عنوان: جلسه دهم دوشنبه‌های نمازی با موضوع احکام کاربردی نماز و روزه

مقدمه

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدالله رب العالمین و الصلاة و السلام علی سیدنا محمد و آله الطاهرین. عرض سلام و ادب و احترام دارم خدمت همه عزیزان و شرکت کنندگان در این جلسه. ان شاءالله طاعات و عبادات نماز و روزه‌ها مورد قبول درگاه الهی قرار گرفته باشد و در این یک‌سوم از ماه مبارک رمضان که گذشته، ان شاءالله تونسته باشیم بهترین بهره‌ها را از این ماه پر برکت الهی، ماه ضیافت و مهمانی الهی، ان شاءالله برده باشیم. و ان شاءالله خداوند توفیق بدهد در باقی‌مانده ماه مبارک رمضان بهره‌های به مراتب بیشتری را از این لحظات و اوقات نورانی ان شاءالله ببریم. شب وفات و رحلت حضرت خدیجه کبری سلام‌الله علیها است که خدمت همه عزیزان تسلیت عرض می‌کنم. در این فرصتی که بنده در خدمتتون هستم، تعدادی از مسائل و احکام مرتبط با نماز و روزه خدمت شما عرض خواهم کرد ان شاءالله که مفید باشد و قابل استفاده باشد.

شرایط نماز: طهارت و وضو

خب، در مورد چند مسئله در مورد نماز عرض می‌کنم و چند مسئله هم ان شاءالله در مورد روزه خدمت شما عزیزان عرض خواهم کرد. در یکی از شرایط نماز، داشتن طهارت است. ما طهارت را به دو دسته طهارت از نجاست و طهارت از حدث تقسیم می‌کنیم. طهارت از نجاست که خب مشخص است، آن را فعلاً من نمی‌خواهم خیلی وارد بشوم. طهارت از حدث که به معنای داشتن وضو برای کسی است که حدث اصغر از او سر زده و برای کسی هم که حدث اکبر از او سر زده، باید غسل انجام دهد. و یا اگر وضو و غسل نمی‌تواند انجام دهد، باید تیمم انجام دهد که این شرط صحت نماز است و بدون طهارت، نماز باطل می‌شود.

شرایط وضو

خب، یک مختصری از شرایط وضو خدمت شما عرض می‌کنم. آن‌هایی که مهم است، این است که یکی از شرایط وضو این است که اعضای وضو باید پاک باشد. اگر اعضای وضو نجس باشد، باید قبل از اینکه وضو گرفته شود، آن را پاک کرد و یا قبل از اینکه آن قسمت شسته شود، باید پاک شود و بعد از آن وضو بگیرد. خب، حالا این بحث را من فقط به صورت تیتروار عرض کردم خدمتتون. نکاتی دارد که آن چیزی که مهم است، یکی از شرایط وضو این است که در اعضای وضو مانعی وجود نداشته باشد. اگر مانع در اعضای وضو است، البته در مورد غسل هم همین‌طور است. یکی از شرایط غسل و یا وضو این است که مانعی وجود نداشته باشد. اگر مانع باشد، باید برطرف شود. اگر امکان برطرف کردن مانع است، ولو با هزینه، باید آن مانع را برطرف کرد و اگر برطرف نشود، طبیعتاً غسل و یا وضو باطل می‌شود.

لاک و ناخن مصنوعی در وضو

یکی از موانعی که در وضو ممکن است مطرح باشد و می‌پرسند، لاک و یا ناخن مصنوعی است که بعضی از خانم‌ها استفاده می‌کنند. آیا این مانع وضو است یا نه؟ که قطعاً طبق نظر همه مراجع، مانع محسوب می‌شود. و البته بعضی‌ها در فضای مجازی یا جاهای مختلف مطرح کرده‌اند که اشکالی ندارد و می‌شود وضوی جبیره گرفت یا غسل جبیره انجام داد. در حالی که طبق نظر مشهور مراجع این است که اگر مانع را می‌شود برطرف کرد، باید حتماً آن را برطرف کرد. اگر عمداً آن مانع روی بدن یا دست یا ناخن وجود داشته باشد، وضو و غسل باطل است و وضوی جبیره هم دیگر صحیح نیست. چون وقتی می‌توانم این مانع را برطرف کنم و عمداً برطرف نمی‌کنم، طبیعتاً یک مانع عمدی در اعضای وضو ایجاد کرده‌ام و غسل و وضو باطل می‌شود. آن در موارد اضطرار است و در موارد ضرورت است که می‌فرمایند وضوی جبیره بگیرد. مثلاً کسی با چسبی یا رنگی کار می‌کند و در حال حاضر نمی‌تواند آن مانع را برطرف کند، وسیله‌اش را ندارد یا وقتش را ندارد یا امکانش وجود ندارد و می‌خواهد نماز بخواند. الان می‌گوید باید چه کار کند؟ می‌گویند که خب الان وضوی جبیره بگیرد و نماز را بخواند. ولی نه برای مواردی که مثل لاک و ناخن مصنوعی که امکان برطرف کردنش هست و عمداً آن را برطرف نکنند و بخواهند وضوی جبیره بگیرند. که خیلی از مراجع اشکال می‌دانند و حتی با وجود جبیره هم اشکال وارد است که به صورت تفسیر، هر کسی می‌تواند به مرجع تقلید خودش مراجعه کند.

ضرر آب و تنگی وقت در وضو

نکته بعدی این است که برای یکی از شرایط وضو این است که آب برای بدن ضرر نداشته باشد. اگر ضرر داشته باشد، تکلیف تیمم است و وضو گرفتن صحیح نیست و طبیعتاً باطل است. و همچنین در تنگی وقت، به جای وضو باید تیمم انجام داد. و اگر در تنگی وقت عمداً وضو گرفت، وضو باطل است و نماز هم باطل است. و این مسئله در مورد غسل هم همین‌طور است که چه ضرر داشتن آب برای بدن یا همان مسئله تنگی وقت، در مورد غسل هم صادق است. یعنی اگر کسی نیاز به غسل دارد و وقت برای غسل کردن ندارد، مخصوصاً در ماه مبارک رمضان اگر قبل از اذان صبح نیاز به غسل کردن برایش به وجود آمد و غسل بر او واجب شد، باید غسل را انجام دهد. اگر انجام نداد، در تنگی وقت وظیفه‌اش می‌شود تیمم. باید تیمم بدل‌الغسل انجام دهد که روزه‌اش صحیح باشد و کفاره هم به گردنش نیاید. و اگر عمداً این کار را انجام ندهد، روزه‌اش را باطل می‌کند. یعنی اگر آن کسی که غسل به گردنش واجب است، عمداً غسل را تا اذان صبح انجام ندهد و وارد وقت اذان صبح شود، غسل او باطل می‌شود و طبق برخی از شرایط، کفاره هم بر عهده‌اش می‌آید که باید این مسئله را دقت کنند. ولو اینکه از روی خجالت غسل را انجام نداده، ولی در تنگی وقت وظیفه‌اش این است که تیمم را انجام دهد.

خجالت و تنبلی در غسل

این را هم عرض کنم که اگر کسی به بهانه خجالت کشیدن و یا تنبلی کردن نخواهد غسل انجام دهد، این شرعاً جایز نیست. هرچند گناه کرده، ولی در تنگی وقت وظیفه تیمم را که دارد، باید انجام دهد که غسلش و روزه‌اش صحیح باشد.

کرم‌ها و مواد آرایشی در وضو

نکته بعدی این است که بعضی از موانع مثل کرم‌ها یا مواد آرایشی که در صورت و دست‌ها استفاده می‌شود، اگر چربی مختصری دارد، مشکلی برای وضو و یا غسل ندارد. چربی‌های مختصری که معمولاً کرم‌های مرطوب‌کننده دارند، مانع حساب نمی‌شود. بله، برخی از کرم‌ها یا مواد آرایشی که جرم قابل توجهی دارند و یا چربی قابل توجهی دارند، آن را باید برطرف کرد و یا حداقل مقداری از آن چربی و یا کرم را به وسیله آب و صابون و امثال آن برطرف کرد و بعد از آن وضو و یا غسل را انجام داد. اگر کسی بعد از وضو و یا غسل متوجه شد که مانعی در دستش یا صورتش یا محل وضو یا محل شستن غسل وجود داشته، این باید در وضو مجدداً برود و وضو بگیرد و در غسل مراتبی دارد. طبق نظر مراجعی که می‌فرمایند که ترتیب در غسل شرط است، مثل حضرت امام رحمت‌الله علیه و مقام معظم رهبری که ترتیب را در وضو شرط می‌دانند. و بعد از اینکه غسلش را انجام داد و مانع را در بدنش یا دستش دید، وظیفه‌اش این است که اگر طرف چپ آن مانع است، همان قسمت مانع را برطرف کند و همان قسمت را آب به نیت غسل بریزد و دیگر تکلیفی ندارد و غسلش هم صحیح است. قبل از آن اگر نماز خوانده، باید مجدداً نمازش را اعاده کند یا قضا کند. و البته روزه‌اش صحیح است. آن کسی که به خیال اینکه غسلی که انجام داده، غسل صحیحی بوده و با آن وارد روز شده و روزه گرفته، روزه‌اش صحیح است. فقط نمازی که خوانده را باید مجدداً بخواند یا قضا کند. و اگر مانع در طرف راستش بود، همان قسمت را آب می‌ریزد. یعنی مانع را برطرف می‌کند، همان قسمت آب می‌ریزد و طرف چپ را باید مجدداً کامل بشوید. البته بعضی از مراجع که ترتیب را در غسل شرط نمی‌دانند، مثل حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی که ترتیب را شرط نمی‌دانند، دیگر فرقی ندارد مانع در کدام قسمت بدن باشد. هر قسمت باشد، همان قسمت مانع را برطرف می‌کند و به نیت غسل آن موضع را آب می‌ریزد و غسلش هم صحیح است. یا آیت‌الله سیستانی که ترتیب را در طرف راست و چپ شرط نمی‌دانند، به همین ترتیب اگر مانع در طرف راست یا چپ باشد، فرقی ندارد. مانع را برطرف می‌کند، همان قسمت را آب به نیت غسل می‌ریزد و غسلش صحیح است و مانعی ندارد.

رنگ مو و خالکوبی در وضو

نکته دیگر در مورد مانع، رنگ مو و یا حنا است. بعضی‌ها می‌پرسند که آیا مانع محسوب می‌شود یا نه؟ که جواب این است که نه، مانع محسوب نمی‌شود. این‌ها چون رنگ زیر پوسته و جرم ندارد، مانع محسوب نمی‌شود. و یا خالکوبی و تتو که بعضی از خانم‌ها یا بعضی از آقایان دارند، آیا این‌ها مانع محسوب می‌شود یا نه؟ که جواب این است که نه، این‌ها مانع حساب نمی‌شوند. رنگ زیر پوسته و برای غسل و وضو هیچ اشکالی ندارد.

