سوال: نماز دانشجویان در سفر چگونه است؟
الف. اساتيد و دانشجويان، در صورتي كه با قصد اقامت ده روز يا بيشتر، در محل درس و تدريس يا خوابگاه مي‌مانند:

مراجع محترم تقليد: براي اين‌گونه افراد، نماز تمام و روزه صحيح است.
ملاحظه۱: در صورتی که تصميم جدّي بر ماندن ده روز گرفته باشند و حداقل بعد از خواندن یک نماز چهار رکعتی، به دلیلی، تصمیم برگشت به وطن يا مسافرت ديگر داشته باشند، نماز و روزه آنها تا زماني كه در محل اقامت هستند، کامل خواهد بود.
ملاحظه۲: محاسبه ده روز از ساعت رسیدن به محل اقامت و تصمیم به ماندن تا حداقل همان ساعت در روز یازدهم (معادل۲۴۰ساعت) است. و اگر شب به محل اقامت رسیده باشند از صبح روز بعد تا غروب روز دهم محاسبه می شود.
ب. اساتيد و دانشجويان، در صورتي كه كمتر از ده روز در محل درس و تدريس يا خوابگاه مي‌مانند:

امام خميني (ره): نماز شكسته است و روزه صحيح نيست. 
 

آيت‌الله خامنه‌اي: در  سفر برای تحصيل علم حکم نماز و روزه مبنی بر احتیاط است(۱) اعم از اين که سفرشان هفتگی باشد يا روزانه. ولی کسی که برای کار آزاد يا اداری مسافرت می‌کند، اگر بين وطن يا محل سکونت و محل کارش هر ده روز حداقل يک مرتبه رفت و آمد نمايد، بايد نماز خود را تمام بخواند و روزه او هم صحيح است. و اگر بين دو سفری که برای کار کردن میرود، ده روز در وطن يا جای ديگری بماند، در سفر اولی که بعد از  اقامت ده روزه میرود، نمازش شکسته است و نمی‌تواند روزه بگيرد. ولی چنانچه قبل از این سفر کاری ، یک سفر شخصی رفته باشد، نماز در سفر شخصی شکسته و در سفر کاری پس از آن تمام است؛ ولی با این حال، احتیاط به جمع بین قصر و تمام، در این سفر کاری، ترک نشود.
۱. افرادی که چنین وضعیتی دارند، بارعایت شرایط می‌توانند به فتوای مجتهد دیگر رجوع کنند و در صورت عدم رجوع، مقتضای احتیاط جمع بین نماز قصر و تمام است و در ماه رمضان باید احتیاطاً روزه بگیرند و بعداً قضای آن روزه را نیز بگیرند.  (۱/۱)
 

آيات عظام بهجت (ره)، صافى، فاضل (ره) و نورى: اساتید و دانشجویان، اگر در کمتر از ده روز، حداقل یک بار، بین وطن و دانشگاه رفت و آمد داشته باشند و این وضعیت، تا مدتى ادامه داشته باشد [بنابرنظرآیات عظام صافی، نوری: سه ماه ؛ آیت‌الله بهجت: دو ماه ؛ آیت‌الله فاضل: یک ماه] كثيرالسفر محسوب مي‌شوند و نمازشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه صحیح است. (۲/۱ و ۳/۱)
 

آيت‌الله مكارم شیرازی:
۱. کسانى که یکی از سه حالت زیر را داشته باشند، كثيرالسفر محسوب مي‌شوند و نمازشان در محل تحصيل و بين راه تمام و روزه شان صحيح است. (۴/۱)
الف. در هفته حداقل سه روز در رفت و آمد یا در محل تحصیل باشند و اين برنامه حداقل دو ماه ادامه داشته باشد؛
ب. شنبه به محل تحصیل برود و پنجشنبه به وطن برگردد و این برنامه حداقل ۴۵ روز ادامه داشته باشد؛
ج. شنبه تا پنج‌شنبه (غیرازجمعه) هر روز در رفت و آمد باشند و اين برنامه حداقل ۳۰ روز ادامه داشته باشد.

۲. كساني كه دو سال يا بيشتر و هر سال حدود سه ـ چهار ماه [اگر چه به طور پراكنده] در محل تحصيل يا تدريس و خوابگاه اقامت داشته باشند، آنجا در حكم وطن آنهاست و تا ادامه اين وضعيت همواره نمازشان كامل و روزه شان صحيح است. [در بين راه نماز شكسته است.] (۴/۱)
آيت‌الله سيستانى:
۱. كساني كه حداقل سه روز در هفته و يا ده روز در ماه [اگر چه به طور پراكنده] در رفت و آمد باشند و یا در محل تحصیل باشند و این برنامه براى مدتى [به طور مثال شش ماه در یک سال و یا حداقل سه ماه در چند سال تحصیلى] ادامه یابد، کثیرالسفر محسوب مى‏شوند و نمازشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه‏شان صحیح است. (۵/۱)
۲. كساني كه سه سال يا بيشتر و هرسال حداقل ۱۵ روز در ماه و يا ۶ ماه در سال [اگر چه به طور پراكنده] در محل تحصيل و خوابگاه اقامت داشته باشند، آنجا در حكم وطن آنهاست و تا ادامه اين وضعيت همواره در محل تحصيل، نمازشان كامل و روزه شان صحيح است [در بين راه نماز شكسته است.]

توجه ۱

(۱/۱) 

(۲/۱) آيات عظام صافي، فاضل (ره) و نوري: در سفر اول نمازشان شكسته است و نبايد روزه بگيرند. و از سفر دوم نمازشان كامل و روزه شان صحيح است.

(۳/۱) آيت الله بهجت (ره): اگر فاصله محل تحصيل بيش از ۴۵ كيلومتر باشد از همان سفر اول نماز كامل و روزه صحيح است.

(۴/۱) آيت الله مكارم: سه يا چهار روز سفر اول را احتياط كنند يعني نماز را هم كامل و هم شكسته بخوانند و روزه را بگيرند و بعد هم قضا كنند. ولي در روزهاي بعد، نمازشان كامل و روزه شان صحيح است يا در سفر اول قصد اقامت ده روز كنند. [مقلدين ايشان در اين احتياط مي توانند به مرجع ديگري رجوع كنند.]

(۵/۱) آيت الله سيستاني: دو هفته اول شروع سفر احتياط كنند. [مقلدين ايشان در اين احتياط مي توانند به مرجع ديگري رجوع كنند.]

توجه 2

(۱/۲) مراجع معظم (به جز آيات عظام بهجت (ره) و سيستاني): كساني كه كثيرالسفر باشند و در زمان تعطيلات بيش از ده روز در وطن بمانند در اولين سفر بعد از اقامت در وطن نمازشان شكسته است و روزه نمي توانند بگيرند. ولي در رفت و آمدهاي بعدي كم تر از ده روز نمازشان كامل و روزه شان صحيح است.

(۲/۲) آيت الله بهجت (ره): اگر فاصله محل تحصيل بيش از ۴۵ كيلومتر باشد از همان سفر اول نماز كامل و روزه صحيح است.

(۳/۲) آيت الله سيستاني: برای کثیرالسفر هميشه نماز كامل و روزه صحيح است؛ مگر اين كه دو ماه پي در پي در وطن اقامت داشته باشد كه در اين صورت در دو هفته اول شروع سفر بايد احتياط شود [مقلدين ايشان در اين احتياط مي توانند به مرجع ديگري رجوع كنند.]

---

حکم نماز و روزه دانشجویان و کارمندان در سفر
سؤال: دانشجويانی که هر هفته حداقل دو روز برای تحصيل مسافرت می‌کنند و يا کارمندانی که هر هفته برای کارشان سفر می‌کنند، چه حکمی دارند؟ با توجه به اين که آنها هر هفته مسافرت می‌نمايند، ولی امکان دارد به خاطر تعطيلی دانشگاه يا کارشان به مدت يک ماه در وطن اصلی خود بمانند و در خلال آن مدت مسافرتی نمی‌کنند، آيا بعد از گذشت يک ماه که سفر خود را دوباره آغاز می‌کنند، نمازشان در سفر اول طبق قاعده، شکسته و بعد از آن تمام است؟ اگر پیش از این سفر کاری، سفر شخصی رفته باشد چطور؟

