■ گرت هواست که دعوت کننده به نماز باشی، چنین باش
امیر مؤمنان ع فرمودند: "آن كه خود را در مرتبه پيشوايى قرار مىدهد بايد پيش از مؤدب کردن مردم به مؤدب نمودن خود اقدام كند، و پيش از آنكه ديگران را به گفتار ادب نمايد، بايد به كردارش مؤدب به آداب كند، و آن كه خود را بياموزد و ادب نمايد به تعظيم سزاوارتر است از كسى كه فقط ديگران را بياموزد و تأديب كند"[1]
همه می‌دانیم، که دعوت کننده به نماز خود باید نمازگزار باشد که همان اصل طلایی است؛
ذات نایافته از هستی بخش کی تواند که شود هستی بخش
اما گاهی به این توجه نمی‌شود که خداوند تنها به آنانی که چندبار در شبانهروز روبه قبله خم و راست می‌شوند، نمازگزار نمی‌گوید؛ بلکه نمازگزار را کسی می‌داند که این ارتباط با خدا را در دیگر رفتارش جریان دهد. خداوند در آیات 22 تا 34 سورة "معارج" در قالب بیان صفات "مصلّین"، شروطی برای زندگی نمازگزار بیان کرده که تنها آنانی را که خود را به زیور این صفات آراسته‌اند، نمازگزار حقیقی می‌داند.
این آیات نمازگزار را آن می‌داند که در:
الف) مداومت بر نماز دارند: "الَّذِينَ هُمْ عَلَىٰ صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ"[2]؛ نمازگزاران پيوسته بر نماز مداومت دارند.
ب) محافظت بر نماز دارند: "و الّذين هُم علي صَلاتهم يُحافظون"[3] نمازگزاران بر نماز خويش مواظبت دارند و اوقات آن را حفظ ميكنند.
ج) در غرائز عفیف هستند: "وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ"[4]؛ (نمازگزاران) كسانى هستند كه دامان خود را (از بیعفتی) حفظ مىكنند.
الف) امدادگرِ محرومان هستند: "و الّذین فی أموالهم حقّ معلوم للسّائل و المحروم"؛[5] (نمازگزاران حقیقی) آنهایی هستند که در اموالشان حق معلومی است برای تقاضا كنندگان و محرومان.
ب) امانتدارند: "و الّذين هُم لأماناتهم و عَهدهم راعون"؛[6] و آنان امانتها و پيمانهاى خود را رعايت مىكنند.
ج) در شهادت دادن استوارند: "والّذين هم بِشَهَادَاتِهِمْ قائمون"؛[7] و آنان كه بر سر شهادتهاى خود (در مقام تحمل و ادا) ايستاده و استوارند.
د) خوش رفتاری
در روایات نیز شروطی برای قبولی نماز آورده‌اند که در حوزه ارتباط با دیگران است. از جمله خوش رفتاری ( به‌ویژه با پدر و مادر و همسر) و دوری از غیبت، که شرط قبولی نماز هستند.
امام صادق ع فرمود: هر که به پدر و مادر خود، ـ گرچه به وی ستم کرده باشند ـ با نگاه دشمنانه بنگرد، خداوند از او نمازی را نمیپذیرد.[8] و فرمودند: یکی از مصادیق نافرمانی از والدین آن است که انسان به آنان خیره نگاه کند.[9] پیامبر خدا ص فرمود: زنی که شوهرش را آزار دهد، اگر تمام عمرش را روزه بگیرد و شبها به عبادت پردازد و بندهها آزاد کند و مالها در راه خدا انفاق نماید، خداوند هیچ نماز و کار نیکی را از او نپذیرد تا آنگاه که شوهرش را کمک و از خود راضی کند. و اگر چنین نکند آن زن نخستین کسی است که به دوزخ میرود. ایشان سپس فرمود: مرد نیز اگر در حق همسر خود آزار و ستم روا دارد، چنین گناه و عذابی خواهد داشت.[10]
در روایتی دیگر، پیامبر خداص فرمود: هر که از مردی مسلمان یا زنی مسلمان غیبت کند، خداوند متعال تا چهل شبانهروز، نه نماز او را میپذیرد و نه روزهاش را، مگر اینکه غیبت شونده او را ببخشد![11]
الف. به قیامت یقین قلبی دارند: "والّذين يُصَدِّقُونَ بِيَوْمِ الّديّن"؛[12] و آنان به قيامت باور دارند.
ب. از عذاب الهی هراس دارند: "وَ الَّذينَ هُمْ مِنْ عَذابِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُون"؛[13]و آنان از عذاب پروردگارشان هراسناكند!
اینچنین نمازگزارانی را خدای متعال با احترام، با تعبیر "اولئک" (آنها) یاد می‌کند و جایگاه اخروی آنان را بهشتی می‌داند که مورد تکریم خدای کریمند: "أُوْلَئكَ فىِ جَنَّاتٍ مُّكْرَمُون".[14]
درست است که دستیابی کامل به تمامی این صفات را نمی‌شود به راحتی انتظار داشت، اما هر اندازه که نماز‌خوان‌ها به این صفات بیشتر آراسته گردند، نمازگزاریشان حقیقی‌تر می‌شود و دعوت به نمازشان اثر بیشتری پیدا می‌کند. اگر نمازگزاری را دیگران به نماز بشناسند، همین زیبایی اخلاق او برای دعوت به نماز کفایت می‌کند؛ زیرا دیگران به امید دستیابی به صفات او به نماز نزدیک می‌شوند.
در مقابل، کسی که این صفات را ندارد یا خلاف این صفات را دارد، نه تنها دعوتش کم اثر یا بی‌اثر می‌شود، بلکه رفتار بد او گاهی افراد را از نماز به‌دور می‌کند. در اطراف ما کم نیستند نمازگزاران بد اخلاقی که دور کننده دیگران از نماز می‌شود. که باید به آنها گفت: مرا به خیر تو امید نیست شر مرسان!
[1]. سید رضی، نهج البلاغه ، کلمات قصار 73.
[2]. معارج: 23.
[3]. معارج: 34.
[4]. معارج: 29.
[5]. معارج: 24 و 25.
[6]. معارج: 32.
[7]. معارج: 33.
[8]. شیخ کلینی، اصول کافی، ج2، ص349.
[9]. همان، ص349.
[10]. مجلسى، بحارالأنوار، ج73، ص363.
[11]. مجلسى، بحارالأنوار، ج72 ص258.
[12]. معارج: 26.
[13]. معارج: 27
[14]. معارج: ٣٥.
این مطلب را به اشتراک بگذارید :