فراموشی غسل و تکلیف نماز و روزه

نکته بعدی این است که بعضی از افراد که غسل بر آن‌ها واجب شده و فراموش کرده‌اند غسل را انجام دهند، تکلیفشان چیست؟ آیا باید روزه‌هایشان را مجدد بگیرند یا نمازی که خوانده‌اند، تکلیف نماز چیست؟ این‌ها جواب این است که اگر کسی غسل را فراموش کند، نمازهایی که خوانده باید مجدداً برود و نماز را اعاده کند و یا اگر وقتش گذشته، قضا کند. اما در مورد روزه، نظر مراجع متفاوت است. بعضی از مراجع مثل مرحوم امام ره علیه‌السلام می‌فرمایند که روزه باطل است. مقام معظم رهبری می‌فرمایند آن فردی که غسل را فراموش کرده، روزه یک روز یعنی روز اولی که فراموش کرده، صحیح است. اما اگر چند روز متوالی این غسل فراموش شده باشد، این‌ها روزهایی که با فراموشی غسل در ماه گرفته، باید قضا کند. و خب، حالا بقیه مراجع، مرحوم آیت‌الله مکارم شیرازی می‌فرمایند که بنابر احتیاط واجب، روزه را باطل می‌کند.

نیت روزه و زمان سحری

نکته بعدی که لازم است خدمت شما عرض کنم، چند نکته و مسئله هم در مورد روزه خدمت شما عرض کنم. در مورد نیت روزه، در این فرصتی که در اختیار داریم، نیت روزه از کی است؟ من عذرخواهی می‌کنم بابت وقفه‌ای که اتفاق افتاد به خاطر اختلال در اینترنت بود. ادامه بحث را در خدمت شما هستم. چند مسئله می‌خواستم در مورد روزه خدمتتان عرض کنم. در این فرصت باقی‌مانده، وقت روزه یا نیت روزه از اذان صبح شروع می‌شود تا اذان مغرب هم باید ادامه پیدا کند. اما اینکه ما سحری را و یا نماز صبح را تا کی می‌توانیم بخوریم، کی می‌توانیم نماز صبحمان را شروع کنیم؟ این‌ها در مورد سحری خوردن، مراجع می‌فرمایند که فعلاً در حال حاضر طبق آن زمان‌بندی که اعلام می‌کنند، مثلاً در رادیو تلویزیون، آن زمانی که اعلام می‌کنند، اول اذان از خوردن سحری دست کشیده شود و امساک شود. اما برای خواندن نماز، حدوداً از اول اذان به طور تقریبی ده دقیقه احتیاط کنید، بعد از اذانی که از رادیو تلویزیون پخش می‌کنند، نماز صبح را بخوانید. البته خب بعضی از مراجع نظرات متفاوتی هم دارند که مثلاً آیت‌الله شبیری زنجانی می‌فرمایند که در روزهای عادی که مهتابی نیست، حداقل پانزده دقیقه احتیاط شود. به هر حال این احتیاط را برای خواندن نماز صبح رعایت شود تا اینکه ان شاءالله بعداً با مشکلی مواجه نشویم.

سحری و اشتباه در زمان اذان

اما اینکه ما سحری را گاهی اوقات بعضی‌ها می‌پرسند و می‌گویند ما سحری می‌خوردیم و بعد از اینکه سحری را که داشتیم می‌خوردیم، یک‌دفعه متوجه شدیم که وقت اذان شده. این تکلیف روزه ما چیست؟ آیا روزه صحیح است یا باطل؟ جواب این است که اگر بدون اینکه فرد تحقیق کند که اذان شده یا نه، یعنی ساعت را نگاه نکند، نرود بپرسد یا آسمان را نگاه نکند، بدون هیچ گونه تحقیق همچنان دارد سحری را می‌خورد و بعداً هم متوجه می‌شود که وقت گذشته، این را مراجع مشهور می‌فرمایند که روزه‌اش باطل است. بعد بالاخره یک تحقیقی انجام شود. اما اگر بعد از اینکه تحقیق کرد به نتیجه نرسید که هنوز اذان گفته نشده و فکر می‌کرده که اذان نگفته، بعداً متوجه شد که اشتباه کرده و اذان گفته بودند، طبق نظر حضرت امام رحمت‌الله علیه و آیت‌الله سیستانی، روزه‌اش صحیح است و نیاز به قضا ندارد. آیت‌الله مکارم شیرازی هم یک قیدی می‌آورند و می‌فرمایند که به شرطی که اطمینان داشته باشد به بقای شب، دیگر قضا ندارد و روزه‌اش صحیح است. بنابراین در سحری یک تحقیق مختصر برای اینکه وقت اذان شده یا نه لازم است. طوری نباشد که همین‌طوری سحری را بخوریم و بعداً بگوییم که خب من که نفهمیدم. از آن گذشته اگر تحقیق انجام شود، تقریباً بیشتر مراجع می‌فرمایند که قضا واجب نیست و روزه صحیح است.

اهمیت افطار در وقت مغرب

اما در مورد افطار، این خیلی مهم است. این را توجه بفرمایید. در وقت مغرب یا اذان مغرب، اگر انسان به این نتیجه برسد که الان وقت مغرب شده یا اذان مغرب شده و واقعاً یقین پیدا کند که مغرب شده، بیاید افطار کند و یک لقمه بخورد. بعداً اتفاقاً متوجه شود که ای بابا من اشتباه کردم و از آن نشده بوده که افطاری کردم. مراجع عظام تقلید می‌فرمایند که آن روز را باید بعداً قضا کند. هرچند کفاره ندارد. چون یقین داشته که مغرب شده و الان اشتباهی متوجه شده که بله اذان مغرب گفته نشده. می‌فرمایند که آن روز را باید قضا کند ولی دیگر کفاره ندارد. حالا جزئیات دیگر هم بعضی از مراجع دارند و یک قید و شروطی دارند که هر کسی به فتوای مرجع تقلید خودش رجوع کند. بنابراین در مورد افطار کردن در مغرب، سعی کنیم همیشه احتیاط را رعایت کنیم. بلافاصله بعد از اینکه صدای اذان را شنیدیم، افطاری نکنیم. چه بسا بعداً متوجه شویم که مثلاً این ساعت من یک مقداری عقب یا جلو بوده و بعداً بخواهیم روزمان را قضا کنیم. یک چند ساعت ده دوازده ساعت کمتر یا بیشتر تحمل کردیم و روزه گرفتیم. یک چند دقیقه هم احتیاط کنیم، خیلی خوب است. یا حداقل بگذاریم وسط اذان به بعد که دیگر خیالمان راحت شود که اذان شده، آن موقع افطار کنیم که مشکلی به وجود نیاید.

تصمیم به خوردن در وسط روزه

نکته بعدی در مورد روزه این است که گاهی اوقات بعضی از افراد یک‌دفعه تصمیم می‌گیرند که بروند وسط روزه، وسط روز در حالی که می‌دانند روز هم هست، تصمیم می‌گیرند بروند چیزی بخورند. یعنی مثلاً حالا آب یا نمی‌دانم غذایی چیزی، یک لقمه بخورند. اگر تصمیم بگیرند این کار را انجام دهند در حالی که می‌دانند روز است و ما فراموش نکرده‌اند که می‌بینند، یعنی اطلاع دارند که الان من روزه هستم و با این توجهی که به این مسئله دارند، بخواهند بروند مثلاً یک لیوان آب بخورند، طبق نظر مقام معظم رهبری و آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند به احتیاط واجب این روزه‌اش باید هم تمام کند، یعنی ادامه دهد روزه را و بعداً هم قضا کند. طبق نظر آیت‌الله مکارم شیرازی، روزه‌اش باطل است. یعنی همین که من تصمیم می‌گیرم با وجود اینکه می‌دانم روزه هستم، بخواهم بروم یک لیوان آب بخورم، طبق نظر آیت‌الله مکارم شیرازی می‌فرمایند باطل است روزه و دیگر باید بعداً این موضوع را قضا کند. و البته که در هر دو صورت می‌فرمایند که باید تا آخر روز دست از غذا خوردن و یا آشامیدن هم بکشد. و الا اگر خود آب یا هر لقمه دیگر غذایی را استفاده کرد، علاوه بر قضا قطعاً کفاره هم بر عهده‌اش می‌آید که کار را سخت می‌کند.

روزه گرفتن در صورت بیماری

نکته بعدی در مورد روزه این است که بعضی‌ها در حال روزه یک بیماری دارند که پزشک به آن‌ها توصیه می‌کند که شما روزه برای شما ضرر دارد. خب همین که پزشک توصیه کرد و به ما گفت که روزه نباید بگیرید، روزه برای شما ضرر دارد. آیا ما می‌توانیم روزمان را بخوریم یا نه؟ جوابی که مراجع عظام تقلید می‌فرمایند این است که نظر پزشک از باب مشورت می‌توانیم به آن توجه کنیم. اما تشخیص نهایی بر عهده خود مکلف است. چرا؟ چون مکلفین شرایط جسمانی خودشان را بهتر می‌شناسند و از جهاتی تجربه‌ای که گذشته نسبت به آن وضعیت جسمانی‌شان داشته‌اند را می‌دانند. می‌دانند که مثلاً من امروز اگر این روزها را بگیرم، به من فشار نمی‌آید و ضرر چندانی هم متوجه من نیست. ولو اینکه پزشک گفته شما الان نباید روزه بگیرید، ولی مطمئن هستم صد درصد این روزه برای من ضرر ندارد. خب اگر من مطمئن شدم که روزه ضرر ندارد، باید روزه را بگیرم. ولو اینکه پزشک گفته باشد روزه را باید بخوریم. البته که نظرات پزشک و مخصوصاً پزشک‌های متخصص در این زمینه می‌تواند یک در واقع از باب مشورت ما را به یک تصمیم بهتری هدایت کند. بله ممکن است ما طبق نظر پزشک یکی دو تا یا کمتر یا بیشتر به این نتیجه برسیم که واقعاً ضرر دارد. بله خب اگر به این نتیجه رسیدیم که ضرر دارد، که حتماً باید روزه را خورد. و اگر در حالی که روزه برای ما ضرر دارد، روزه بگیریم، صد درصد روزه ما باطل است. ولو اینکه به سختی هم روزه را تمام کنیم، روزه باطل می‌شود. چرا؟ چون روزه در حالی که ضرری بر جسم و بر انسان متوجه باشد، ضرری که متوجه انسان باشد، روزه را باطل می‌کند. و حتی یک نکته بالاتر از این اینکه اگر حتی اگر انسان روزه گرفت و بعداً متوجه شد آن روزه‌ای که گرفته بودم، روزه ضرر داشته، اگر بعداً هم متوجه شد، باید روزش را قضا کند. ولو اینکه در آن روز اصلاً به این مسئله توجه نداشت و بعداً متوجه شد که نباید روزه می‌گرفتم، حتماً باید این روزه را قضا کند.

روزه گرفتن در مشاغل سخت

و نکته دیگر در مورد افرادی که در مشاغل سخت کار می‌کنند، در کارخانه، کارگاه، جایی که فعالیت بدنی زیاد یا گرمای زیاد یا سختی زیاد دارند، این‌ها و مطمئن هستند که تا وسط روز یا بین روز دیگر بیشتر تحمل روزه گرفتن را ندارند. آیا این افراد در این مشاغل با وجود اینکه می‌دانند وسط روز امکان ادامه دادن روزه برایشان وجود ندارد، آیا ابتدای روز می‌توانند روزشان را بخورند یا نه؟ مثلاً اول صبح سفره پهن کنند و بگویند که ما که می‌دانیم روز را نمی‌توانیم تا آخر بگیریم، از اول صبح بخوریم، صبحانه بخوریم. آیا برایشان این امکان هست یا نه؟ که مراجع عظام تقلید می‌فرمایند نه، این کار را نمی‌توانند بکنند. باید چه کار کنند؟ پس باید روزه را بگیرند و نیت روزه را داشته باشند. در بین روز هر موقع که مشقت فوق‌العاده متوجه شد، سختی زیادی متوجه شد، آن موقع به اندازه‌ای که آن سختی و مشقت از بین برود، به اندازه ضرورت افطار کند. به اندازه ضرورت آب بخورد. به اندازه ضرورت غذایی بخورد. و اینکه بعداً این روز را باید قضا کند. بنابراین باید تحمل کند. زمانی که به فشار و سختی افتاد، روزش را بخورد.

روزه گرفتن برای دختران تازه به سن تکلیف رسیده

و همچنین در مورد دخترانی که تازه به سن تکلیف رسیده‌اند، این مسئله وجود دارد که بعضی‌ها می‌گویند که خب از جهت جسمی ممکن است نتوانند روزه بگیرند. این را بچه‌ها چه کار کنند؟ اولاً این را عرض کنم خدمتتان که الان روز ماه مبارک رمضان در فصلی افتاده است که تقریباً می‌شود گفت یک بخشی‌اش زمستان و یک بخشی‌اش هم اوایل بهار است که هم روزها خنک و هم کوتاه است. طبیعتاً بسیاری از دختران که به سن تکلیف رسیده‌اند، توانایی روزه گرفتن را دارند. به شرطی که اولاً سحری مناسب بخورند و همچنین فعالیت روزانه‌شان را کمتر از نسبت به گذشته کمتر کنند و استراحتشان را بیشتر به روز بسپارند و شب‌ها کارهایشان را انجام دهند. درسی دارند، فعالیتی دارند، کاری می‌خواهند انجام دهند، بیشتر شب‌ها مشغول باشند و روزها بیشتر استراحت کنند که بتوانند روزه را بگیرند. خب حالا با این شرایط اگر با وجود اینکه سحری خورده‌اند، با وجود اینکه فعالیتشان را کم کرده‌اند، با این وجود ممکن است بگویند که باز هم توان روزه گرفتن ندارند، این تکلیفشان چیست؟ طبق نظر مقام معظم رهبری و آیت‌الله سیستانی می‌فرمایند که از ابتدای روز باید روزه را نیت کنند. نمی‌توانند افطار کنند. نیت روزه می‌کنند. مثل همان مسئله‌ای که در مورد مشاغل سخت عرض کردم خدمتتان که ابتدای روز باید نیت روزه را کنند و تحمل کنند. هر موقع به سختی و مشقت افتاد، آن موقع افطار کنند. پس از اول نمی‌توانند بگویند که من نیت روزه ندارم و بخواهم از اول روز افطار کنم. بله در اینجا نظر حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی این است که اگر واقعاً قادر به روزه گرفتن نیست، کلاً روزه بر او واجب نیست و تا سال بعد قضا کند. اگر تا سال بعد یعنی تا ماه مبارک رمضان بعدی امکان قضا کردن برایش وجود نداشت، آن موقع به ازای هر روز یک فدیه می‌دهد. یعنی هفتصد و پنجاه گرم گندم را باید به فقیر بدهد و دیگر تکلیفی برای قضا هم برای او موجود ندارد.

فکر می‌کنم همین اندازه کافی باشد برای این بحث. جلسه امشب ما و ان شاءالله اگر فرصتی شد، مباحث و نکات دیگر در جلسات دیگر در خدمت شما عزیزان خواهیم بود. ان شاءالله در این شب‌ها مخصوصاً شب‌های پیش رو که شب‌های قدر هم در هفته‌های آینده در پیش رو داریم، ان شاءالله همگی را دعا کنید و ما را هم از دعای خیرتان فراموش نکنید. و ان شاءالله آن‌هایی که ملتمس دعا هستند را هم ان شاءالله فراموش نکنید. ان شاءالله همه ما آشنا و عامل به احکام و دستورات دین باشیم. به برکت صلوات بر محمد و آل محمد.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :