ساختن تندیس از نام‏آوران تاریخ و مشاهیر عالم، امروزه در دنیا به یک فرهنگ عمومی تبدیل شده است. مرسوم است که مؤسسه‏های مهم و بناهای گرانبها را به نام بزرگ یا انسان عزیزی می‏نامند.در برخی از مناطق در گورستان‏ها مجسمه‏ سنگی شیر و پلنگ را درحالی‌که بر یالش شمشیر و تفنگ و دیگر ادوات جنگی حک شده، بر بالای قبر مردگان نصب می‌کنند. انگیزه‏ این عمل، زنده نگه‏داشتن یاد و نام و ابراز توانمندی صاحب قبر است.این نمونه‏ ها حاکی از آن است که هیچ کس نمی‏خواهد گرد و غبار گذشت تاریخ، یاد و نامش را بپوشاند.

در فرهنگ اسلامی، یکی از بهترین راه‏های زنده نگه داشتن نام خود، انجام کارهای خیر، به ویژه وقف و صدقات جاریه‌ای است که در اصطلاح قرآنی، «باقیات صالحات» گفته می‏شود. امام صادق (علیه السلام) فرمود:«شش چیز [فایده‏اش] پس از مرگ به انسان می‏رسد: فرزند صالحی که برای وی دعا و استفغار کند؛ قرآنی که از خود به یادگار می‏گذارد؛ درختی که در زمین می‏نشاند؛ چاهی که برای استفاده‏ عموم حفر می‏کند؛ صدقه‏ جاریه [بنای عام‏المنفعه که همگان از آن استفاده کنند]؛ روش نیکویی که از خود به جای بگذارد، و مردم به آن عمل کنند».

یکی از راه‌های احیای فرهنگ نماز، استفاده از سنت حسنه وقف است. برای نمونه در استان فارس و شهرستان استهبان، درختان زیادی از بادام و گردو وقف شده تا محصول آن در مساجد به بچه‌هایی داده شودکه در مسجد مشغول فعالیت دینی و نماز هستند.در قدیم بسیار دیده می‌شد که اشخاصی وضوخانه یا حتی سرویس بهداشتی وقف مسجد می‌کردند. خداونددر قرآن می‌فرماید: «مساجد الهي را فقط کساني آباد مي‌کنند که به خدا وند و روز قيامت ايمان آورده‌اند».¹اين آيه به تعمير مساجد و اختصاص دادن وقف به آنها اشاره دارد.

برای آنکه به اهمیت موضوع بیشتر پی برده شود،باید به چند نکته توجه جدی نمود:

1. آنان‌که در راستای احیای نماز چیزی را وقف می‌کنند، موجب جلوگیری از نزول بلا می‌شوند. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «خداوند تعالي هرگاه بخواهد اهل زمين را (به سبب اعمال بدشان) کيفر دهد، مي‌فرمايد: اگر آنان که براي من با يکديگر دوستي و محبّت مي‌ورزند و مساجدم را آباد مي‌کنند، نبودند؛ عذاب خود را بر ايشان (گناهکاران) نازل مي‌کردم».²
2. وقف‌کنندگان در راه نماز هر لحظه گناهانشان در حال آمرزش است. پيامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است: «کسي که چراغي در مسجدي برافروزد، فرشتگان و حاملان عرش الهي مادام که نور آن چراغ در مسجد مي‌تابد، برايش استغفار مي‌کنند».³
3. بر خلاف تصور بسیاری از مردم، در وقف صرف هزینه‌های زیاد و دور از دسترس ملاک نیست. حتی با تهیه یک جامهری یا چند مهر نماز یا کمک‌های جزئی دیگر در قالب وقف، می‌توان نام خود را در شمار واقفان ثبت نمود.

