السلام مستدرك نهج البلاغه ، ج 6، ص 268.

[11] اللهم اسقنا الغيث ... صحيفه سجاديه ، دعاى 19.

[12] به من لايحضر الفقيه ، بحث نماز استسقاء مراجعه شود.

[13] - آثار الحجة و گنجينه دانشمندان ، ج 1، ص 324. قبر آن مرحوم ، در حرم حضرت معصومه عليهاالسلام است .

این مطلب را به اشتراک بگذارید :
اشتراک گذاری در کلوب اشتراک گذاری در  فیس بوک اشتراک گذاری در تویتر اشتراک گذاری در افسران

نوع محتوا : مقاله
تعداد کلمات : 1326 کلمه
مولف : محسن قرائتی
1394/2/14 ساعت 13:39
کد : 370
دسته : آثار فرهنگی و اجتماعی نماز
لینک مطلب
کلمات کلیدی
آثار گناه
قحطی
استسقاء
درباره ما
با توجه به نیازهای روزافزونِ ستاد و فعالان ترویج اقامۀ نماز، به محتوای به‌روز و کاربردی، مربّی مختصص و محصولات جذاب و اثرگذار، ضرورتِ وجود مرکز تخصصی در این حوزه نمایان بود؛ به همین دلیل، «مرکز تخصصی نماز» در سال 1389 در دلِ «ستاد اقامۀ نماز» شکل گرفت؛ به‌ویژه با پی‌گیری‌های قائم‌مقام وقتِ حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ...
ارتباط با ما
مدیریت مرکز:02537841860
روابط عمومی:02537740732
آموزش:02537733090
تبلیغ و ارتباطات: 02537740930
پژوهش و مطالعات راهبردی: 02537841861
تولید محصولات: 02537841862
آدرس: قم، خیابان شهدا (صفائیه)، کوچۀ 22 (آمار)، ساختمان ستاد اقامۀ نماز، طبقۀ اول.
پیوند ها
x
پیشخوان
ورود به سیستم
لینک های دسترسی:
کتابخانه دیجیتالدانش پژوهانره‌توشه مبلغانقنوت نوجوانآموزش مجازی نمازشبکه مجازی نمازسامانه اعزاممقالات خارجیباشگاه ایده پردازیفراخوان های نماز