نماز عيد 

مناسبت هاى مختلف اسلامى ، زمينه توجّه به خداى متعال و زنده كننده ياد او در زندگى و فكر مسلمانان است و براى بسيارى از اين مناسبت ها، اعمال و دعاهاى بخصوصى ، از جمله نماز، بيان شده است .
منظور از نماز عيد، نماز دو ركعتى است كه در عيد فطر و عيد قربان خوانده مى شود.
بر خلاف ساير جشن ها و نيز اعياد ديگران ، كه آميخته به غفلت ها، هوسرانى ها و شهوات است ، عيد اسلامى ، همراه با نماز، دعا، انفاق و صدقات ، غسل و طهارت و... است . اينك به توضيح مختصرى پيرامون نماز اين دو عيد مى پردازيم :

نماز عيد فطر 

در نخستين روز ماه شوّال ، كه عيد فطر است ، پس از يك ماه عبادت و روزه ، به شكرانه اين توفيق نماز بايد خواند. اين نماز، در زمان حضورامام عليه السلام واجب است وبايد به جماعت خوانده شود ولى در زمان ما مستحبّ است .
وقت آن ، از اوّل آفتاب روز عيد، تا ظهر است ولى بهتر است كه در آغاز روز، پس از بلند شدن آفتاب بخوانند.
در ركعت اوّل بعد از خواندن حمد و سوره ، بايد پنج تكبير گفت و پس از هر تكبير، قنوت گرفت . در قنوت ، هر دعايى مى توان خواند، ولى بهتر، دعاى اللهم اهل الكبرياء والعظمة ... است . در ركعت دوّم چهار تكبير است ، كه پس از هر تكبير، قنوت لازم است .
نماز عيد فطر، با معنويت خاصّى كه دارد، دل ها را متوجّه خدا مى كند، حالت توبه و استغفار در دل ها ايجاد مى سازد و مستحب است كه انسان ، پيش ‍ از نماز عيد، غسل كند، دعاهاى خاصّى را بخواند، و در فضاى باز و در زير آسمان به نماز بايستد.
امام رضا عليه السلام مى فرمايد: انّما جُعِلَ يَوْمُ الفِطْر العيدُ، لِيكُونَ لِلمُسلِمينَ مُجْتمعاً يَجْتَمِعُونَ فيه و يَبْرُزُونَ لِلّهِ عزّوجلّ فَيُمجّدونَهُ عَلى ما مَنَّ عَليهم ، فَيَكُونُ يَومَ عيدٍ و يَومَ اجتماعٍ وَ يَوْمَ زكاةٍ وَ يَوْمَ رَغْبةٍ و يَوْمَ تَضَرُّعٍ(1)
خداوند، روز فطر را بدين سبب عيد قرار داد، تا مسلمانان ، مجمعى داشته باشند كه در آنروز، جمع شوند و در برابر خداوند، بخاطر منّت ها و نعمت هايش ، به تمجيد و تعظيم بپردازند، پس آنروز، روز عيد و تجمّع و زكات و رغبت و نيايش است .

در اين حديث شريف ، فلسفه اين نماز و عيد را در محورهاى زير، بيان كرده است :

1- اجتماع و گردهمايى

2- زكات و رسيدگى به فقرا

3- رغبت و گرايش به خدا

4- تضرّع و ناليدن به درگاه پروردگار
و اينها، هم ناظر به بعد معنوى و عرفانى اين نماز و مراسم عبادى است ، هم توجّه به آثار اجتماعى و فوائدى دارد كه به مردم مى رسد و مردم با پرداختِ زكات فطره بينوايان مستمند را به نوايى مى رسانند و به يك لحاظ، از نظر تاءمين معاش محرومان ، عيد فطر، عيد فقرا محسوب مى شود.
اضافه بر آثار اجتماعى و سياسى كه اين اجتماع عظيم سالانه دارد و نشان شوكت و قدرت امّت اسلامى است .(2)

جايزه الهى 

عمده ترين چيزى كه در اين نماز، از خدا خواسته مى شود، آمرزش و مغفرت الهى و مبارك ساختن اين عيد، با قبولى طاعات است و اين ، بهترين جايزه اى است كه خداوند به نمازگزاران روزه دار، عطا مى كند.
امام باقر عليه السلام مى فرمايد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هرگاه روز اوّل ماه شوال (عيد فطر) فرا مى رسد، يك منادى از سوى خداوند ندا مى دهد:
ايُّها المُؤ منونَ! اُغْدُوا اِلى جَوائِزِكم !
بشتابيد به سوى جايزه هايتان .
آنگاه ، امام باقر عليه السلام رو به جابر كرده ، فرمود: اى جابر! جوايز خدا، مثل جايزه هاى اين پادشاهان نيست !... امروز، روز جايزه هاست !(3)

عيد فطر، صحنه اى از قيامت  

از آثار تربيتى و سازنده نماز عيد فطر، آنست كه در آن اجتماع دعايى و حضور نيازمندانه ، در مصلاى بى سقف ، انسان به ياد خدا و قيامت و نيازمندى خويش به رحمت الهى مى افتد و صحنه قيامت در نظرها مجسّم مى شود. يادآورى قيامت در آنروز، سفارش اميرالمؤ منين عليه السلام است .

در روايت است كه على عليه السلام در يك روز فطرى در خطبه اى كه خواند، خطاب به مردم فرمود: اى مردم !
اين روز شما، روزى است كه نيكان ، پاداش مى گيرند.
در اين روز، بدكاران ، زيان مى كنند.
اين روز، شبيه ترين روز به قيامت شماست .
با بيرون آمدنتان از خانه ها به مصلا، بيرون آمدنتان از قبرها را به ياد آوريد.
با توقف خود در مصلا و انتظار نماز، توقّف در حضور خدا را در قيامت به خاطر آوريد.
و با بازگشت خود به خانه ها، بازگشتتان را به خانه هاى خود در بهشت يا جهنم به ياد آوريد.(4)
امام مجتبى عليه السلام روز عيد فطر، به عدهّاى برخورد كه به خنده و بازى مشغول بودند، به همراهان خويش فرمود: خداوند، رمضان را، ميدانى براى مسابقه و دستيابى به رحمت و رضوان خويش قرار داده بود، كه عدّه اى پيش تاخته و بردند، عدّه اى هم عقب مانده و باختند. شگفت از آنكه در اين روز پاداش ، به خنده و بازى مشغول است ...(5)

نماز عيد قربان 

روز دهم ذيحجّه ، روز عيد قربان (عيد اضحى ) و از بزرگترين اعياد اسلامى است كه اعمال و دعاهاى خاصّى دارد. يكى از نمازها، نماز عيد قربان است كه مثل نماز عيد فطر، دو ركعت است و به همان صورت و در همان وقت و با همان شرايط خوانده مى شود.
چه در روز عيد فطر وچه قربان ، پيش از نماز وپس از آن (در نماز عيد قربان ، تا ده نماز پس از نمازعيد) تكبيرهايى گفته شود، كه همه ، بزرگ شمردن خدا وتوحيد وستايش او وشكر بر نعمت هدايت است .(6) در قنوت نماز عيد آنگونه كه گذشت دعاى اللهم اهل الكبرياء و العظمة ... بهتر است .(7) در اين دعا، خدا را به عظمت ، جبروت عفو و رحمت و بخشش مى شناسيم و ياد مى كنيم و از او، به حق و منزلت اين روز بزرگ ، كه عيد مسلمانان و مايه شرافت و افتخار پيامبر و خاندان اوست ، درخواست مى كنيم كه بر محمد و آل او درود فرستد و ما را از خيرها و بركات خويش بهره مند سازد.

جمله اى كه در اين دعا آمده ، جامع ترين درخواستى است كه مى توان از خدا طلبيد. از پروردگار مى خواهيم كه :
خدايا، در هر خيرى كه محمد و آل محمد را در اين روز، وارد ساختى ، مرا نيز داخل گردان .
و از هر بدى كه محمد و آل محمد را در اين روز، بيرون ساختى ، مرا نيز خارج گردان .
خدايا... من از تو بهترين چيزها را مى طلبم كه بندگان صالح تو، از تو خواسته اند.
و به تو پناه مى برم از هر بدى كه بندگانِ مخلصت ، از آن به تو پناهنده شده اند!

نماز عيد، حقّ رهبرى 

در اسلام ، آئين هاى جمعه و عيد، از منصب هاى وابسته به حكومت حق و رهبرى اسلامى است و اگر قدرت هاى ستمگر، آنها را در استخدام اهداف خويش مى گرفتند، غاصبانه بوده است .
حتّى نصب افراد براى اقامه نماز جمعه و عيد و مراسم حج و... از اختيارات و شئون حكومت و ولايت امر است . از اين رو، بودن اينگونه امور در اختيار و سيطره نالايقان ، براى (آل محمد) حزن آور است . امام باقر عليه السلام در حديثى به اين حقيقت اشاره فرموده است : ما مِنْ عيدٍ لِلْمُسلمينَ، اَضحى وَلافِطرٍ، اِلاّ وَ هُوَ يُجَدّدُ فيه لالِ مُحمَدٍ حُزْنٌ، قيلَ: وَ لِمَ ذلك ؟ قال عليه السلام : لاَنَّهمْ عليه السلام يَرَوْنَ حَقَّهُمْ فى يَدِ غَيْرِهِم (8)
براى مسلمانان ، هيچ عيد قربان و عيد فطرى نيست ، مگر آنكه اندوه آل محمد صلّى اللّه عليه و آله در آن افزون و تجديد مى شود. پرسيدند: چرا؟ فرمود: براى آن كه اهلبيت عليه السلام ، حقّ خويش را در دست ديگران مى بينند!...
و چه مظلوميتى براى خاندان عصمت ، بالاتر از اين كه حتى اعياد اسلامى هم براى آنان اندوهبار باشد و خاطره غصب حق و انحراف مسير رهبرى جامعه را بياد آورد!

پی نوشت ها

1- وسائل الشيعه ، ج 5، ص 141، من لايحضر، ج 1، ص 522.
2- نماز عيدى كه امام رضا عليه السلام مى خواست بخواند و ماءمون ، ترسيد و جلوگيرى كرد و نماز عيدى كه در اولين راهپيمائى انقلاب ، در قيطريه تهران برگزار شد و شهيد مفتح ، امت ما را به حركتى عظيم ، بسيج كرد، نشان بعد اجتماعى و سياسى اين تجمّع با شكوه است .
3- وسائل الشيعه ، ج 5، ص 140، من لايحضر، ج 1، ص 511.
4- وسائل الشيعه ، ج 5، ص 141.
5- من لا يحضر، ج 1، ص 511.
6- اللّه اكبر، لا اله الاّاللّه ، واللّه اكبر، اللّه اكبر و للّه الحمد، اللّه اكبر على ما هدانا. مفاتيح و توضيح المسائل .
7- متن دعا در كتاب مفاتيح الجنان و رساله هاى عمليّه آمده است .
8- من لايحضر، ج 1، ص 511.

منبع: کتاب پرتوى از اسرار نماز، حجة الاسلام و المسلمين حاج شيخ محسن قرائتی

این مطلب را به اشتراک بگذارید :