آداب سجده

■ آداب سجده

 آداب سجده

پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : سجده بر هفت استخوان است : پيشانى ، دو دست(1) ، دو زانو ، دوانگشت شست [ پا ] و بينيت را نيز بر خاك مى  نهى ( 2) .
- محمد بن مسلم : امام صادق ( عليه السلام ) را ديدم هنگام سجده كردن ، دستانش را پيش از زانوانش بر زمين مى  نهاد و هنگام برخاستن ، زانوانش را پيش از دستانش بلند مى  كرد .
- امام صادق ( عليه السلام ) : على صلوات الله عليه هنگام سجود ، سينه و شكمش را بالاى زمين نگه مى  داشت ، همانگونه كه شتر لاغر و باريك ميان سينه اش را بالا مى  دارد .
- زن هنگام سجده ، ساعدهاى دستش را [ بر زمين ] مى  گسترد .
- شايسته است نمازگزار پيشانيش را بر زمين بنهد و صورتش را به خاك بمالد ، كه اين كوچكى كردن براى خداى عز وجل و بزرگداشت اوست .
- هرگاه بنده سجده كند و آن را طول دهد ، ابليس فرياد بر مى  آورد : اى واى ! او اطاعت كرد و من سرپيچى ، او سجده كرد و من خوددارى .
- امام كاظم ( عليه السلام )
- در نامه اى به يكى از يارانش
- : هنگام نماز ، سجده را طول بده .  

فصل هفدهم آداب ركوع و سجود

- پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) : همانا من از قرائت [ قرآن ] در ركوع و سجود ، نهى شدم . پس در ركوع ، خداوند را بزرگ بشماريد و در سجود ، بسيار دعا كنيد ، كه سزاوار برآورده شدن است .
- ابوبكر حضرمى  : امام باقر ( عليه السلام ) فرمود : مى  دانى حد ركوع و سجود چيست ؟ گفتم : نه . فرمود : در ركوع سه مرتبه " سبحان ربى العظيم وبحمده " مى  گويى و در سجود سه مرتبه " سبحان ربى الاعلى وبحمده " . پس هر كس يكى كمتر بگويد ، يك سوم نمازش را نياورده است و هر كس دو تا كمتر بگويد دو سوم نماز را كم گذاشته است و هر كس تسبيح نكرد ، نمازى ندارد .
- بريد عجلى : به امام باقر ( عليه السلام ) عرض كردم : كدام يك بهتر است ؟ قرائت بسيار يا طول دادن ركوع و سجود ؟ فرمود : طول دادن ركوع و سجود در نماز ، بهتر است . آيا گفته خداى عز وجل را نشنيده اى : " پس آن اندازه كه مى توانيد از آن ( قرآن ) بخوانيد و نماز بر پا داريد " . منظور از برپا داشتن نماز ، تنها طول دادن ركوع و سجده است .

امام باقر ( عليه السلام ) : هر كس در ركوع و سجود و قيامش بگويد : " خداوند بر محمد و خاندانش درود فرستد " خداوند ( پاداشى ) همچون ركوع و سجود و قيام برايش مى نويسد .
- امام صادق ( عليه السلام ) : از خداوند پروا كنيد و ركوع و سجود را نيكو بياوريد .
- زراره : از امام صادق ( عليه السلام ) شنيدم كه مى  فرمود : سه چيز است كه اگر شخص با ايمان بداند ، سبب افزايش عمر و پايدارى نعمتش مى  گردد . گفتم : آن ها چيستند ؟ فرمود : ركوع و سجودش را در نماز طول بدهد و . . .
- امام صادق ( عليه السلام ) : هنگام نشستن در نماز ، بر طرف راستت منشين ، بلكه بر چپ بنشين و در سجده ، كف دستت را بر زمين بگستر و در ركوع برآمدگى زانوانت را در كف دستانت بگير .
- هشام بن سالم : از امام صادق تسبيح در ركوع و سجود را پرسيدم ، فرمود : ( نمازگزار ) در ركوع مى  گويد : " سبحان ربى العظيم " و در سجود مى  گويد : " سبحان ربى الاعلى " . تعداد واجبش يك تسبيح ، سه بار سنت و فضيلت در هفت بار است ( 3) .
- معاويه بن عمار : به امام صادق ( عليه السلام ) عرض كردم : مختصرترين تسبيح در  نماز چيست ؟ فرمود : سه تسبيح شمرده مى  گويى : " سبحان الله ، سبحان الله ، سبحان الله " .
- عبد الله بن سليمان : از امام صادق پرسيدم كسى در ركوع يا سجود نماز واجب ، پيامبر را ياد مى  كند ، در همان حال صلوات بفرستد ؟ فرمود : بلى ، همانا صلوات بر پيامبر خدا همچون تكبير و تسبيح مى  باشد و آن ده حسنه است ، كه هجده فرشته براى رساندنش بر يكديگر پيشى مى  گيرند .
- سماعه : از ايشان ( 4)پرسيدم آيا ركوع و سجود در قرآن نازل شده است ؟ فرمود : بلى ، گفته خداى عز وجل : " اى ايمان آورندگان ، ركوع و سجود كنيد " . پس گفتم : حد ركوع و سجود چيست ؟ فرمود : آنچه از ركوع كفايت مى  كند ، سه تسبيح است . مى  گويى : سبحان الله ، سبحان الله ، تا سه بار و هر كس كه توان طول دادن ركوع و سجودش را دارد ، آن دو را تا آنجا كه مى  تواند با تسبيح و ستايش و بزرگداشت خداوند و دعا و زارى طول بدهد كه بنده در سجده از هر وقت ديگر به پروردگارش نزديكتر است . و اما امام هنگامى  كه براى مردم اقامه جماعت مى  كند ، سزاوار نيست كه نماز را با آنان طول بدهد ، زيرا در ميان مردم ، اشخاص ناتوان و گرفتار هستند ، همانا پيامبر خدا ( صلى الله عليه وآله ) هنگامى  كه با مردم نماز مى  خواند بر آنان سبك مى  گرفت ( 5) .
- زراره : هر گاه زن به نماز مى  ايستد ، دو پايش را كنار هم مى  نهد و ميان آن دو فاصله نمى  دهد و دستانش را به سبب پستانهايش به سينه مى چسباند و در ركوع ، بر بالاى زانوانش و رانش مى  نهد تا زياد خم نشود و سرينش بالا بيايد . در نشستن بر سرين بنشيند و نه آنگونه كه مرد مى  نشيند و هنگامى  كه به سجده مى  رود زانوانش را پيش از دستانش بر زمين مى  گذارد و سپس چسبيده به زمين سجده مى  كند ، در نشستن رانهايش را به هم مى چسباند و زانوانش را از زمين بلند مى  كند و هنگام برخاستن نرم و آهسته بر مى  خيزد و نخست سرينش را بلند نمى  كند .
- امام رضا ( عليه السلام ) : اگر گفته شود : چرا تسبيح و ركوع و سجود واجب شده است ؟ گفته مى  شود : به چند علت ، از جمله اينكه بنده با افتادگى و فروتنى و بندگى و پرهيز و خوارى و سرشكستگى و تواضع و نزديكى به پروردگارش ، به تمجيد و تقديس و بزرگداشت و سپاسگزارى آفريننده و روزى دهنده اش مى  پردازد ، و براى اينكه تسبيح و سپاسگزارى نيز بكند ، همانگونه كه تكبير و تهليل كرده است و همچنين دل و ذهنش را به ياد خدا مشغول دارد و فكر و خيال و آرزوهايش ، او را به سوى غير خدا نكشاند ( 6) .

فصل هيجدهم آداب برخاستن از سجده

 اصبغ بن نباته : امير مؤمنان ( عليه السلام ) هر گاه سر از سجده بلند مى  كرد ، مى  نشست تا آرام گيرد ، سپس بر مى  خاست .
- امام صادق ( عليه السلام ) : هر گاه مردى سجده كرد و خواست برخيزد ، با همه دستش بر زمين تكيه نكند ، بلكه ( فقط ) كف دستانش را بر زمين بگسترد بى آنكه نشيمنگاهش را بر زمين نهد ( 7) .
- امام كاظم ( عليه السلام ) : هنگامى  كه سر از سجده دومت در نماز برداشتى ، پيش از برخاستن اندكى بنشين ، سپس زانوانت را پيش از دستانت بر زمين بگذار و دستانت را باز كن و با تكيه به هر دو برخيز كه اين وقار مرد مؤمن فروتن در برابر پروردگارش است .
- امام صادق ( عليه السلام ) : هر گاه على ( عليه السلام ) از دو ركعت اول بر مى  خاست ، مى  گفت : با توانايى و نيروى تو بر مى خيزم و مى  نشينم ( 8) .
- هر گاه از سجده بر مى خيزى و مى  ايستى ، بگو : " خدايا ، پروردگارم با توانايى و نيروى تو بر مى خيزم و مى  نشينم " و اگر خواستى بگو : " و ركوع و سجود مى  كنم " .
- هر گاه پس از پايان ركعتى بر مى خيزى ، بر كف دستانت تكيه كن و بگو : " با توانايى خداوند و نيروى او بر مى خيزم و مى  نشينم " ، كه على ( عليه السلام ) اين گونه مى  كرد .

 

1. در نقل " خصال " به جاى " دو دست " ، " دو كف " آمده است .
2. در نقل " قرب الاسناد " چنين آمده است : " آدمى زاده بر هفت استخوان سجده مى  كند : دو دستش ، دو پايش ، دو زانويش و پيشانيش " .
3. در نقل عوالى اللآلى چنين آمده است : " هفت بار افضل است " .
4. دانشمندان حديث شناس به اين گونه احاديث " مضمر " مى  گويند ، زيرا راوى ، گوينده سخن را با ضمير ياد كرده است . تحقيقات گسترده ، گوينده برخى از اين احاديث را معين كرده است كه در اينجا به احتمال فراوان امام صادق ( عليه السلام ) مى  باشد .
5. " استبصار " فقط از ابتداى حديث تا " سه بار سبحان الله " را آورده است .
6. در " عيون اخبار الرضا ( عليه السلام ) " چنين آمده است : " چرا تسبيح در ركوع و سجود واجب شده است ؟ " و اين درست تر مى  نمايد .
7. يعنى چون پيران و ناتوانان بر نخيزد .
8. در " استبصار " چنين آمده است : " على ( عليه السلام ) هرگاه از سجده بر مى  خاست و مى  ايستاد ، مى  گفت . . . " .

 

منبع: کتاب الصلاة في الكتاب والسنة، محمد محمدي رى شهری

این مطلب را به اشتراک بگذارید :
اشتراک گذاری در کلوب اشتراک گذاری در  فیس بوک اشتراک گذاری در تویتر اشتراک گذاری در افسران

نوع محتوا : مقاله
تعداد کلمات : 1741 کلمه
مولف : محمد محمدی ری شهری
1400/2/11 ساعت 12:23
کد : 2987
دسته : نماز در آیات و روایات,عمومی
لینک مطلب
کلمات کلیدی
نماز
سجده
آداب سجده
احکام سجده
آداب رکوع
تسبیح
سجده
درباره ما
با توجه به نیازهای روزافزونِ ستاد و فعالان ترویج اقامۀ نماز، به محتوای به‌روز و کاربردی، مربّی مختصص و محصولات جذاب و اثرگذار، ضرورتِ وجود مرکز تخصصی در این حوزه نمایان بود؛ به همین دلیل، «مرکز تخصصی نماز» در سال 1389 در دلِ «ستاد اقامۀ نماز» شکل گرفت؛ به‌ویژه با پی‌گیری‌های قائم‌مقام وقتِ حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ...
ارتباط با ما
مدیریت مرکز:02537841860
روابط عمومی:02537740732
آموزش:02537733090
تبلیغ و ارتباطات: 02537740930
پژوهش و مطالعات راهبردی: 02537841861
تولید محصولات: 02537841862
آدرس: قم، خیابان شهدا (صفائیه)، کوچۀ 22 (آمار)، ساختمان ستاد اقامۀ نماز، طبقۀ اول.
پیوند ها
x
پیشخوان
ورود به سیستم
لینک های دسترسی:
کتابخانه دیجیتالدانش پژوهانره‌توشه مبلغانقنوت نوجوانآموزش مجازی نمازشبکه مجازی نمازسامانه اعزاممقالات خارجیباشگاه ایده پردازیفراخوان های نماز