نماز یکی از ارکان مهم دین اسلام است که مسلمانان روزانه مکلف به انجام آن هستند و همین امر سبب شده تا احکام آن بیش از هر واجب دیگری مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
 انجام این تکلیف الهی در بهترین زمان علاوه بر پاداش فراوان، موجب تعظیم و بزرگداشت هر چه بیشتر این آیین دینی است. بیشتر مومنین بر این باورند که بهترین زمان برای انجام این واجب الهی، اوقات فضیلت پنج گانه است و خواندن نماز در سه وقت که در میان شیعه متداول است، سبب عدم درک وقت فضیلت نمازهای عصر و عشا خواهد بود و به همین جهت نیز شیعیان از دیر زمان مورد طعن دشمنان بوده اند.
در حالی که درک فضیلت وقت منحصر به انجام نمازها در اوقات پنج گانه نیست و جمع بین نمازها در سه وقت نیز برخوردار از فضیلت وقت یا حداقل مشتمل بر فضیلت خاصی است که اگر بیشتر از فضیلت نماز در اوقات پنج گانه نباشد، قطعا کمتر از آن نیست.
 این رساله در صدد اثبات این موضوع در چهار بخش نگاشته شده است.
در بخش اول به توضیح و تبیین اصطلاحات روایی و فقهی اوقات نماز و بحث از جواز جمع بین نمازها که اهل سنت منکر آن هستند، پرداخته شده است.
در بخش دوم با استناد به روایات خاص در باب وقت نماز عصر ثابت شده، که ابتدای وقت فضیلت نماز عصر زمان خاصی ندارد و بعد از خواندن نماز ظهر و نوافل آغاز می¬شود و تقادیر وارده در روایات صرفا برای بیان وقت نوافل است و موضوعیتی در زمان دخول وقت فضیلت نماز عصر ندارند. همچنین با استناد به برخی شواهد روایی انحصار وقت فضیلت نماز عشا هنگام سقوط شفق نفی و شروع وقت فضیلت نماز عشا بعد از خواندن نماز مغرب و نوافل ثابت شده است. بنابراین جمع بین نمازها در اول وقت خروج از وقت فضیلت هیچ کدام از نمازها نخواهد بود.
ادله ی عام دال بر فضیلت جمع بین نمازها در بخش سوم آمده است. بررسی روایات فضیلت نماز در اول وقت و عدم تخصیص این روایات نسبت به وقت فضیلت نماز عصر و عشا حاصل تحلیل و بررسی روایات در این باره است؛ و به مقتضی عدم تخصیص، جمع بین نمازها برخوردار از فضیلت نماز اول وقت خواهد بود که هم رتبه و شاید بالاتر از نماز در وقت فضیلت است. علاوه بر اینکه از روایات دال بر استحباب تحصیل کمال بیشتر برای نماز، استفاده می¬شود که نماز در غیر وقت فضیلت اگر مشتمل بر کمالاتی مثل جماعت یا حضور در مسجد یا توجه و آرامش بیشتر باشد، مقدم بر نماز در وقت فضیلت ولی فاقد کمالات مذکور، خواهد بود.
در بخش چهارم برای اثبات فضیلت جمع بین نمازها به ادله ی ثانویه استناد شده است. مخالفت با عامه یکی از عناوین ثانوی است که مطلوبیت آن از مجموعه ای از روایات عام و خاصی که از لابه لای ابواب فقهی اصطیاد شده، استفاده می¬شود، و جمع بین نمازها به عنوان مصداق بارز مخالفت با عامه، مطلوبیت خاصی خواهد داشت؛ علاوه بر اینکه جمع بین نمازها در مذهب امامیه مصداق تعظیم شعائر دینی نیز می باشد. از این نکته نیز نباید غافل بود که تفریق بین نمازها در میان شیعیان از سه جهت (مشابهت به دشمنان خدا؛ وهن مذهب؛ اذلال نفس) مبتلا به شبهه ی حرمت است.
 

نگارنده: سید محمدتقی موسوی

اصل این پایان نامه در کتابخانه مرکز تخصصی نماز موجود است.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :