■ مقدمات نماز
مقدّمات نماز
1. طهارت
نمازگزار، بايد پيش از آن كه شروع به نماز كند ((وضو)) بگيرد. امام باقر عليه السلام فرموده است :
((لا صَلوةَ اِلاَ بِطَهُورٍ))(1) نماز بدون وضو نماز نيست .
وضو، جزئى از ايمان است ، نورانيت و صفاى درونى مى آورد، نشاطآور و كسالت زداست ، به علاوه نظافت جسم را نيز همراه دارد. وضو، انسان را آماده نماز مى سازد. فيض كاشانى گفته است : يك مرتبه از مادّيت برخاستن و به معنويت سفر كردن دشوار است ، امّا وضو، انسان را كم كم آماده مى سازد.(2)
وضو، كفاره گناهان كوچك است و خوب است انسان در همه حال با وضو باشد و حتّى هنگام خوابيدن هم وضو بگيرد.
بى وضو دست زدن به خطّ قرآن و نام خدا و پيامبر و امامان حرام است . طهارت به منزله اجازه ورود به حضور خداست . البتّه طهارت ، مراتبى دارد:
طهارت ظاهر، از نجاسات و آلودگى ها.
طهارت اعضا، از گناهان و جرايم .
طهارت روح ، از مفاسد و رذايل اخلاقى .(3)
لازم به تذكّر است كه گاهى طهارت لازم براى نماز، با غسل ميسر است . كسى كه جنب باشد يا به دليل ديگرى غسل بر او واجب شود بايد غسل كند. در مواردى هم وظيفه نمازگزار، تيمّم بر خاك و زمين است ، آنجا كه آب نباشد، يا ضرر داشته باشد، يا وقت براى غسل و وضو نداشته باشد، يا آب براى آشاميدن و حفظ جان لازم باشد و ...
درباره هر يك از اَشكال وضو، غسل وتيمّم كه مصداق هاى ((طهارت ))اند، مسائل متعدّدى در رساله هاى مراجع تقليد آمده است كه پرداختن به آن ها ما را از هدف اين كتاب ، دور مى كند.
2. لباس و مكان نمازگزار
در نماز، پوشش بدن لازم است . البتّه حدّ واجب براى مرد پوشاندن عورت است ، ولى بهتر است از ناف تا زانو را بپوشاند و زن ، بايد تمام بدن (به جز صورت ودست و پا تا مچ ) را بپوشاند.
لباس ، بايد پاك و مباح باشد. در نماز، بهتر است جامه سفيد پوشيده شود، انگشتر عقيق بدست باشد و از لباس هاى چرك و تنگ و سياه و لباس افراد لاابالى كه از نجاسات پرهيز نمى كنند استفاده نشود.
مكان نيز بايد مباح باشد. در جايى كه مال ديگران است ، بى اجازه و رضايت نمى توان نماز خواند و رعايت اين شرطها در نماز، هم مراعات ادب است و هم رعايت حق ديگران ..
درباره مكان و لباس نيز مسئله فراوان است . (به رساله هاى عمليه رجوع شود)
3. شناخت قبله
نماز، بايد به سوى قبله باشد، قبله ما كعبه مقدّس است . گرچه خدا در طرفِ خاصى نيست كه به او رو كنيم ، هر طرف رو كنيم ، خدا آنجاست ((اَيْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ)) ولى هم براى گراميداشت خاطره ابراهيم ، بنيانگذار خانه توحيد، هم براى متوجّه ساختن دل به نقطه اى مقدس ، هم براى هماهنگى و نظم عبادت كنندگان و نمازگزاران در جهت گيرى عبادى و هم براى اسرار ديگر، ماءموريم كه قبله نمازمان را ((كعبه )) قرار دهيم .
مسلمانان ، اوايل به سوى ((بيت المقدس )) نماز مى خواندند. يهوديان زخم زبان مى زدند كه مسلمانان قبله ندارند و به سوى قبله ما عبادت مى كنند. پيامبر منتظر تكليف الهى بود، فرمان رسيد هر كجا هستيد، روى را به سوى مسجدالحرام كنيد.(4)
اين فرمان ، اين درس را مى دهد كه مسلمانان ، بايد متكّى به خود و مستقل باشند، حتّى در مسئله قبله و جهتِ نماز. از اين رو، امّت اسلام ، نماز و دعا و ذبح حيوان و حتّى خواب و خوراك را به سوى قبله انجام مى دهند، تا به موازات توجّه ظاهرى به كعبه ، دل و جان انسان نيز جهت گيرى خدايى داشته باشند و همه جا و در همه حال ، به ياد خدا و توحيد باشند.
كعبه ، هم يادگار ابراهيم و اسماعيل و محمّد صلى الله عليه و آله است ، هم نقطه شروع حركت عاشورايى امام حسين عليه السلام و هم تكيه گاه امام زمان عليه السلام در قيام جهانى خويش خواهد بود.
4. اذان
اذان ، شعار توحيدى مسلمانان است .
اذان ، اعلام يكتايى خدا، رسالت حضرت محمد صلى الله عليه و آله ولايت على عليه السلام ، رستگارى در سايه نماز، و ((تكبير)) خداوند است . اذان ، فرياد بر ضدّ معبودهاى خيالى ، معرفى عقيده اسلامى ، و شعار اسلام است .
نحستين مؤ ذّن اسلام ، ((بلال حبشى )) بود كه با اذان او، مردم به نماز حاضر مى شدند(5) و مؤ ذن شدن او، دليل اعتبار ((تقوا)) و ((ايمان )) در ديدگاه اسلام است ، نه رنگ و قيافه و نژاد و ثروت !
اذان ، هم فراخواندن امّت اسلام به شركت در نماز جماعت است ، هم آماده سازى جان و دل براى ورود به ((نماز)).
وقتى طنين ملكوتى اذان در فضا مى پيچد، دل مؤ منان را به سوى خدا مى كشد و بر وحشت و خشم كافران مى افزايد.
مرحوم شهيد نواب صفوى به ياران خود دستور داده بود هنگام ظهر و مغرب ، هر كجا بوديد، با فرياد بلند اذان بگوييد. همين اذان ها وحشتى در دل ماءموران نظام طاغوت به وجود آورده بود. اين گوشه اى از معناى حديثى است كه مى فرمايد: با صداى بلندِ اذان ، شيطان عصبانى مى شود و فرار مى كند.(6)
بى جهت نيست كه ((گلادستون )) سياستمدار انگليسى در پارلمان گفته بود: تا نام محمد صلى الله عليه و آله بر فراز مناره ها بلند است و تا كعبه پابرجاست و قرآن كتاب راهنماى مسلمين است ، امكان ندارد سياست ما در سرزمين هاى اسلامى استوار شود.(7)
آرى ... اذان ، شعار باطل كوب و دشمن شكنِ توحيد است .
ما نيز از عمق جان ، على رغم خواسته مشركان و كافران امروزى در سراسر جهان ، اعلام مى كنيم :
اللّه اكبر ... اللّه اكبر ... لا اله الاّ اللّه محمّد رسول اللّه ...
پی نوشت ها:
1- وسائل الشيعه ، ج 1، ص 256.
2- محجة البيضاء، ج 1، ص 281.
3- محجة البيضاء، ج 1، ص 281.
4- موضوع تغيير قبله ، در آيات 142 تا 149 سوره بقره آمده است .
5- سفينة البحار، ج 1، واژه ((بلل )).
6- كنزالعمال ، ج 7، ص 692.
7- تفسيرنمونه ، ج 4، ص 438.
منبع: کتاب راز نماز (براى جوانان) - محسن قرائتى - تدوين : جواد محدّثى
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