... و اما مهارت‌های وقف در ترویج نماز

1. در وقف قصد و نیت واقف خدمت‌رسانی باشد.در تاریخ آمده در ينبع چشمه‏اي احداث کردند که آبي مانند گردن يک شتراز آن به طرف آسمان جوشيد. چون به حضرت اميرالمؤمنين (عليه‏السلام) بشارت دادند، فرمود: «به وارث بشارت دهيد، اين چشمه صدقه و وقف است براي زائران خانه خدا و مسافراني که به خرج راه نياز دارند. فروخته و بخشيده و به ارث گذاشته نمي‏شود».⁴

2. بهتر است وقف‌هایی مانند ساختمان و چاه دارای وقف‌نامه‌ای باشد که علت وقف و نحوه استفاده از موقوف در آن بیان شده باشد. امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) در مسیر مکه با دست مبارک خود چاه‌هایی را حفر می‌کرد و همین‌که به آب می‌رسید، قلم وکاغذی می‌آورد و آن را برای مسافران خانه خدا وقف می‌نمود. مسافران با آن آب وضو می‌گرفتند یا  غسل می‌کردند یا حوائج دیگرشان را برآورده می‌ساختند.

3. قوانین وقف نامه دست و پاگیر نباشد. در مسیر راه مدینه به مکه (اطراف مسجد شجره) چاه‌های فراوانی وجود داردکه آب گوارایی دارد. امروزه آن آب‌ها در ظرف یک‌بار مصرف ریخته و درِ آنها پلمپ می‌شود. نام این بطری‌ها «آبار علی» است آبار جمع بئر به معنای چاه و منظور از علی، امیر مؤمنان است. بعد از 1400 سال شیعه و سنی هنوز از دسترنج وصی پیامبر در راه مکه استفاده می‌کنند.

4. بهتر است کسی را به عنوان ناظر قرار دهند جهت حسن استفاده از آنچه وقف شده است. حتی برای او از درآمد وقف یا محصول آن  به عنوان حق الزحمه چیزی را مشخص نمایند. در متن یکی از وقف‌‏نامه‌های اميرالمؤمنين  آمده است:«نظارت بر اين اوقاف و صدقات با (فرزندم) حسن بن علي است. از آنها به قدر ضرورت خود بدون زياده‏روي بهره مي‏برد و در مواردي که رضاي الهي در آن است صرف مي‏نمايد، در اين کار بر او باکي نيست».⁵

5. وقف‌نامه در حضور چند شاهد و امضای آنها تنظیم شود. زمانی که امام علی (علیه السلام) در وصیت‌نامه خود اموالش را وقف کرد، نوشت: «اين است آنچه علي در اموال خود دستور مي‏دهد از روزي که به مسکن آمده است. شاهدان بر اين وصيت ابوشمر بن ابرهه و صعصعة بن صوحان و يزيد بن قيس و هيّاج بن هيّاج مي‏باشند. اين وصيت را علي بن ابي‏طالب به‏دست خود پس از گذشتن ده روز از جمادي‏الاوّل سال سي و هفت نوشته است».⁶ 

سخن آخر اینکه رسول مهربانی‌ها (صلی الله علیه و آله)فرمود: «در قیامت، هر کس مستقیم با خدا سخن می‏گوید و بین او و خدا مترجم و واسطه وجود ندارد. در این هنگام هر که به پیش رو و جانب راست خود می‏نگرد، و فقط فرستادة خود را می‏بیند. آن هنگام که به جانب چپ می‌نگرد، آتش سوزانی را مشاهده می‏کند. ای مردم! از آن آتش بترسید؛هرچند با دادن یک خرما و اگر نتوانستید، دست کم با یک سخن نیکو».⁷

پی‌نوشت

1. توبه: 18.

2.محمدباقر مجلسى‏،بحارالانوار،ج۷۰،ص382.

3. تفسیر نمونه،ج7،ص318.

Bottom of Form4. کلینی، کافي، ج7، ص54؛ شیخ طوسی، تهذيب الاخبار، ج9، ص148.
5. کافی، ج7، ص49؛ گویا نسخه هایی از این وصیت نامه نزد سادات بنی الحسن وبنی الحسین بوده که ابن شبه در تاریخ مدینه (ج1، ص225) آن را از حسن بن زید نقل می کند.
6. همان
7. نوادر راوندي

این مطلب را به اشتراک بگذارید :