■ بینمازان را ياري كنيد!
بینمازان را ياري كنيد!
پرچم ايمان
آيين نماز در همة اديان، جايگاهي بلند دارد. آخرين كتاب آسماني و نابترين وحي الهي، قرآن، نيز دربارة نماز و احكام و آداب آن، بسيار سخن گفته است. سفارش به اقامة نماز و اشاره به بركات اين آيين شگفت، در سرتاسر قرآن پراكنده است. به حتم انسانها از نخستين روزهاي حضور خود بر روي زمين، گرايشي لطيف به خداوند و نيايش به درگاه او را در وجود خود، احساس ميكردهاند؛ اما با ظهور اديان الهي و آغاز وحي محمدي، اين گرايشها و پرستشها در مجراي نماز خود را آشكارتر كردند و اكنون ميتوان گفت نماز، پرچم ايمان، عصارة تقوا و نشانة دينداري است.
اگر بپذيريم كه ياد خداوند و توجه به او و عشق به مقام والاي ربوبي، ريشه در گوهر جان و انديشة انسان دارد، نيز بايد بپذيريم كه نماز و ديگر آيينهاي مذهبي، انسانيترين وظيفة هر انساني است؛ زيرا نماز و عبادت، نه يك دستور، كه يك نياز دروني است؛ يك گرايش فطري است؛ ضرورت حيات معنوي و پاكيزه است. بينيايش و پرستش، تفاوت چنداني ميان انسان و درخت و حيوان باقي نميماند؛ گو اينكه به تصريح قرآن، جمادات نيز تسبيحگوي خداوندند.[1]
كوه و دريا و درختان همه در تسبيحاند
نه همه مستمعي فهم كند اين اسرار
پس انساني كه خود را فارغ از نماز و نيايش ميداند، به مرتبهاي نازلتر از سنگ و چوب تنزل كرده است. آيا نمازگزاري، نوعي هماهنگي و همسويي با قافلة آفرينش نيست؟
هر كس به زباني صفت و مدح تو گويد
بلبل به غزلخواني و قمري به ترانه
نماز، درمان دردهاي انسان
بيماري بزرگ كشندة قرن ما، پريشانحالي و اضطراب قلب است. اين بيماري خاموش و بهظاهر معمولي، لذت زندگي را بر انسان حرام ميكند و پيوسته او را شكنجه ميدهد. آمار بالاي خشونت و طلاق و اعتياد و پرخاشگري و بياعتمادي عمومي، از نشانهها و پيامدهاي اين آسيب بزرگ اجتماعي است. از اين رو جوامع انساني، همواره در پي راه يا راههايي است كه بر اين بيماري سخت غلبه كند. پيشنهاد دين و كتاب خدا براي درمان بيماري تشويش، نماز است. نماز، فضايل و خواص بسياري دارد كه در رأس آنها «قرب الي الله» است؛ در عين حال، اين خاصيت مهم و حياتي را نيز دارد كه ميتواند به انسان ياري رساند تا از دام تشويش و اضطراب بيرون آيد. چنانكه قرآن مجيد، ذكر خدا را ماية آرامش قلبها شمرده است: الَّذِينَ آمَنُواْ وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَّابِذِكرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ.[2]
به گيتي نيست آرامش، از اين رو
ز نام دوست دل آرام كردند
و بهراستي كدام ذكر بالاتر از نماز؟ وَ أَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَي عَنِ الْفَحْشَاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ.[3]
اگر نماز را اينهمه فضيلت و اثر و بركت نبود، امام صادق(ع) نميفرمود: «نماز محبوبترين عمل نزد خداوند و آخرين سفارش پيامبران است.»[4] پس بر ما است كه خدا را شكر گزاريم كه اين نعمت بزرگ و اين راه مبارك را از ما دريغ نفرمود.
ضرورت و فضيلت دعوت ديگران به نماز
محراب نيايش و سجادة نماز، بهراستي كه بالاترين نعمت خداوند است و شكر اين نعمت بر همه واجب. اما در برابر اين نعمت عظما، بايد مسئوليتشناس نيز بود. اگر نماز، نعمت است، پس روزي دربارة آن از ما سؤال خواهند كرد كه با اين نعمت چه كرديد. لَتُسْئَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعيم.[5] مسئوليتشناسي در برابر نماز، اين است كه ديگران را نيز به آن فراخوانيم و اين هدية الهي را تنها و غريب نگذاريم. نمازگزاري كه ديگران را به نماز دعوت نميكند و عطر نماز را در ميان اطرافيان خود نميپراكند، حق اين موهبت را ادا نكرده است. در قرآن كريم ميخوانيم پيامبران، اهل و خاندان خود را به نماز دعوت ميكردند: وَ كانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ وَ كانَ عِنْدَ رَبِّهِ مَرْضِيًّا؛[6] «او [اسماعيل صادقالوعد] خاندان خويش را به نماز و زكات امر ميكرد و پروردگارش از او خشنود بود.» پيامبران و همة اولياي الهي، غير از آنكه خود دوستدار نماز بودند، ميكوشيدند كه اين دوستي را ميان مردم و نماز نيز ايجاد كنند. خداوند نيز از آنان خواسته بود كه دربارة ديگران احساس مسئوليت كرده، آنان را در اين خير كثير شريك گردانند.
نمازگزاري که ديگران را به اين عبادت الهي دعوت ميكند، پاداش كسي را نصيب ميبرد كه در هدايت مردم به سوي سعادت اخروي ميكوشد. امیر مؤمنان، علي(ع) دربارة پاداش هدایت و راهنمايي دیگران ميفرمايد: «آنگاه كه رسول خدا(ص) مرا براي تبليغ اسلام به يمن فرستاد، فرمود: يا علي، با كسي جنگ نكن مگر براي دعوت به او به اسلام. سوگند به خداوند، اگر حضرت حق يك نفر را به دست تو هدايت كند، براي تو بهتر است از آنچه كه آفتاب بر آن ميتابد و تو بر او ولايت پيدا ميكني.»[7]
اگر آشنا كردن ديگران با حقيقت و راه سعادت، چنين پاداش عظيمي دارد، بهحتم تشويق و ترغيب دوستان و آشنايان به نماز نيز همين اجر بزرگ را دارا است. شما نیز از همین امروز میتوانید به این سعادت دست یابید.