احكام وجوبى

تطهير مسجد از نجاست واجب است و حرم امامان -عليهم السلام هم همين حكم را دارد، منتها در مورد آنها مى فرمايند اگر بى احترامى محسوب مى شود، تطهير واجب است والا بنابر احتياط مستحب تطهير نمايند.[1]

و اگر جايى از مسجد نجس شود كه تطهير آن بدون كندن ياخراب كردن ممكن نيست، بايد آنجا را بكنند يا اگر خرابى زيادى لازم نمى آيد، خراب نمايند و پركردن جايى كه كنده اند و ساختن جايى كه خراب كرده اند واجب نيست، ولى اگر آن كس كه نجس كرده، بكند يا خراب كند، در صورت امكان بايد پر كرده و يا تعميرنمايد.[2]

و اما كسى كه خود نمى تواند تطهير كند، اعلان به ديگرى درصورتى كه نجس كردن بى احترامى به مسجد باشد، واجب است .

احكام استحبابى  

1- ساختن مسجد مستحب است [3]

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله :

من بنى مسجدا فى الدنيا اعطاه الله بكل شبر منه - او قال بكل ذراع منه مسيرة اربعين الف عام مدينة من ذهب وفضة و در و ياقوت و زمرد ولؤلؤ [4]

هر كس در دنيا مسجدى بسازد، خداوند متعال به هر وجب آن -يا فرمود به هر ذراع آن - شهرى به اندازه چهل هزار سال راه رفتن از طلا و نقره و مرواريد و ياقوت زمرد و زبرجد و لؤلؤ به او عنايت مى فرمايد.

قال ابوعبدالله - عليه السلام - : من بنى مسجدا بنى الله له بيتا فى الجنة [5]

امام صادق - عليه السلام - مى فرمايد: هر كس مسجدى بسازد خداوند براى او خانه اى در بهشت خواهد ساخت.

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله: ان مما يلحق المؤ من من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا تركه و مصحفا ورثه او مسجدا بناه[6]

به درستى و تحقيق از آنچه به مؤ من بعد از مردنش ملحق مى شود از اعمال و خوبيها، علم و دانشى است كه به وسيله او منتشر شده و فرزند صالحى است كه از او باقى مانده و كتاب و نوشته اى كه بعد از خود مى گذارد يا مسجدى است كه بنا نموده است .

 قال رسول الله -صلى الله عليه وآله :

من بنى مسجدا و لو مثل مفحص قطاة بنى الله له بيتا فى الجنة[7]

هر كس مسجدى بسازد ولو به اندازه جايى كه شتر مرغ در آنجا تخم مى گذارد، خداوند خانه اى در بهشت براى او مى سازد.

2- تعمير مسجدى كه نزديك به خرابى مى باشد، مستحب است و اگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد، مى توانند آن را خراب كنند و دوباره بسازند، بلكه مى توانند مسجدى را كه خراب نشده براى احتياج مردم خراب كنند و بزرگتر بسازند.[8]

عن على ((عليه السلام )) قال :

ان المسجد ليشكو الخراب الى ربه و انه ليتبشبش من عماره اذا غاب عنه ثم قدم كما يتبشبش احدكم بغائبه اذا قدم عليه[9]

هر آينه مسجد به پروردگارش از خرابى خود شكايت مى كند و به درستى كه مسجد، از تعمير كنندگانش وقتى كه به آنجا مى روند و بر مى گردند، خوشحال مى شود همان گونه كه يكى از شما وقتى عزيزش برمى گردد، احساس خوشحالى مى كند.

ساختن مسجد و تعمير آن از هر كس پذيرفته نيست :

و ما كان للمشركين ان يعمروا مساجد الله ...[10]

مشركان را نرسد كه مساجد خدا را تعمير كنند.

ا جعلتم سقاية الحاج و عمارة المسجد الحرام كمن آمن بالله و اليوم الاخر و جاهد فى سبيل الله لا يستوون عند الله و الله لا يهدى القوم الظالمين .[11]

آيا رتبه سقايت و آب دادن به حاجيان و تعمير كردن مسجدالحرام را با مقام آن كس كه به خدا و به روز قيامت ايمان آورده و در راه خدا جهاد كرده چون على -عليه السلام جهاد کرده يكسان مى شمريد؟ هرگز اين دو نزد خدا يكسان نخواهند بود و خداوند ظالمان را هرگز هدايت نخواهد كرد.

3- خدمت كردن به مسجد (نظافت ، روشن كردن چراغ و...).[12]

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله:

من قم مسجدا كتب الله له عتق رقبة و من اخرج منه مايقذى عينا كتب الله له كفلين من رحمة[13]

 هر كس مسجدى را تميز كند،خداوند براى او ثواب آزاد كردن بنده اى مى نويسد و هر كس به اندازه خاشاكى كه در چشم بيفتد، آشغالى را از مسجد خارج كند، خداوند متعال رحمت خودش ‍ را بر او دو برابر قرار مى دهد.

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله:

من اسرج فى مسجد من مساجد الله سراجا لم تزل الملائكة وحملة العرش يستغفرون له مادام فى ذلك المسجد ضوء من ذلك السراج [14]

هر كس چراغى را در مسجدى از مساجد خداوند روشن كند، تا وقتى كه نورى از آن چراغ در آن مسجد باقى است ، ملائكه و حاملان عرش خداوند براى او طلب مغفرت مى نمايند.

4- احياى مساجد و رونق دادن به آنها.[15]

عن ابى عبد الله -عليه السلام - قال :

ثلاثة يشكون الى الله عزوجل : مسجد خراب لايصلى فيه اهله وعالم بين جهال و مصحف معلق قد وقع عليه الغبار لايقرء فيه [16]

امام صادق -عليه السلام مى فرمايند:

سه چيزند كه به خداوند متعال شكايت مى كنند: مسجدى كه خراب باشد و كسى در آن نماز نخواند و دانشمندى كه بين افراد ناآگاه قرار گرفته باشد -يعنى از او هم استفاده نشود و قرآنى كه روى آن را غبار گرفته و خوانده نمى شود.

5- زياد رفت و آمد كردن به مسجد.[17]

قال على -عليه السلام : الجلسة فى الجامع خير لى من الجلسة فى الجنة فيها رضى نفسى و الجامع فيه رضى ربى [18]

حضرت على -عليه السلام مى فرمايد: نشستن در مسجد جامع بهتراست براى من ، از نشستن در بهشت ؛زيرا نشستن در بهشت مراخشنود مى سازد، ولى نشستن در مسجد جامع مورد رضايت خداوند.

عن رسول الله -صلى الله عليه وآله قال :

من مشى الى مسجد من مساجد الله فله بكل خطوة خطاها حتى يرجع الى منزله عشر حسنات و محى عنه عشر سيئات و رفع له عشر درجات [19]

هركس به طرف مسجدى از مساجد خداوند برود، خداوند براى هر قدمى كه بر مى دارد تا به منزلش برگردد، ده حسنه براى اونوشته و ده سيئه را از او محو مى كند و ده درجه به مقامش مى افزايد.

عن ابى عبد الله -عليه السلام قال :

من مشى الى المسجد لم يضع رجله على رطب و لا يابس الا سبحت له الى الارضين [20].

امام صادق صادق -عليه السلام مى فرمايد:

هر كس به طرف مسجدى برود، پايش را روى هيچ تر و خشكى نمى گذارد، مگر آنكه تا اعماق زمين براى او استغفار مى كند.

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله :

بشر المشائين فى ظلم الليل الى المساجد بالنور التام يوم القيمة [21]

بشارت بده به افرادى كه زياد در تاريكى شب به سوى مساجد مى روند به اينكه در روز قيامت با نور تمام محشور مى گردند.

6- جلوتر از همه رفتن پس از همه بيرون آمدن .[22]

قال اميرالمؤ منين -عليه السلام :

جاء اعرابى الى النبى -صلى الله عليه وآله وسلم فساله عن شر بقاع الارض وخير بقاع الارض فقال له رسول الله -صلى الله عليه وآله وسلم شر بقاع الارض الاسواق (الى ان قال ) وخير البقاع المساجد واحبهم الى الله اولهم دخولا وآخرهم خروجا منها[23]

اميرالمؤ منين -عليه السلام مى فرمايد:

شخص عربى نزد پيامبر -صلى الله عليه وآله وسلم آمد و از حضرتش ‍ درباره بدترين و بهترين جاهاى زمين سؤ ال كرد؟ پس حضرت فرمودند: بدترين مكانهاى روى زمين بازارها است چون اكثرا در آنهاازخداوند غفلت ورزيده و گول شيطان را مى خورند و بهترين مكانهاى روى زمين مساجدند و از همه مردم محبوب تر نزد خداوند،كسى است كه از همه زودتر وارد مسجد شده و از همه ديرتر خارج گردد.

