بحث نماز در عصر ظهور، بحثی دو پهلو است و می‌توان از دو زاویه به آن نگریست. اگر منظور ما از این عنوان این باشد که خودِ نماز در عصر ظهور دچار چه تحولاتی می‌شود، به بیراهه رفته‌ایم؛ چراکه «حلال محمّد همیشه تا روز قيامت حلال است و حرام او هميشه تا روز قيامت حرام است. غير او نمى‏باشد و غير از او چيزى نخواهد آمد».^۱ طبیعتاً وقتی به نماز به عنوان واجبی از واجبات الهی و احکام عبادی دین اسلام می‌نگریم، تفاوتی میان نماز در عصر ظهور با نماز در غیر عصر ظهور نخواهیم دید.

اما چنانچه منظور ما از این عنوان، نگرش‌ها و بازخوردهای نماز در عصر ظهور و همچنین اتفاقات مرتبط با نماز در زمان مورد نظر باشد، امری قابل تصور و حقیقی را در نظر گرفته‌ایم که بررسی آن می‌تواند نکات قابل توجهی در بر داشته باشد.

به طور کلی، در بررسی اتفاقاتی که برای نماز یا در زمینه نماز در عصر ظهور در جامعه رخ خواهد داد، موارد مختلفی به ذهن می‌رسد که در این یادداشت، به سه محور مهم از این اتفاقات اشاره خواهیم کرد.

1. تغییرات ظاهر نماز

اولین نکته‌ای که می‌توان در این زمینه مد نظر گرفت، مباحث ظاهری نماز است. در زمان ظهور حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، تغییراتی را در سطح جامعه در مورد نماز شاهد خواهیم بود که در دو دسته اصلی تغییرات شکلی در امر نماز و نیز تغییر در وجه واجب یا مستحب بودن برخی نمازها جای می‌گیرند.

در زمان ظهور، اصلی‌ترین اتفاقی که رخ می‌دهد، بر طرف شدن اختلافات مذهبی و یک‌پارچه شدن جامعه اسلامی است که براساس آن، شاهد متحد الشکل شدن نماز در میان مسلمانان خواهیم بود.

همچنین دو نماز عيد فطر و قربان که در زمان غيبت به صورت فرادا خوانده مي‌شود و اگر به صورت جماعت بخوانند، بايد به نيت رجاء (به امید ثواب جماعت) خوانده شود، در زمان ظهور امام (علیه السلام)، به جماعت خوانده می‌شود. مجموعه‌اي از روايات صحيح كه وجوب نماز عيديْن را مشروط به حضور امام كرده، در جلد هفتم كتاب وسائل الشيعه آمده است.

نکته حائز اهمیت این است که اطلاق کلمة تغییر در این موارد، نوعی مجاز است و در زمان ظهور، نماز‌هاي مستحبي، واجب نمي‌شود و نماز‌هاي واجب هم به مستحب تبديل نمي‌گردد؛ يعني در احكام دين تغيير يا تبديل صورت نمي‌گيرد. امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نيز بر اساس دين اسلام و احكام آن عمل مي‌كند.

به طور كلي در آن عصر، اصول و احكام دين اسلام تغيير نمي‌كند، بلكه آن حضرت احكامي را كه قبلاً عمل نمي‌شده يا فراموش شده، به مرحله اجرا درمي‌آورد و اين همان احياي سنت پيامبر و ظهور اسلام ناب محمدي در زمان ظهور است.

2. روی آوردن مردم به نماز

در عصر ظهور حضرت مهدي (عجل الله تعالی فرجه الشریف) استقبال و پذيرش مردم به مظاهر ديني بي‌سابقه است. استقبال مردم از نماز جماعت چنان چشمگير خواهد شد كه مساجد كنوني و حتي مساجدي كه در آينده ساخته مي‌شود، برطرف‌كننده نياز آنها نخواهد بود.^۲

همچنین در برخی روایات وارد شده است که در بعضی موارد به علت هجوم مردم برای ادای نماز جماعت، در یک مسجد دوازده بار نماز خوانده می‌شود.^۳

با توجه به روایات مورد اشاره، مشخصاً می‌توان گفت در زمان ظهور، به دلیل مجاهدت‌های امام (علیه السلام) و یاران ایشان و همچنین به برکت معنوی حضور ایشان در جامعه، به طور کلی گرایش مردم به مظاهر دینی روزبه‌روز بیشتر خواهد شد که نماز و به طور مشخص‌تر نماز جماعت، از پررنگ‌ترین این مظاهر دینی خواهد بود و مورد توجه حداکثری قرار خواهد گرفت.

