در دنیای امروز که جوانان به راحتی در معرض جاذبه‌های مختلف بیرونی قرار دارند، مساجد همچنان با امکانات و جذابیت‌های خاص خود می‌توانند قلب‌های جوانان را به سوی خود جلب کنند. افزایش جاذبه‌های درونی مساجد و استفاده از روش‌های نوین آموزشی در زمینه‌های مختلف، می‌تواند نقش مهمی در جذب نسل جوان به این خانه‌های معنوی داشته باشد.

 مهدی رحمانیان| در دل هر محله، مساجدی وجود دارند که گنبدهایشان با آسمان هم‌صحبت است و اذان‌هایشان دعوتی همیشگی برای اتصال دل‌ها به ملکوت. مسجد، در فرهنگ اسلامی، همیشه به‌عنوان یک نهاد اجتماعی فعال، نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت‌های بزرگ، هدایت جامعه و حل مشکلات مردم داشته است. زمانی نه چندان دور، نوجوانان و جوانان در فضای مساجد رشد می‌کردند، به مهارت‌های مختلف مجهز می‌شدند، با هم‌سن‌وسالان خود ارتباط برقرار می‌کردند و هویت دینی و اجتماعی خود را در میان محراب و منبرها شکل می‌دادند. اما امروزه، با تغییر سبک زندگی و ظهور جاذبه‌های متنوع بیرونی، حضور جوانان در مساجد کمرنگ‌تر شده است.

در کنار این تغییرات، بسیاری از دغدغه‌مندان فرهنگی و فعالان مذهبی تلاش کرده‌اند تا با ایجاد روش‌های نوین، مساجد را به فضایی جذاب و کاربردی برای نسل جدید تبدیل کنند. رقیه بابایی، مسئول مبلغان طرح امین شهرستان زرین‌دشت، معتقد است که "جاذبه‌های بیرون مسجد برای جوانان بیشتر است و اگر بتوانیم جاذبه‌های درون مسجد را افزایش دهیم، در واقع خواهیم توانست جوانان را به مسجد جذب کنیم و به آن‌ها آموزش قرآنی دهیم."

این جمله نشان می‌دهد که دیگر نمی‌توان تنها با تکیه بر روش‌های سنتی، انتظار داشت که نوجوانان و جوانان خودجوش به مساجد بیایند و در برنامه‌های عبادی شرکت کنند. امروز نیاز است که مساجد، همگام با تغییرات اجتماعی و فرهنگی، خود را به‌روزرسانی کنند، از ابزارهای مدرن بهره ببرند و به نیازهای واقعی مخاطبان خود توجه داشته باشند.

از سوی دیگر، مشکلاتی مانند اشتغال، ازدواج و آینده شغلی، ذهن جوانان را درگیر کرده و باعث شده که کمتر به فعالیت‌های مذهبی روی بیاورند. در این میان، بابایی تأکید می‌کند که "نباید جاذبه‌های فرعی را از کار مساجد تفکیک کنیم. جوانی که مشکل ازدواج، اشتغال و ... دارد را به سختی می‌توان به مسجد جذب کرد، بنابراین باید حول محوریت مسجد به حل مشکلات جوانان پرداخت تا بتوان آن‌ها را جذب مسجد و قرآن کرد."

این نگاه، راهکاری روشن برای مساجدی است که قصد دارند در مسیر گام دوم انقلاب، حضوری مؤثرتر در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم داشته باشند. زیرا همان‌طور که بابایی می‌گوید: "اگر قرار است در گام دوم انقلاب قدمی برداشته شود، باید بتوان افراد بیشتری را، غیر از آن‌هایی که پای ثابت هستند، جذب مسجد کرد."

اما چگونه می‌توان فضای مساجد را برای نسل امروز جذاب‌تر کرد؟ چگونه می‌توان شیوه‌های آموزش قرآن را به‌گونه‌ای تغییر داد که کودکان، نوجوانان و جوانان نه از روی اجبار، بلکه با اشتیاق در جلسات قرآنی شرکت کنند؟ چگونه می‌توان هنر، تکنولوژی و روش‌های خلاقانه را با آموزه‌های دینی تلفیق کرد؟

در این مقاله به بررسی پاسخ این سؤالات پرداخته و راهکارهایی را ارائه می‌دهد که می‌توانند مساجد را به قلب تپنده محله‌ها و پایگاهی پررونق برای تربیت نسل آینده تبدیل کنند.