جواب: در  سفر برای تحصيل علم حکم نماز و روزه مبنی بر احتیاط است(۱) اعم از اين که سفرشان هفتگی باشد يا روزانه. ولی کسی که برای کار آزاد يا اداری مسافرت می‌کند، اگر بين وطن يا محل سکونت و محل کارش هر ده روز حداقل يک مرتبه رفت و آمد نمايد، بايد نماز خود را تمام بخواند و روزه او هم صحيح است. و اگر بين دو سفری که برای کار کردن میرود، ده روز در وطن يا جای ديگری بماند، در سفر اولی که بعد از  اقامت ده روزه میرود، نمازش شکسته است و نمی‌تواند روزه بگيرد. ولی چنانچه قبل از این سفر کاری ، یک سفر شخصی رفته باشد، نماز در سفر شخصی شکسته و در سفر کاری پس از آن تمام است؛ ولی با این حال، احتیاط به جمع بین قصر و تمام، در این سفر کاری، ترک نشود.
۱. افرادی که چنین وضعیتی دارند، بارعایت شرایط می‌توانند به فتوای مجتهد دیگر رجوع کنند و در صورت عدم رجوع، مقتضای احتیاط جمع بین نماز قصر و تمام است و در ماه رمضان باید احتیاطاً روزه بگیرند و بعداً قضای آن روزه را نیز بگیرند.

 نماز در محل تحصیل
سؤال: آیا محل تحصیل دانشجویی که در خوابگاه می باشد، به صورتی که پنج روز در هفته در محل تحصیل زندگی می‌کند، حکم #وطن را دارد؟

جواب: محل تحصیل یا زندگی موقت، وطن نیست، البته اگر بنا دارد حداقل یک سال به طوری اقامت داشته باشد که عرفا مسافر محسوب نشود، بدون نیاز به قصد اقامت ده روزه، نماز تمام است.

سفر تحصيلی طلاب و دانشجويان بورسیه
سؤال: آيا سفر تحصيلي  طلاب و دانشجويان بورسیه ـ مانند تربیت معلم و افسری ـ که تحصیلشان متصل به اشتغال است، حکم سفر تحصيلي را دارد یا سفر شغلی؟

جواب: سفری که مانند محصلان علوم دینی یا دانشجویان مذکور در سؤال، برای تحصیل انجام می دهند به طوری که از زمان تحصیل، جزء شاغلان حرفۀ خاصی قرار می گیرند، حکم سفر شغلی را دارد.

نماز در مأموريت تحصيلي
سؤال: آیا سفرهایی که برای تحصیل علم یا آموزش حرفه ای انجام می شود، برای نماز و روزه، حکم #سفرهای_شغلی را دارد؟

 جواب: اگر از طرف محل کار، مأمور به تحصیل یا آموزش خاصی شده باشد، به گونه ای که جزئی از شغل محسوب شود یا به طوری باشد که با این تحصیل یا آموزش حرفه، جزء افراد و شاغلین سِلک و  حرفه خاصی محسوب می شود ــ مانند طلاب حوزوی و دانشجویان افسری ــ حکم سفر شغلی را دارد.

 نماز و روزه در محل تحصیل یا کار
سؤال: اگر کسی برای کار یا تحصیل و مانند آن، بنا دارد یک سال در شهر دیگری غیر از وطنش سکونت و زندگی کند، آیا آن شهر وطن دوم او محسوب می شود؟

 جواب: آن شهر وطن دوم او محسوب نمی شود، ولی در صورتی که به گونه ای سکونت دارد که در آنجا عرفاً مسافر محسوب نمی شود، نمازش تمام و روزه صحیح است و نیاز به قصد اقامت ده روز ندارد.

 دانشجوی مامور به تحصیل
سؤال: دانشجوی  مامور به تحصیل (بورسیه) هستم؛ هر هفته چهارشنبه بعد از ظهر به شهر خود باز می گردم و شنبه صبح یا جمعه بعد از ظهر به دانشگاه برمی گردم، حکم نماز و روزه ام چگونه است؟

 جواب: با توجه به اینکه با شروع تحصیل جزء شاغلین محسوب می شوید، سفرهای تحصیلی شما سفر شغلی است و در محل تحصیل و بین راه، نماز تمام و روزه صحیح است، مگر آنکه ده روز در یک محل توقف داشته باشید و هیچ سفری انجام ندهید، که در این صورت در اولین سفر پس از توقف، حکم مسافر دارید و از سفر دوم به بعد، در سفرهای مربوط به شغل نمازتان تمام است.

قصد قطعی بر توطّن
سؤال: دانشجويی خانه ای را در شهر تبريز برای تحصيل در دانشگاه آن به مدت چهار سال اجاره کرده است، همچنين وی در صورت امکان، قصد ماندن دائمی درتبريز را دارد، در حال حاضر در ايام ماه مبارک رمضان گاهی به #وطن_اصلی اش رفت و آمد میکند، آيا آن دو مکان، برای او دو وطن محسوب میشوند؟

جواب: اگر در حال حاضر قصد قطعی بر توطّن در محل تحصيل نداشته باشد، آنجا حکم وطن را برای او نخواهد داشت. ولی در فرض مرقوم در آن مکان  حکم مسافر را ندارد و نمازش تمام و روزه اش صحیح است؛ و در ضمن حکم وطن بودن وطن اصلی او تا زمانی که از آن اعراض نکرده، نسبت به وی باقی است. (برگرفته از استفتائات حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (نظر جدید معظم له بر اساس آخرین ویرایش اجوبه سال ۱۴۰۰)

---

 نماز و روزه دانشجويان و امثال آن :
هرگاه قصد دارند براى مدّت طولانى در محلّى سكونت داشته باشند (مثلا يك‌سال يا بيشتر)، يا هفته‌اى حدّاقل سه روز به مدّت دو سال يا بيشتر در آنجا باشند، آنجا در حكم وطنشان خواهد بود و نياز به قصد ده روز ندارند. ولى اگر آنجا نمى‌مانند، امّا در هفته حدّاقل سه روز رفت وآمد دارند و اين كار براى مدّتى (حدّاقل دو ماه) ادامه دارد، نماز وروزه آنها در آن محل و بين راه تمام است. (برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی مکارم شیرازی)

---

پرسش۱: من دانشجو هستم در شهری دور و در هر هفته شاید ممکن باشد از محل تحصیلم دور شوم حکم نماز و روزه من در محل تحصیلم چطور است؟

پاسخ: اگر تحصیل شما در انجا حد اقل ۲ سال ادامه دارد نماز و روزه شما در انجا تمام است و در ماه اول اگر کمتر از ده روز انجا بمانید احتیاطا بین شکسته و تمام جمع کنید.

پرسش۱۰: دانشجویی که در شهری غیر از شهر خودش می باشد حکم نماز و روزه او چیست ؟

پاسخ: اگر قصد داشته باشد تا دو سال در آنجا باشد هر چند هفته ای ۴۸ ساعت تمام با استقرار در خانه و غیره باشد محل درس در حکم وطن است و نماز و روزه اش تمام است البته در ماه اول احتیاط کند مگر اینکه قصد ۱۰ روزه بکند .

پرسش۱۲: حکم نماز و روزه دانشجویان در محل آموزش خارج از وطن چیست؟

پاسخ: اگر در محل درس سه یا چهار یا پنج روز میماند و قصد استمرار برای مدت ۲ سال داشته باشند محل درس آنها در حکم وطن است و اگر روزانه رفت و آمد میکنند یا حداقل در ماه ۱۰ بار سفر میکنند کثیر السفر و در همه جا نمازشان تمام و روزه صحیح است.

پرسش۱۵: من در تهران زندگی می کنم و دانشجو در اسلامشهر هستم و در روزهای ۴ شنبه و ۵ شنبه به آنجا می روم می خواستم بدانم که آیا روزه من درست است یا خیر؟

پاسخ: بنابر احتیاط واجب هم باید روزه را بگیرید و هم قضا کنید.

پرسش۱۷: اینجانب طلبه ای هستم که حدود ۲۲ سال در تهران سکونت داشتم و آنجا را وطن دائمی خود قرار داده بودم ۴ ماه قبل برای مراقبت از والدینم که هر دو مریض هستند به اصفهان محل سکونت و تحصیل علوم دینی خود را تغییر دادم و به خیال اینکه به تهران باز نخواهم گشت از تهران نیت اعراض کردم و در طی این ۴ ماه نماز را در تهران که میرفتم شکسته میخواندم حال بعد از ۴ ماه معلوم شد که نیت اعراض اشتباه بوده و احتمال بازگشت به تهران بسیار زیاد است به سبب اصرار مأمومین که در مسجد بازار در خدمت آنها بودیم و نیز احتمال انتقال والدینم به تهران همراه خودم سؤال من این است آیا میتوانم از این نیت اعراض رجوع کنم و تهران به عنوان وطن قبلی (وطن دوم) من باقی بماند؟

پاسخ: می توانید دوباره آنجا را وطن قرار دهید.

پرسش۲۰: درباره دانشجویی که هفته ای ۵ روز از اصفهان به میمه می رود، آیا نماز و روزه او شکسته است؟

پاسخ: نماز او در همه سفرها و در همه جا تمام و روزه اش صحیح است.

پرسش۲۱: حکم در مورد روزه معلمی که محل کارش در شهری به فاصله ۳۰ کیلومتر از شهر محل سکونتش است چه می باشد ضمنا حدود ۹ سال با گمان اینکه شغل وی اقتضا به مسافرت می نماید (مقلد امام بوده است) روزه هایش رابطور کامل گرفته است ؟

پاسخ: نماز و روزه اش تمام است .

پرسش ۲۲: حکم سفر دانشجویان و سربازان که فاصله محل تحصیل آنها تا خانه بیشتر از مسافت شرع است چیست ؟

پاسخ: چنانچه این مسافرت بطور متوسط در ماه حداقل ده روز باشد و این برنامه برای شش ماه ادامه پیدا کند نماز و روزه در همه سفرها تمام است .

پرسش۳۰: من ساکن تهران نیستم ولی محل تحصیلم در تهران است و فعلاً در تهران هستم و تا یک سال می مانم اگر برای انجام کاری بعد از ظهر به شهر قم رفته و همان شب دوباره به تهران بازگردم می توانم همان روز را روزه بگیرم یا خیر؟ دوم اینکه اگر شب به قم روم و اذان صبح به آنجا وارد شوم و تا قبل از ظهر به تهران برگردم می توانم همان روز را روزه بگیرم؟

پاسخ: در هر دو فرض جایز است و در فرض دوم نیت روزه را بعد از رسیدن به تهران بکنید البته این در فرضی است که در قم یا در راه مفطری مرتکب نشده باشید.

پرسش۳۱: اگر شخصی در ماه رمضان با قصد ده روز از مکانی که قرار دارد هر روز کمتر از مسافت شرعی برود وبرگردد، آیا روزه آن شخص صحیح است یاخیر؟ البته بیشتر طلاب با این مسئله در ایام تبلیغ مواجه هستند.

پاسخ: اگر مدتی که بیرون از محل است زیاد نباشد که عرفاً گفته شود ده روز فلان محل ماند روزه صحیح است.

(برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی سیستانی.)

---

سوال
۲۱۰ – نماز و روزه ی دانشجویی که برای تحصیل به بیش از مسافت شرعی مسافرت می نماید و این کار به مدت یک ترم یا بیش از آن هفته ای یک یا دو روز ادامه دارد، چگونه است؟
پاسخ:
کثیرالسفر یعنی کسی که زیاد مسافرت می کند، به طوری که سفر برای او عادی شده، از زمان صدق این عنوان، در طول سفر (هر چند سفر به مکان دیگر) نمازش تمام است و روزه اش صحیح است. البته در سفر اول (و اولین سفری که بعد از اقامت ده روز است) نمازش شکسته است و روزه اش صحیح نیست.

(برگرفته از استفتائات آیت الله العظمی شبیری زنجانی.)

منبع: وبگاه پاسخگویی به سوالات دینی

این مطلب را به اشتراک بگذارید :