در زمان ظهور، قرآن و نماز و مسجد جايگاه حقيقي خود را پيدا مي‌كنند. تعليم قرآن به يك فرهنگ عمومي تبديل مي‌شود. امام علي (علیه السلام) در روايتي می‌فرمایند: «گويا شيعيان خود را مي‌بينم كه در مسجد كوفه، خيمه‌ها زده و قرآن را بدان گونه كه نازل شده به مردم مي‌آموزند».^۴ به اين صورت است كه مسجد مكان تعليم و تربيت ديني مي‌شود و نماز ـ كه اصلي‌ترين عبادت است ـ خالصانه انجام مي‌شود. خداوند در تبيين آن روزگار مي‌فرمايد: «يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً؛⁵ عبادت مي‌كنند مرا و نسبت به من چيزي را شريك قائل نمي‌شوند». در آن دوران زينت‌ها و بناهاي اضافي مسجد از بين مي‌رود تا اين مكان به‌درستي محل مناجات و عبادت باشد.

3. نمود عینی آثار نماز در جامعه

در آیات و روایات مختلف و متعاقباً در کتب اخلاقی، آثار بسیاری برای نماز ذکر شده است. با توجه به آنچه در سطور قبل بیان شد، با ظهور و حضور حضرت در جامعه و با تبیین دین و ارزش‌های دینی توسط ایشان، گرایش مردم به مظاهر دینی از جمله نماز بیشتر و بیشتر خواهد شد. از طرفی سطح کیفی عبادات از جمله نماز هم تحت تأثیر حضور امام (علیه السلام) و تبیین دین توسط ایشان و برکات معنوی حضور ایشان افزایش خواهد رفت. در چنین وضعیتی، آثاری که برای نماز شمرده شده نیز در میان مردم بیشتر خواهد شد و نمود عینی آثار نماز در جامعه، موجب ایجاد برکات زیادی خواهد شد. برخی اتفاقات و برکات زمان ظهور که در روایات متعدد به آن ها وعده داده شده، همچون از بین رفتن فساد در جامعه و اعتماد مردم به یکدیگر، از جمله آثار مطلوب نماز است که در دوران ظهور به صورت وسیع در جامعه نمود عینی خواهند داشت.

پس نماز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شعائر دینی دین مبین اسلام و عامل ارتباط مخلوق با خالق، در زمان ظهور حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) به اوج عظمت واقعی خود می‌رسد و به راستی شناخته خواهد شد.

بر اثر این شناخت، نماز، جایگاه خود را در جامعه و در میان مردم پیدا خواهد کرد و با روی آوردن مردم به نماز و بهره‌مندی از آثار و برکات آن، جامعه به سوی سعادت رهنمون خواهد شد.

به عبارت بهتر می‌توان گفت حضرت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) با ظهور بابرکت خود، در راستای احیای امر نماز به نحوی که مورد نظر پدران بزرگوار آن حضرت بوده تلاش می‌کنند و در سایه این مجاهدت و احیای نماز واقعی در جامعه، شاهد بروز برکات فراوانی خواهیم بود. به امید آن دوران.

پی‌نوشت

۱. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «حَلَالُ مُحَمَّدٍ حَلَالٌ أبَداً إلَى يَوْمِ الْقِيَمَةِ، وَ حَرَامُهُ حَرَامٌ أبَداً إلَى يَوْمِ الْقِيَمَةِ. لَا يَكُونُ غَيْرَهُ وَ لَا يَجِى‏ءُ غَيْرُهُ»‏.  کلینی، کافی، ج1، ص58.

۲. همان، ج4، ص427؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص375.

۳. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج52، ص375.

۴. همان، ص364.

5. نور: 55.

این مطلب را به اشتراک بگذارید :