عوامل مسجد گریزی جوانان و راه های جذب 

افزایش جاذبه‌های درونی مساجد؛ راهی برای جذب جوانان به فرهنگ قرآنی

امروزه با گسترش جاذبه‌های بیرونی و سرگرمی‌های مدرن، بسیاری از نوجوانان و جوانان کمتر به این پایگاه معنوی مراجعه می‌کنند. کارشناسان بر این باورند که برای جذب بیشتر این قشر به مساجد، باید علاوه بر برنامه‌های سنتی، از شیوه‌های نوین و خلاقانه بهره برد و محیط مسجد را به فضایی جذاب‌تر و کارآمدتر تبدیل کرد.

مسئول مبلغان طرح امین شهرستان زرین‌دشت، در این‌باره معتقد است که جاذبه‌های بیرون مسجد برای جوانان بیشتر است و اگر بتوانیم جاذبه‌های درون مسجد را افزایش دهیم، خواهیم توانست آن‌ها را جذب کنیم و آموزش‌های قرآنی را به آن‌ها ارائه دهیم.

مسجد، پایگاهی برای حل مشکلات جوانان

بسیاری از جوانان امروزی با مشکلاتی نظیر اشتغال، ازدواج و دغدغه‌های اجتماعی مختلف روبه‌رو هستند. در چنین شرایطی، اگر مسجد تنها به فعالیت‌های عبادی محدود شود، ممکن است برای این قشر جذابیت چندانی نداشته باشد. بابایی در این خصوص تأکید می‌کند: "نباید جاذبه‌های فرعی را از کار مساجد تفکیک کنیم. جوانی که مشکل ازدواج، اشتغال و ... دارد را به سختی می‌توان به مسجد جذب کرد، بنابراین باید حول محوریت مسجد به حل مشکلات جوانان پرداخت تا بتوان آن‌ها را جذب مسجد و قرآن کرد."

وی با اشاره به نقش مهم مساجد در گام دوم انقلاب می‌گوید: "در گام دوم انقلاب اگر قرار است قدمی برداشته شود، باید بتواند افراد بیشتری را، غیر از آن‌هایی که پای ثابت هستند، جذب مسجد کرد."

شیوه‌های پیشنهادی برای جذاب‌تر شدن کلاس‌های قرآنی در مساجد

یادگیری قرآن، ضرورتی همیشگی است، اما روش‌های آموزش آن باید متناسب با تغییرات زمانه، به‌روزرسانی شود. امروزه کودکان و نوجوانان در دنیایی پر از جاذبه‌های رنگارنگ زندگی می‌کنند که گاه آن‌ها را از مسیر یادگیری آموزه‌های دینی دور می‌کند. ازاین‌رو، کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت معتقدند که برای جذب این نسل به قرآن، باید روش‌های آموزش آن را متحول کرد و از ابزارهای جدید بهره برد.

بابایی، در این زمینه می‌گوید: «جاذبه‌های بیرون از مسجد برای جوانان بیشتر است. اگر بتوانیم جذابیت‌های درونی مسجد را افزایش دهیم، خواهیم توانست آن‌ها را به این مکان مقدس جذب کرده و آموزش‌های قرآنی را برایشان دلپذیرتر کنیم.»

وی معتقد است که نباید نیازهای فرعی جوانان را از فعالیت‌های مسجد جدا کرد. «جوانی که با مشکلاتی مانند ازدواج و اشتغال دست‌وپنجه نرم می‌کند، به‌سختی به مسجد جذب می‌شود. بنابراین، لازم است که در کنار آموزش قرآن، به دغدغه‌های آن‌ها نیز توجه داشته باشیم تا بتوانیم ارتباط عمیق‌تری بین آن‌ها و مسجد برقرار کنیم.»

 استفاده از ابزارهای صوتی و تصویری

به گفته او، بهره‌گیری از فناوری‌های جدید می‌تواند نقش مهمی در آموزش قرآن داشته باشد. پخش انیمیشن‌های قرآنی مرتبط با هر سوره یا آیه، تلاوت آیات با صوت‌های زیبا و ایجاد فضای شنیداری دلنشین، از جمله روش‌هایی است که می‌تواند کلاس‌های قرآن را برای کودکان و نوجوانان جذاب‌تر کند.

تمرین در منزل با استفاده از فایل‌های صوتی

این مبلغ حوزه دین تأکید می‌کند که یادگیری قرآن نباید به زمان کلاس محدود شود. «اگر فایل‌های صوتی قرائت آیات را در اختیار بچه‌ها قرار دهیم، می‌توانند در منزل تمرین کنند و بهبود قابل توجهی در مهارت تلاوت خود داشته باشند.»

این مبلغ حوزه دین تأکید می‌کند که یادگیری قرآن نباید به زمان کلاس محدود شود. «اگر فایل‌های صوتی قرائت آیات را در اختیار بچه‌ها قرار دهیم، می‌توانند در منزل تمرین کنند و بهبود قابل توجهی در مهارت تلاوت خود داشته باشند.»

 معرفی نرم‌افزارهای آموزشی

بابایی به نقش نرم‌افزارهای قرآنی در یادگیری اشاره کرده و پیشنهاد می‌دهد که مربیان این برنامه‌ها را شناسایی کرده و به والدین معرفی کنند تا کودکان در اوقات فراغت نیز با محیطی جذاب، به آموزش قرآن بپردازند.

پخش تلاوت‌های قاریان نوجوان

یکی دیگر از ایده‌های مطرح‌شده، ایجاد انگیزه از طریق شنیدن تلاوت‌های کودکان و نوجوانان قاری از سراسر جهان است. بابایی می‌گوید: «وقتی کودکان ببینند که همسالانشان در کشورهای مختلف به تلاوت زیبای قرآن می‌پردازند، انگیزه بیشتری برای تمرین و یادگیری پیدا می‌کنند.»

این کارشناس حوزه دین معتقد است که «در گام دوم انقلاب، باید تلاش کنیم تا مساجد صرفاً پذیرای افراد ثابت و همیشگی نباشند، بلکه بتوانند افراد بیشتری را جذب کنند.» وی بر این باور است که اگر آموزش قرآن با جذابیت همراه شود و به نیازهای اجتماعی جوانان توجه گردد، مساجد می‌توانند بار دیگر به پایگاه اصلی قرآن‌آموزی تبدیل شوند.

آنچه مشخص است، این است که آموزش قرآن نیازمند تغییر و نوآوری است. استفاده از فناوری‌های جدید، بهره‌گیری از ابزارهای سمعی و بصری و ایجاد محیط‌های تعاملی، از جمله راهکارهایی است که می‌تواند این مسیر را هموارتر کند. اگر این شیوه‌ها به‌درستی اجرا شوند، نسل جدید نه‌تنها ارتباط عمیق‌تری با قرآن پیدا خواهد کرد، بلکه مساجد نیز جایگاه واقعی خود را در تربیت دینی جامعه بازیابی خواهند کرد.

تلفیق هنر و قرآن؛ روش‌های نوین یادگیری

یکی دیگر از روش‌های پیشنهادی برای جذاب‌تر شدن کلاس‌های قرآنی، استفاده از هنر و خلاقیت در تدریس است. بابایی معتقد است که "داستان‌های قرآنی را می‌توان با شیوه‌های متنوع مانند استفاده از فناوری‌های جدید و رسانه‌های مختلف در کلاس ارائه داد."

بابایی معتقد است که "داستان‌های قرآنی را می‌توان با شیوه‌های متنوع مانند استفاده از فناوری‌های جدید و رسانه‌های مختلف در کلاس ارائه داد."

یادگیری قرآن در دوران معاصر باید با استفاده از روش‌ها و ابزارهای جدید، به ویژه در سطح کلاس‌های آموزشی، جذاب‌تر و لذت‌بخش‌تر شود. مسئول مبلغان طرح امین شهرستان زرین‌دشت، در این زمینه به چندین روش هنری اشاره می‌کند که می‌تواند به جذابیت و تاثیرگذاری آموزش قرآن کمک کند. این ایده‌ها مفاهیم قرآن را برای کودکان و نوجوانان قابل فهم‌تر می‌کند و آن‌ها را به فضای قرآن نزدیک‌تر کرده و انگیزه یادگیری را افزایش می‌دهد.

راهکارهای هنری برای جذاب‌تر کردن آموزش قرآن

بابایی معتقد است که «استفاده از روش‌های هنری می‌تواند کمک شایانی به انتقال مفاهیم قرآنی به کودکان و نوجوانان داشته باشد. هنر به‌طور طبیعی زبان ساده و جذابی دارد که می‌تواند آموزش قرآن را برای این نسل از مخاطبان دلپذیر کند.»

دیوارنویسی و پارچه‌نویسی

یکی از روش‌های پیشنهادی، استفاده از دیوارنویسی، تراکت و پارچه‌نویسی است که می‌تواند فضای کلاس را قرآنی کرده و موجب جلب توجه بچه‌ها شود. به گفته بابایی، «این روش‌ها می‌تواند کلاس را تبدیل به یک محیط الهام‌بخش کند و کودکان را به یادگیری بیشتر قرآن تشویق نماید.»

پویایی مساجد متاثر از روزآمدی برنامه‌ها و حضور جوانان است - ایرنا

کارت‌های رنگی با واژه‌های قرآنی

تهیه کارت‌های رنگی که واژه‌های قرآنی را همراه با معانی آن‌ها شامل باشد، می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند تا ارتباط بهتری با کلمات قرآن برقرار کنند. آنگونه که بابایی گفته «این روش، به بچه‌ها این امکان را می‌دهد که واژه‌های قرآنی را درک کرده و در زندگی روزمره خود نیز از آن‌ها استفاده کنند.»

آویز کردن واژه‌های قرآنی در کلاس

نوشتن پرکاربردترین واژه‌های قرآنی بر روی کاغذهای رنگی و آویزان کردن آن‌ها در قسمت‌های مختلف کلاس می‌تواند به‌طور مداوم توجه دانش‌آموزان را جلب کند و آن‌ها را تشویق به یادگیری این کلمات کند.

یکی از ابتکارات دیگر، تصویرسازی پیام‌های قرآنی است که به تناسب سن مخاطب و در قالب‌های مختلف می‌تواند ارائه شود. بابایی می گوید: «این تصویرسازی‌ها کمک می‌کند که مفاهیم عمیق قرآن به‌سادگی در ذهن کودکان و نوجوانان حک شود.»

تصویرسازی پیام‌های قرآنی

یکی از ابتکارات دیگر، تصویرسازی پیام‌های قرآنی است که به تناسب سن مخاطب و در قالب‌های مختلف می‌تواند ارائه شود. بابایی می گوید: «این تصویرسازی‌ها کمک می‌کند که مفاهیم عمیق قرآن به‌سادگی در ذهن کودکان و نوجوانان حک شود.»

 ایجاد ارتباط با ضرب‌المثل‌ها و اشعار قرآنی

از دیگر پیشنهادات بابایی این است که از دانش‌آموزان خواسته شود تا ضرب‌المثل‌ها یا اشعار مرتبط با آیات قرآن پیدا کنند و آن‌ها را نقاشی کرده یا به صورت کتاب مصور درآورند. این اقدام باعث ارتقاء درک آیات قرآن می‌شود و خلاقیت کودکان را نیز پرورش می‌دهد.

به گفته این کارشناس حوزه دین، «استفاده از روش‌های هنری در آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان به آن‌ها این فرصت را می‌دهد که درکی عمیق‌تر از مفاهیم قرآنی پیدا کنند و از این طریق، به قرآن علاقمند شوند.» این شیوه‌ها به‌طور کلی در کنار استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند آموزش قرآن را برای نسل جدید جذاب و پویا کند. با ایجاد یک فضای قرآنی خلاقانه و هنری در کلاس، مساجد می‌توانند به بستری موثرتر برای آموزش قرآن تبدیل شوند و کودکان و نوجوانان بیشتری را به قرآن و آموزه‌های آن جذب کنند.

امروزه برای جذب نسل جدید به آموزه‌های دینی، نمی‌توان تنها به شیوه‌های سنتی تکیه کرد. ترکیب روش‌های جدید آموزشی با جذابیت‌های بصری و هنری، همراه با ایجاد فضای حمایتی برای حل مشکلات اجتماعی جوانان، می‌تواند مساجد را به پایگاه‌های قوی‌تری برای تربیت نسل آینده تبدیل کند.

همان‌گونه که بابایی تأکید می‌کند، "اگر توانستیم جاذبه‌های درون مسجد را افزایش دهیم، در واقع خواهیم توانست جوانان را به مسجد جذب کنیم و به آن‌ها آموزش قرآنی دهیم." این نگاه، راهی است برای احیای کارکردهای اجتماعی مساجد و فراهم کردن بستری مناسب برای تربیت دینی نسل‌های آینده.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :