■ شب زنده داری های حضرت زینب علیهاالسلام
از برخی تاریخ نگاران نقل شده که می نویسند: «تهجد و شب زنده داری زینب علیهاالسلام در تمام مدت عمرش، حتی شب یازدهم محرم، ترک نشد. از حضرت سجاد علیه السلام روایت شده که فرمود: در آن شب عمه ام زینب را دیدم در جامه نماز نشسته و مشغول عبادت است.
مرحوم بیرجندی در کبریت احمر می گوید: از برخی مقاتل معتبر از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرمود: عمه ام زینب با تمام مصیبتهایی که بر او وارد شده بود، از کربلا تا شام هیچ گاه نوافل خود را ترک نکرد.
نیز روایت کرده که چون امام حسین علیه السلام برای وداع زینب آمد، از جمله سخنانی که به او فرمود این بود:
«یا اختاه! لا تنسنی فی صلاة اللیل»؛ خواهر جان مرا در نماز شب فراموش نکن.
درباره شب عاشورای زینب علیهاالسلام از کتاب مثیرالاحزان از فاطمه، دختر امام حسین علیه السلام نقل شده که درباره حضرت زینب می گوید:
«و اما عمتی زینب، فانها لم تزل قائمة فی تلک اللیلة - ای عاشرة من المحرم - فی محرابها تستغیث الی ربها، و ما هدأت لنا عین و لا سکنت لنا زفرة»
و اما عمه ام زینب، پس وی همچنان در آن شب در جایگاه عبادت خود ایستاده بود و به درگاه خدای تعالی استغاثه می کرد، و در آن شب چشم هیچ یک از ما به خواب نرفت و صدای ناله ما قطع نشد.»
حضرت زینب علیهاالسلام در عبادت، شبیه مادرش حضرت فاطمه علیهاالسلام بود، شبها با تلاوت قرآن و نماز شب سیر می کرد و نماز شب آن حضرت هیچ گاه ترک نشد؛ حتی در شب یازدهم محرم نماز شب را خواند. امام سجاد علیه السلام فرموده اند: «رأیتها تلک اللیلة تصلی من جلوس».
دیدم زنیب علیهاالسلام آن شب (شب یازدهم محرم) نشسته نماز می خواند. و نیز می فرماید: «ان عمتی زینب مع تلک المصائب و المحن النازلة بها فی طریقنا الی الشام ما ترکت نوافلها اللیلیة».
عمه ام زینب با آن آزارها و اندوه ها که در راه ما به او رسید، در راه شام نافله های شب را ترک نکرد. و نیز می فرماید: «ان عمتی زینب علیهاالسلام کانت تؤدی صلواتهامن قیام الفرائض و النوافل عند سیرالقوم بنا من الکوفه الی الشام و فی بعض المنازل کانت تصلی من جلوس فسألتها عن سبب ذلک، فقالت».
«اُصَلّی من جلوس لشدة الجوع و الضعف منذ ثلاث لیال، لانها کانت تقسم ما یصیبها من الطعام علی الاطفال لان القوم کانوا یدفعون لکل واحد منا رغیفا واحدا من الخبز فی الیوم و اللیلة».
عمه ام زینب هنگامی که لشکر، ما را از کوفه به شام می برد، نمازهای واجب و مستحب خود را ایستاده به جا می آورد و در برخی منازل نشسته نماز می خواند، سبب و علت آن را از او پرسیدم، گفت: نشسته نماز می خوانم چون سه شب است بسیار گرسنه بوده و ضعف و سستی مرا در بر گرفته؛ برای اینکه آنچه از طعام و خوراک به او می رسید، میان کودکان قسمت می نمود. چون لشکر به هر یک از ما در روز و شب یک گرده نان می داد.
فاطمه دختر امام حسین علیه السلام نیز می گوید: عمه ام زینب در شب عاشورا همه شب را در محراب و جایگاه نمازش ایستاده و استغاثه می کرد و از پروردگار کمک و یاری می خواست که بر اثر آه و ناله او هیچ یک از ما نخوابیدیم.
گفته اند که امام حسین علیه السلام در آخرین وداع به خواهرش زینب علیهاالسلام فرمود: «یا اختاه لاتنسینی فی نافلة اللیل».
ای خواهر، مرا در نافله شب فراموش نکن. از دعایی که از زینب علیهاالسلام به یادگار مانده است می توان دریافت که دریای دل او چه امواج مصیبتی را تحمل کرده است؛ و کوهسار اراده پولادین او در برابر چه توفانهای کوبنده ای ایستاده است. با خدای خود می گوید: «یا عماد من لا عمادله و یا سند من لاسند له یا من سجد لک سواد اللیل و بیاض النهار و شعاع الشمس و خفیف الشجر و اوی الماء یا اللّه یا اللّه یا اللّه».
ای پناهگاه کسی که جز تو پناهی ندارد! ای تکیه گاه کسی که جز تو پشتوانه ای نمی شناسد! ای خدایی که سیاهی شب و سپیدی روز و روشنایی خورشید و صدای آرام درخت و آب برای تو سجده می کنند! ای خدا! ای خدا! ای خدا!