يا اباذر طوبى لاصحاب الالوية يوم القيمة يحملونها فيسبقون الناس الى الجنة الا هم السابقون الى المساجد بالاسحار وغيرها[24]

پيامبر گرامى اسلام -صلى الله عليه وآله وسلم به ابوذر فرمودند: خوشا به حال صاحبان پرچمها كه روز قيامت آنها را حمل مى كنند و به سوى بهشت از ديگران سبقت مى گيرند، آگاه باشيد كه آنها كسانى هستند كه در سحرگاهان و غير سحرگاهان به طرف مسجدها سبقت مى گرفته اند.

7- با طهارت وارد شدن .[25]

8- براى رفتن به مسجد، خود را خوشبو نموده و لباسهاى پاكيزه و قيمتى بپوشد.[26]

9- قبل از ورود كفشها را وارسى نمودن .[27]

10- در هنگام ورود، ابتدا پاى راست را داخل گذاردن ، با گفتن صلوات و در وقت خروج به عكس ، با گفتن صلوات.[28]

11- بعد از ورود دو ركعت نماز تحيت خواندن، ولى اگر نماز واجب يا مستحبى ديگرى بخواند، كافى است.[29]

احكام حرام 

1- زينت كردن مسجد:

بنابر احتياط واجب ، مسجد را نبايد به طلا زينت نمايند و همچنين نبايد صورت چيزهايى كه مثل انسان و حيوان روح دارد، در مسجد نقش كنند و نقاشى چيزهايى كه روح ندارد، مثل گل و بوته  مكروه است .[30]

2- فروختن يا از بين بردن مسجد و يا لوازم آن . 

اگر مسجد خراب هم بشود، نمى توانند آن را بفروشند يا داخل ملك و جاده نمايند و هم چنين فروختن در و پنجره و چيزهاى ديگر مسجد حرام است و اگر مسجد خراب شود، بايد اينها را صرف تعمير همان مسجد كنند و چنانچه به درد آن مسجد نخورد، بايد درمسجد ديگر مصرف شود، ولى اگر به درد مسجدهاى ديگر هم نخورد، مى توانند آن را بفروشند و پول آن را اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد، و گرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند.[31]

3- نجس كردن مسجد. 

نجس كردن زمين و سقف و بام و طرف داخل ديوار مسجد حرام است و هر كس بفهمد كه نجس شده، بايد فورا نجاست آن را بر طرف كند و احتياط واجب آن است كه طرف بيرون ديوار مسجد را هم نجس نكنند و اگر نجس ‍ شود، نجاستش را بر طرف نمايند، مگر آنكه واقف آن را جزء مسجد قرار نداده باشد.[32]

و همچنين نجس كردن حرام امامان -عليهم السلام حرام است [33].

4- بيرون بردن سنگريزه هاى آن . 

بنابر احتياط واجب ، جايز نيست كه سنگريزه هاى داخل مسجد را بيرون ببرند و اگر بيرون برده شود، بايستى اگر امكان دارد، به همان مسجد و الا به مسجد ديگر برگردانند، ولى بيرون بردن خاكروبه و مانند آن اشكال ندارد.[34]

5- دفن ميت در مسجد:

دفن كردن ميت در مسجد جايز نيست، هرچند ضررى به مسلمانان نزده و مزاحمتى براى نمازگزاران نداشته باشد.[35]

6- بردن عين نجس يا چيزى كه نجس شده، به مسجد. 

بردن عين نجس، مانند خون و يا چيزى كه نجس شده -اگر بى احترامى به مسجد باشد حرام است .[36]

7- كارهايى كه مانع نماز خواندن بشود. 

اگر مسجد را براى روضه خوانى چادر بزنند و فرش كنند و سياهى بكوبند و اسباب چاى در آن ببرند، در صورتى كه اين كارها به مسجد ضرر نرساند و مانع نماز خواندن نشود، اشكال ندارد.[37]

احكام مكروه 

1- نقاشى كردن چيزهايى كه روح ندارد، مانند گل و بوته ، مكروه است .[38]

2- خوابيدن در مسجد اگر ناچار نباشد، مكروه است . [39]

قال الصادق -عليه السلام : ان المساكين كانوا يبيتون فى المسجد على عهد رسول -صلى الله عليه وآله  [40]

امام صادق -عليه السلام مى فرمايد: به درستى كه مساكين شبها در زمان پيامبر -صلى الله عليه وآله  در مسجد مى خوابيدند.

3- صحبت كردن راجع به كارهاى دنيا. [41]

4- خواندن شعرى كه نصيحت و مانند آن نباشد. [42]

عن ابى عبدالله -عليه السلام قال : ان امير المؤمنين -عليه السلام راى قاصا فى المسجد فضربه بالدره و طرده [43]

امام صادق -عليه السلام مى فرمايد: اميرالمؤمنين شخصى را ديدند كه در مسجد براى مردم قصه مى گفت، پس ‍ او را با شلاق زد و از مسجد بيرون كرد.

5- انداختن آب دهان و بينى و اخلاط سينه در مسجد.[44]

قال على -عليه السلام :

من وقر المسجد من نخامته لقى الله يوم القيامة ضاحكا قد اعطى كتابه بيمينه و ان المسجد ليتلو عند النخامة كتلوى احدكم بالخيزران اذا وقع به [45]

هر كس مسجد را احترام كند از اينكه آب دهان يا بينى خود را در آن بيندازد، خداوند را با خشنودى در قيامت ملاقات كرده و كتابش به دست راستش داده مى شود و به درستى كه مسجد به خود مى پيچد، وقتى كسى آب بينى يا دهانش را در آن بيندازد، مانند به خود پيچيدن يكى از شما، وقتى تازيانه به او زده مى شود.

قال رسول الله -صلى الله عليه وآله:

من رد ريقه تعظيما لحق المسجد جعل الله ريقه صحة فى بدنه و عوفى من بلوى فى جسده[46]

هر كس آب دهانش را به خاطر احترام مسجد فرو برد، خداوند آن آب دهان را وسيله سلامت بدن و عافيت از بلاهاى جسمى قرار مى دهد.

6- طلب كردن گمشده 

سمع النبى -صلى الله عليه وآله  رجلا ينشد ضالة فى المسجد فقال قولوا له لا راد الله عليك فانها لغير هذا بنيت[47]

پيامبر -صلى الله عليه وآله شنيدند كه شخصى گمشده اى را در مسجد اعلان مى كرد، حضرت فرمودند: به او بگوييد كه خداوند گمشده ات را به تو برنگرداند؛ زيرا مسجد براى غير اين كار ساخته شده است.

7- بلند كردن صدا، مگر براى اذان و مانند آن [48]. 

8- خريد و فروش . [49]

9- داخل شدن كسى كه سير و پياز و مانند اينها خورده به طورى كه بوى آن موجب آزار ديگران مى شود و يا با پاى عرق كرده به مسجد وارد شدن .[50]

عن على -عليه السلام قال : من اكل شيئا من المؤ ذيات ريحها فلا يقربن المسجد[51]

حضرت على -عليه السلام مى فرمايد: هر كس چيزى بخورد كه بوى او مردم را اذيت مى كند، نبايد به مسجد نزديك شود.

10- راه دادن بچه و ديوانه به مسجد. [52]

مرحوم مجلسى مى فرمايد:

خلافى نيست در اينكه ديوانه ها و بچه ها را نبايد در مسجد جاى داد، ولى چه بسا كه بچه اى كه اينجا گفته شده بچه اى باشد كه مورد اعتماد نيست، اما بچه اى كه مواظب طهارت و نجاست و اداى نماز است، نه تنها كراهت ندارد، بلكه مستحب است كه براى تمرين دادن او، وى را به مسجد ببرند.[53]

11- اجرا كردن حد در مسجد. [54]

12- مشغول شدن به صنعت. [55]

13- راه محل عبور قراردادن مساجد، مگر اينكه دو ركعت نماز بخواند.[56]

14- مسجد را محل قضاوت و مرافعه قراردادن . [57]

این مطلب را به اشتراک بگذارید :