نماز مسافر 
نماز، از واجبات بسيار مهمّى است كه در هيچ حال از انسان ساقط نيست ، حتى در مسافرت ، بيمارى ، ميدان جنگ ، در حال غرق شدن و... البته بنا به شرايط خاصّ، صورت هاى مختلفى به خود مى گيرد، ولى همواره بر انسان واجب است .
يك مسلمان هنگام سفر و در طول راه هم بايد بر نمازهاى خويش ‍ مواظبت كند. در قطار، اتوبوس ، در سرما و گرما، در تنگى وقت و عجله ، نبايد نماز را سبك شمرد و اداى آن را به فراموشى سپرد. وقتى اتوبوس يا قطار، براى نماز يا صرف غذا نگه مى دارد، بايد شتافت و نماز را هم خواند. و اگر توقفى نكرد، از راننده خواست تا نگهدارد.
شرايط نماز قصر 
مسافر، در مدّت مسافرت و در راه ، با هشت شرط، نمازهاى چهار ركعتى خود را بايد شكسته و قصر (دو ركعت ) بجا آورد:(1)
شرط اوّل : آنكه سفر او كمتر از هشت فرسخ شرعى نباشد.
شرط دوّم : آنكه از اوّل سفر، قصد هشت فرسخ را داشته باشد.
شرط سوّم : آنكه در بين راه ، از قصد خود برنگردد.
شرط چهارّم : آنكه نخواهد پيش از رسيدن به هشت فرسخ ، از وطن خود بگذرد، يا ده روز يا بيشتر در جايى بماند.
شرط پنجم : آنكه براى كار حرام سفر نكند و سفرش ، سفر معصيت نباشد.للّه
شرط ششم : آنكه از صحرانشينان بيابان گرد نباشد.
شرط هفتم : آنكه شغل او مسافرت نباشد.
شرط هشتم : آنكه به حدّ ترخصّ(2) برسد.
اقامت ده روز 
در مسافرت ، اگر انسان قصد ماندن ده روز تمام يا بيشتر در يكجا داشته باشد، بايد نمازهايش را تمام بخواند.
اگر نيّت واقعى او، ماندن كمتر از ده روز است ، نمى تواند در ظاهر قصد ده روز كند و تمام بخواند.
اگر قبل از تمام شدن ده روز، به دلايلى تصميم انسان عوض شد و تصميم به بازگشت گرفت ، روزهاى باقيمانده را هم بايد تمام بخواند.
اگر كسى مسافرت كند و به وطن خود برود، هر چند كمتر از ده روز بماند، نمازهايش تمام است . مگر آنكه از وطن خود اعراض كرده و بنايش بر بازنگشتن باشد، كه حكم مسافر دارد.
زادگاه انسان ، وطن اصلى اوست ، مگر آنكه از آنجا اعراض كند. محلّ ديگرى را هم كه انسان براى اقامت دائمى انتخاب مى كند، وطن غير اصلى او به حساب مى آيد. كسى كه در دو جا زندگى مى كند، هر دو جا وطن او محسوب مى شود. تا انسان ، قصد ماندن هميشگى در جايى غير از وطن اصلى نداشته باشد، وطن او حساب نمى شود، مگر آنكه بدون قصدِ ماندن ، آنقدر بماند كه مردم بگويند آنجا وطن اوست .
كسى كه مسافرت ، شغل اوست (مثل رانندگان ، خلبانان و...) يا شغلش به گونه اى در ارتباط با سفر است كه همواره در تردّد و رفت و آمد است ، نمازهايش را بايد تمام بخواند.(3)
مسافر، در چهار جا مى تواند نمازش را هم شكسته وهم تمام بخواند: 1- مسجدالحرام ، 2- مسجدالنبى ، 3- مسجد كوفه ، 4- حرم سيدالشهداء و مسجد متّصل به حرم آن حضرت .(4)
در اين موارد، براى فيض بيشتر بردن از معنويات اين اماكن ، مسافر مجاز است نمازش را تمام بخواند.
نماز قضا 
نماز، از حقوق خدا بر عهده انسان است و انجام درست و به موقع آن ، بر انسان مكلّف واجب است . كسى كه نماز واجب خود را به هر دليل در وقت آن نخوانده است ، مانند: فراموشى ، بيهوشى ، مستى ، يا عدم امكان و از روى اجبار، يا از روى سهل انگارى و معصيت ، و يا آنكه خوانده ولى باطل بوده و بعداً فهميده است ، بايد آن نمازها را كه نخوانده يا باطل بجا آورده ، قضا كند.
البته نمازهاى روزانه اى را كه زنان در حال حيض يا نفاس نمى خوانند، قضا ندارد.
كسى كه نماز قضا دارد، بايد در خواندن آن كوتاهى نكند، ولى واجب نيست فورى آنرا بجا آورد.
انسان تا زنده است ، اگر چه از خواندن نمازهاى خود عاجز باشد، ديگرى نمى تواند نمازهاى او را قضا نمايد.
نماز قضا را مى توان با جماعت خواند. و لازم نيست نماز هر دو يكى باشد. مثلاً مى توان قضاى نماز صبح را، در جماعت نماز مغرب و عشاء خواند، يا بر عكس .
نمازى كه از انسان فوت شده ، از نظر تعداد ركعات ، به همان صورت بايد قضا شود. مثلاً انسان مى تواند در مسافرت ، قضاى نماز چهار ركعتى را به صورت تمام بخواند. و اگر مثلاً در مسافرت ، نماز ظهر از انسان قضا شده ، در وطن بايد آن را به صورت دو ركعتى قضا كند.
(براى آشنايى با مسائل ريزتر نماز مسافر و نماز قضا، به توضيح المسائل رجوع كنيد).

پی نوشت ها

1- هر يك از اين شرايط، داراى مسائل و جزئيات بسيارى است كه توضيح آنها را از رساله مطالعه كنيد.
2- حد ترخص يعنى جايى كه با رسيدن به آنجا، انسان ديگر ديوار شهر را نبيند و صداى اذان آنرا نشنود (توضيح المسائل حضرت امام ).
3- توضيح بيشتر در رساله هاى عمليه است .
4- رساله حضرت امام ، مسئله 1356.

منبع: کتاب پرتوى از اسرار نماز، حجة الاسلام و المسلمين حاج شيخ محسن قرائتى

این مطلب را به اشتراک بگذارید :